Hướng dẫn cách đọc bản đồ địa hình chính xác nhất

Trong lĩnh vực Bản đồ và Địa lý, có nhiều loại bản đồ khác nhau phục vụ cho những nhu cầu và mục đích sử dụng cụ thể. Ví dụ các loại bản đồ chính trị, bản đồ vật lý, bản đồ địa hình, bản đồ chuyên đề và bản đồ tham khảo chung.

Trong đó, bản đồ địa hình là loại bản đồ được xem là hữu ích nhất bởi chúng cung cấp cho người dùng cái nhìn trực quan về địa hình, vùng nổi của Trái đất. Một bản đồ về địa hình có vẻ hơi khó đọc bởi nó chứa khá nhiều thông tin khiến người đọc phải tiếp nhận quá nhiều một lúc.

Trước hết để có thể giúp người dùng điều hướng bản đồ, chúng ta cần hiểu chính xác bản đồ địa hình là gì.

Bản đồ địa hình là gì?

Bản đồ địa hình nói chung là loại bản đồ có tỷ lệ lớn, mô tả các đặc điểm tự nhiên và nhân tạo của cảnh quan. Chúng được đặc tả rõ ràng những đặc trưng của sự hiện diện các đường đồng mức, thể hiện chi tiết mặt bằng của khu vực. Có thể tìm thấy trên bản đồ nhiều đối tượng địa lý do con người tạo ra như đường xá, sông ngòi, đường sắt, thị trấn, núi, độ cao và các loại thảm thực vật.

Để thảo luận về cách đọc chính xác địa hình trên bản đồ, có 3 yếu tố chính hỗ trợ việc hình dung địa hình trên bản đồ gồm:

• Các đường đồng mức
• Màu sắc
• Sự che phủ

Việc dựa vào khả năng kết hợp các yếu tố chính này là kỹ năng quan trọng nhất để người dùng có thể sử dụng khi đọc bản đồ. Mục đích chính của bản đồ là thể hiện chính xác hình dạng bề mặt Trái đất, hơn thế nữa bản đồ địa hình cũng thể hiện được một cách chi tiết đường phố, đường mòn, thảm thực vật, sông suối và mọi loại đối tượng địa lý có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến khả năng điều hướng địa hình.

Cách thành phần địa hình chính trên bản đồ

Các đường đồng mức

Đường đồng mức là các đường được tạo ra bởi người vẽ bản đồ, dùng để thể hiện các đường đi hoặc các đoạn của Trái đất ở độ cao bằng nhau. Những đường và đoạn được trình bày dưới dạng độ cao (khoảng cách thẳng đứng trên hoặc dưới mực nước biển) và phù điêu (hình dạng của các đặc điểm địa hình trên bề mặt Trái đất).

Tuy nhiên, không phải tất cả các đường đồng mức đều được tạo ra bằng nhau. Các đường đồng mức nặng hơn được gọi là đường đồng mức lập chỉ mục và thường được đánh số để hiển thị độ cao. Thông thường đường đồng mức thử 5 là một chỉ mục.

Đối với các đường đồng mức nhẹ hơn, nằm giữa các đường được lập chỉ mục được gọi là đường đồng mức trung gian. Các đường này không có độ cao được đưa ra và được tìm thấy trong bộ bốn giữa các đường đồng mức lập chỉ mục.

Mặt khác, khi thể hiện địa hình bằng phẳng hoặc một khu vực rộng rãi, các nhà vẽ bản đồ thường bao gồm các đường đồng mức bổ sung. Được thể hiện bằng các đường nét đứt biểu thị độ cao bằng một nửa độ cao các đường đồng mức bao quanh nó. Những khu vực ít có thay đổi về độ cao thường sử dụng những đường nét đứt này.

Một lưu ý quan trọng cần nhớ về các đường đồng mức: Khoảng cách càng gần thì sự thay đổi về độ cao càng lớn. Ví dụ để tìm kiếm một khu vực leo núi, hãy tìm kiếm các đường đồng mức tập trung trong một khu vực duy nhất. Hay bạn đang muốn tìm kiếm một vách đá thẳng đứng, hãy tìm một loạt các đường đồng mức được vẽ gần nhau đến mức như tất cả là một đường thẳng duy nhất.

Màu sắc các địa hình trong bản đồ

Điều quan trọng nhất để có thể đọc chính xác nội dung đó là người đọc cần biết phân loại địa hình và môi trường trong khu vực đang quan tâm. Ngoài ra, bản đồ của khu vực đó chứa những thông tin gì và cho người đọc biết điều gì.

Trên bản đồ, màu nâu được sử dụng để biểu thị hầu hết các đường đồng mức, thể hiện các đối tượng địa lý và độ cao. Màu xanh lục biểu thị thảm thực vật như rừng, trong khi đó màu xanh lam được sử dụng để biểu thị các đối tượng địa lý của nước như hồ, đầm, sông và hệ thống thoát nước.

Ở độ cao cao hơn, các ngọn núi có thể có tuyết phủ quanh năm hoặc địa hình thực sự có thể là sông băng. Trong mỗi trường hợp, các đường đồng mức được vẽ bằng màu xanh lam. Do đó, có thể nhận ra một tuyến đường cụ thể từ A đến B có thể nguy hiểm hơn so với những con đường khác bằng việc quan sát các đường đồng mức.

Tiếp theo, màu đen được sử dụng để đại diện cho các vật thể nhân tạo bao gồm cả những con đường mòn. Màu đỏ được sử dụng cho các đối tượng địa lý do con người tạo ra, như đường chính hoặc ranh giới chính trị.

Trong ảnh bản đồ dưới, màu xanh lam là đặc điểm của nước cùng các đường màu đỏ dày phác thảo đối tượng địa lý chính trị, ranh giới và công viên tiểu bang. Phần lớn hình ảnh có màu xanh lục cho thấy phần này của bản đồ có nhiều thảm thực vật. Đường đồng mức có màu nâu, cũng như hai loại đường khác nhau: đường nhỏ hoặc đường dành cho xe 4 bánh được thể hiện bằng các đường đứt nét song song và đường nhỏ biểu thị bằng một đường đứt nét.

Sự che phủ

Sự giống nhau về màu sắc giữa các đối tượng địa lý không có nghĩa là các đối tượng địa lý có sự tương đương nhau.

Việc ghi nhớ màu sắc của bản đồ là một nhiệm vụ khá đơn giản, tuy nhiên việc ghi nhớ các ký hiệu bóng đổ khó hơn nhiều do số lượng biến thể tuyệt đối. Vì vậy việc tham khảo các Ký hiệu địa hình trên bản đồ USGS là cần thiết để có thể việc đọc hiểu bản đồ địa hình.

Việc đọc bản đồ không quá khó nhưng đôi khi nó đòi hỏi vào khả năng tưởng tượng của người đọc để có thể hình dung ra khu vực xung quanh. Ngoài các đặc điểm địa hình trên cũng còn có đặc điểm khác bao gồm vách đá, mỏm đá, chỗ trũng, sườn núi,…

Cảm ơn bạn đã đón đọc bài viết hôm nay của eKMap. Mời quý doanh nghiệp ghé thăm Website eKMap để theo dõi các nội dung hữu ích về bản đồ số GIS tại đây.

Tham khảo thêm:Hướng dẫn phân biệt 05 loại bản đồ thông dụng nhất và mục đích sử dụng05 phương pháp sử dụng ảnh bản đồ vệ tinh hiệu quảBản đồ số là gì? Lịch sử hình thành và tính ứng dụng thực tiễn của bản đồ số trong cuộc sốngGIS là gì? Tổng hợp toàn bộ kiến thức về GIS