Danh ca Thanh Tuấn: Anh kép có giọng ca quá đặc biệt

Nghệ nhân Thanh Tuấn. trong vở Diễn viên Kiếm Nguyên Bá – Hình ảnh: LINH ĐOAN.

Tôi yêu thích bài vọng cổ nên tôi quan tâm đến từng từ, từng câu để tạo cảm giác tự hào khi biểu diễn và truyền đạt nhiều cảm xúc đến người nghe!

Nghệ nhân Thanh Tuấn.

Nói là khách mời, nhưng “thẩm quyền” của ông không hề là… Khách!

Giám khảo Thanh Tuấn có quyền lựa chọn một thí sinh mà ông đánh giá cao để trực tiếp tiến vào vòng chung kết xếp hạng. Trong vòng này, ông sẽ tiếp tục đảm nhận vai trò là giám khảo chính, cùng với NSND Bạch Tuyết và NSƯT Minh Vương.

Ban tổ chức không chỉ đơn giản trao cho ông “quyền hành” mà còn có nhiều lý do khác. Với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành, giọng ca của ông đã được công nhận và tôn vinh là một danh ca hàng đầu. Người trong ngành thừa nhận ông là người sáng lập trường phái ca vọng cổ theo phong cách của Thanh Tuấn, và điều này đủ để tạo niềm tin vào tài năng của ông.

Nghệ nhân Thanh Tuấn. là một anh kép có giọng ca quá đặc biệt. Trong các giọng ca nam thì anh là người luyến láy hay nhất. Giọng anh trong, cao, điêu luyện. Rất hiếm và gần như không có nghệ sĩ nào có được làn hơi như anh

Nghệ sĩ Thanh Kim Huệ.

Chàng trai đất Quảng đam mê ca truyền thống.

Nghệ nhân Thanh Tuấn. tên thật là Nguyễn Thanh Liêm, sinh năm 1950 tại Đức Phổ, Quảng Ngãi. Vùng đất miền Trung nổi tiếng với điệu bài chòi, tuồng… nhưng nhà Thanh Liêm cứ mở radio là nghe cải lương suốt, rồi người bà con nhà đối diện có cái máy hát đĩa cứ bật hoài mấy tuồng có nghệ sĩ Út Bạch Lan, Út Trà Ôn, Thành Được. Nghe riết, cậu bé đâm mê mẩn.

Năm 1954, ba Thanh Liêm tụ tập và đi về phía Bắc. Trong khi đó, mẹ tôi ở nhà víu vì phải nuôi con nhỏ. Vì hoàn cảnh khó khăn, mẹ tôi đã dắt em nhỏ đi đến Sài Gòn tìm kiếm sinh kế.

Thanh Liêm chỉ mới 10 tuổi nhưng sống một mình trong căn nhà ở vùng quê xa lắc. Bà chị của cậu đã lấy chồng và hiếm khi trở về.

Liêm ngày nào cũng khám phá, săn tìm thức ăn từ cua, ốc cho đến cá. Mỗi buổi sáng, anh ta thức dậy sớm, nấu cơm và đựng vào hũ ghi-gô, sau đó đi bộ từ 4 đến 5 cây số để đến trường học.

Mùa mưa bão, tối ngủ giữa khuya thấy mắc tiểu, thò chân xuống giật mình vì nước đã ngập lấp xấp đivăng.

Cậu bé vơ cái nón rách úp lên đầu, sau đó trèo lên cây mít gần cửa sổ. Trên đó, cậu bé run rẩy trong đêm mưa gió, hy vọng thuyền cứu nạn sẽ đến…

Đêm khuya ấy, lòng ta lại nhớ về mẹ và em. Một buổi tối, Thanh Liêm dũng cảm đi theo những người lớn trong xóm, vượt qua hàng cây để đến đường lớn, chờ đón xe để đến Sài Gòn.

Khi đến bến xe ở Sài Gòn, Thanh Liêm đưa cho chú xích lô một tờ giấy nhàu nát và nói một cách quả quyết: “Chú hãy đưa tôi tới địa chỉ này, sau đó má tôi sẽ trả tiền!”. Má và con gặp nhau trong nước mắt mừng tủi.

Má ra ngoài làm công việc nhà, trong khi đó Thanh Liêm quyết định làm việc tại một cửa hàng thuốc bắc. Sau khi kiếm được ít tiền, cậu mua một cuốn tập chứa những bài cải lương để in.

Thỉnh thoảng, khi rảnh rỗi, tôi thường bật radio và nghe đài, hòa theo những bản nhạc mà tôi thích. Tôi yêu thích cải lương và thường xuyên tham gia vào các buổi biểu diễn trong giờ làm việc tại tiệm thuốc bắc. Buổi chiều, sau khi làm việc, tôi thường đến lò thầy Út Trọn để học ca với các học viên, không phải thầy Út Trong – thầy của NSƯT Thanh Nga như một số báo đã nhầm lẫn.

Trong suốt cả một năm học, mọi người đã học dốc hết sức nhưng Thanh Liêm chỉ mất ba tháng để thành thạo cả giọng Nam và giọng Bắc. Với giọng miền Trung khá cứng, không thể “eng cơm, tét đèn, lòm sô…” (Ăn cơm, tắt đèn, làm sao) để hát vọng cổ ngọt ngào. Vì vậy, Thanh Liêm đã ngồi lắng nghe giọng Sài Gòn và tự điều chỉnh. Khi kết thúc ba tháng học, thầy Út Trọn đã ngạc nhiên: “Liem, cậu hát được 80% giọng Nam rồi đấy!”.

Sau khi hoàn thành khóa học cơ bản, Thanh Liêm tiếp tục học diễn với thầy Bảy Trạch, người là bạn đồng môn của NSƯT Minh Vương. Trong quá trình học, thầy đã cho Thanh Liêm thực tập tại một quán cà phê và sau đó giới thiệu anh tham gia đoàn Bạch Liên Hoa. Với vai trò của mình trong vở Tướng cướp Bạch Hải Đường, Thanh Liêm đã bước lên hàng kép chánh và đảm nhận vai Minh.

“Tài sản” khổng lồ.

Trong thời hoàng kim, ông đã thu âm khoảng 500, 600 bài hát, trong đó có nhiều bài hát và tuồng cổ mà cho đến ngày nay, người yêu nhạc vẫn cầu nguyện ông hát mãi như “Người câu bóng trăng”, “Khói sóng tiêu tương”, “Đường gươm Nguyên Bá”, “Tây Thi”, “Người tình trên chiến trận”, “Xuân này con không về”, “Nhớ Nha Trang”, “Chuyến xe Tây Ninh”, “Dòng sông quê em” …

Sau này còn có các vở như Tìm lại cuộc đời, Khúc ly hương, Ánh lửa rừng khuya, Khách sạn hào hoa…

Khám phá phong cách hòa âm ca truyền thống mới.

Từ đoàn hát ban đầu, Thanh Liêm trải qua nhiều gánh hát, từ nhỏ tới đại bang như Thủ Đô Hương Hoa Lan, Minh Cảnh, Hương Mùa Thu, Kim Chung… và có cơ hội hát với những cô đào tên tuổi như NSND Lệ Thủy, NSƯT Mỹ Châu, Phượng Liên, Nghệ sĩ Thanh Kim Huệ….

Anh trẻ kép đã trải qua ba lần thay đổi tên từ Thanh Liêm sang Hoài Trúc Linh, cuối cùng anh đã được định danh với nghệ danh Thanh Tuấn do soạn giả Thu An (trưởng đoàn Hương Mùa Thu) lựa chọn.

Ông Thanh Tuấn thổ lộ rằng ông rất đam mê bài hát vọng cổ. Khi hát, ông cảm thấy rất sâu sắc và xúc động. Ông không bị ràng buộc bởi cách hát nào, mà có thể tự do sáng tạo theo ý mình.

Thanh Tuấn đã nghe đi nghe lại không biết bao nhiêu lần những giọng ca tuyệt vời như NSND Út Trà Ôn, danh ca Minh Cảnh và Tấn Tài…

Nghe xong thấy có điều gì đó mới mẻ, nếu hay thì học hỏi. Ông ấy tập trung vào từng từ, từng phong cách trong bài, chỉnh sửa đi chỉnh sửa lại cho đến khi nghe đã, thì mới thấy hài lòng.

Khi nghe Thanh Tuấn hát, ta có thể cảm nhận được sự hiện diện của những giọng ca nổi tiếng nhưng khó xác định rõ ràng là ai.

Ông biết cách thừa hưởng và biến thành riêng mình. Giọng của ông đậm, vang và được làm độc đáo bằng cách sử dụng các dấu sắc, huyền và nặng… Nó không mờ khi xuống trầm và đánh dấu cao là ngọt ngào.

Ông đã trở thành một “huyền thoại” trong việc rung, ngân và nhấn chữ đặc biệt, ảnh hưởng đến nhiều giọng ca cổ sau này.

Sự độc đáo của phong cách ca hát theo trường phái Thanh Tuấn đã khiến các hãng đĩa tranh nhau mời ông thâu băng vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970. Ông chỉ cần thâu hai bài mỗi ngày nhưng lại kiếm được một cả cây vàng.

Bản tính người miền Trung làm việc chăm chỉ và kiên nhẫn, vì vậy dù đã biết cách hát một cách riêng biệt, Thanh Tuấn vẫn tiếp tục nghiên cứu để làm cho giọng hát cổ của mình trở nên bay bổng và đầy nghệ thuật, không gây nhàm chán.

“Tôi không muốn diễn đạt những từ ngợi ca để làm cho lòng người khác vui lòng”.

Trong số các nghệ sĩ nam cùng thời, Thanh Tuấn và Minh Vương vẫn đang hoạt động thường xuyên.

Ông rất cảm động khi nhận được sự yêu thương từ khán giả, nhờ đó mùa nắng đã kéo dài khoảng 15-20 ngày để ông có thể đi dạo. Ông tự lái xe máy đến mọi nơi trong thành phố, thoải mái mà không làm phiền ai.

Các cuộc thi nghệ thuật như Bông lúa vàng, Chuông vàng vọng cổ luôn mời Thanh Tuấn làm giám sát.

Ông để lại ấn tượng bởi cách nhận xét thẳng thắn và thẳng thắn đến mức làm thí sinh cảm thấy đau lòng!

Tôi mong các cháu nhận thấy được những điểm yếu của mình để có thể sửa chữa. Đối với tôi, những lời góp ý của tôi là một món quà nhỏ dành cho các cháu nếu các cháu muốn theo đuổi nghề hát. Với vai trò là giám khảo, tôi không muốn dùng những lời khen để làm vừa lòng, không muốn dùng những từ quá tuyệt vời để miêu tả. Tôi lo rằng điều đó có thể tạo ra áp lực lớn và khiến các cháu có ảo tưởng về bản thân!

Nghệ nhân Thanh Tuấn.

Ngày nghỉ của nghệ sĩ Thanh Tuấn trôi qua thật êm đềm. Buổi sáng, ông thưởng thức cuốn báo và thưởng thức tách cà phê tại chính ngôi nhà của mình. Cứ mỗi 1-2 tuần, ông lại gặp gỡ và trò chuyện với các đồng nghiệp từ đoàn Kim Chung như Minh Vương, Thanh Phú… Tại quán cà phê, nói về cuộc sống và công việc của mình.

Ông đi hát thường vui vẻ, bởi vì ông thường không hát được một tuần, 10 ngày là ông lại cảm thấy buồn, nhớ và sẵn sàng tụ họp với các nghệ sĩ khác để hát cùng nhau.

Không có ai trong số con cái của Thanh Tuấn theo nghề ca hát, tuy nhiên ông không buồn bởi ông cho rằng: “Quan trọng là tôi nhận được bao nhiêu từ gia đình, tôi sẽ trân trọng bấy nhiêu. Điều quan trọng là tất cả con cái tôi đều khoẻ mạnh, thành công và yêu thương cha mẹ. Với tôi ở tuổi này, đó là một niềm hạnh phúc lớn!”.

Nghệ sĩ Thanh Tuấn – Hình ảnh: GIA TIẾN.

Sáng tác trên 80 bài hát cổ.

Nghệ nhân Thanh Tuấn. còn được biết đến với khả năng sáng tác. Tính tới nay, ông đã sáng tác được 2 tuồng cải lương và trên 80 bài ca cổ. Ông thu 3 album những bài do mình sáng tác, trong đó có những bài phổ biến như Thương quá mẹ ơi, Giấc ngủ đầu nôi, Hát nữa đi em, Cắt nửa vầng trăng…

Lớp sau Thanh Tuấn, có rất đông nghệ sĩ theo trường phái ca của ông như Tuấn Thanh, Minh Tiến, Ngân Giang, Chiêu Tuấn, Ngân Tuấn, Lương Tuấn, Vũ Tuấn, Cảnh Tuấn, Trung Tuấn… Chuông vàng vọng cổ năm 2010 của Bùi Trung Đẳng cũng được xem là có ảnh hưởng ca sĩ Thanh Tuấn.