Văn học dân gian là gì? Đặc trưng, các thể loại và khái quát văn học dân gian

Văn học dân gian là một phần không thể thiếu trong văn học nghệ thuật. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người chưa hiểu rõ về loại hình văn học này. Trong bài viết này, Bamboo School sẽ giới thiệu về đặc điểm và các thể loại của văn học dân gian, hãy cùng theo dõi nhé!

Văn chương dân gian là những tác phẩm nghệ thuật truyền miệng được tập thể sáng tạo nhằm phục vụ trong cuộc sống hàng ngày.

Loại văn học này chủ yếu là truyền miệng và ít khi ghi chép lại. Nó không có 1 khái niệm tiêu chuẩn, chỉ mang tính đặc trưng truyền miệng từ ngừoi này sang người khác, từ đời này sang đời kia. Trong đó, bao gồm cả những câu chuyện kể, sử thi, truyền thuyết lưu hành bởi biết bao thế hệ.

Khái quát văn học dân gian Việt Nam

Văn học dân gian là nguồn cung cấp tri thức và truyền thống văn hóa cho nhiều thế hệ trẻ. Nó tồn tại trong những câu chuyện truyền miệng, những bài hát ru ngủ và thậm chí trong chiếc nôi tre. Văn học dân gian giúp tái hiện cuộc sống lao động và tình yêu thương của người dân bình dân trên mảnh đất màu mỡ.

Văn học dân góp phần làm cho độc giả hiểu được một cách chân thực về sự kỳ diệu của tình yêu và cảm nhận về những hình ảnh từ con trâu, cái cày cho đến gốc lúa trong vườn rau và cuộc sống xung quanh.

Đặc trưng của văn học dân gian

Tính nguyên hợp

Sự dung hoà nhiều khía cạnh xã hội và tình trạng từ ý thức xã hội nguyên thuỷ được thể hiện qua nó.

Văn học dân gian được coi như một nguồn kiến thức phong phú của dân tộc từ xưa đến nay. Dù không có cơ hội tham gia vào các hoạt động tâm linh hay triết lý, các tác giả văn học vẫn có thể truyền đạt nghệ thuật thuần túy của văn học dân gian. Điều này bởi vì mọi tác phẩm trong thể loại này đều phản ánh những tâm tư tình cảm chân thực của con người.

Tính tập thể

Đa phần các tác phẩm văn học dân gian được sáng tác bởi nhân dân. Tính cộng đồng được thể hiện chủ yếu thông qua quá trình truyền tải. Điều quan trọng nhất là khi chúng được kể lại một cách kỹ lưỡng và có đủ sức mạnh để tiếp tục truyền đi qua miệng người khác trong thời gian dài.

Gắn kết với cuộc sống của những người làm nông. Có thể nói, đây là thể loại văn học gắn kết mật thiết với cuộc sống của những người làm nông. Từ sinh hoạt hàng ngày, môi trường sống, những nét truyền thống, tín ngưỡng và âm nhạc ru từ trong nôi đã tạo nên nhiều tác phẩm đặc biệt.

Các thể loại văn học dân gian

Truyện thần thoại kể về những câu chuyện tưởng tượng về các vị thần đã tạo ra tự nhiên và thiên nhiên. Chúng phản ánh sự hiểu biết của con người về quá khứ huyền bí và nguồn gốc của chính chúng ta.

Truyền thuyết là những câu chuyện được truyền tay qua miệng về những nhân vật lịch sử hoặc thần thoại không chắc chắn có thật hay không. Hoặc đó là những giải thích về nguồn gốc của các sinh vật huyền bí từ quan điểm có nhân. Bằng cách sử dụng các kỹ thuật văn chương như tu từ và nhân hoá, truyền thuyết tăng cường sự phô diễn và phóng đại về những nhân vật thần tiên.

Sử thi là những tác phẩm kể về cuộc sống của một nhân vật trung tâm, như anh hùng hay dũng sĩ, và xoay quanh những sự kiện xảy ra trong cuộc sống đó.

Truyện cổ tích là một thể loại hư cấu bao gồm những câu chuyện về cổ tích, phiêu lưu và các loài vật. Đây là những câu chuyện ngắn về nàng tiên, thần tiên, ông bụt, phù thuỷ và nhiều nhân vật thần thoại khác.

Truyện ngụ ngôn là loại văn bản có thể được viết dưới dạng văn xuôi hoặc thơ, sử dụng loài vật, đồ vật hoặc chính những câu chuyện về người khác để tạo ra phép ẩn dụ, nhằm truyền đạt một bài học nhất định.

Truyện cười: Truyện cười có nhiều hình thức, mang lại niềm vui và giải trí cho người đọc. Những câu chuyện này thường rất đơn giản và hài hước.

Tục ngữ là những câu ngắn gọn, có vần có điệu dễ nhớ và dễ truyền miệng, được đúc kết từ dân gian nhằm nhắc nhở con cháu đời sau.

Câu đố là một cách thể hiện về sự vật hiện tượng bằng cách sử dụng ngôn ngữ hình tượng. Câu đố được tạo ra dựa trên đặc điểm và vai trò của từng đối tượng riêng biệt và truyền đạt thông điệp thông qua việc so sánh hình ảnh.

Ca dao là những câu hát truyền miệng không theo một điệu nhất định. Thường được phổ biến theo thể thơ lục bát, dễ nhớ và dễ thuộc.

Vè là một hình thức tự sự dân gian, có vần, phản ánh kịp thời các sự kiện xảy ra và thể hiện thái độ khen chê đối với chúng.

Truyện thơ là những tác phẩm được sáng tác bằng chữ Nôm và chủ yếu viết theo thể lục bát.

Chèo là một loại hình nghệ thuật truyền thống trên sân khấu của Việt Nam.

So sánh văn học dân gian và văn học viết

Giống nhau.

Tất cả đều là những tác phẩm mang tính sáng tạo và đòi hỏi đầu óc lao động trong lĩnh vực nghệ thuật.

Đầu bằng việc phản ánh hiện thực xã hội, văn bản đã thành công trong việc tái hiện cảm xúc và suy nghĩ của con người.

Người ta sử dụng ngôn ngữ xây dựng và tạo hình nghệ thuật để thể hiện quan điểm và thể hiện tâm tư của mình qua loại hình nghệ thuật đó.

Tác động trực tiếp lên hiện thực.

Khác nhau.

	Văn học dân gian	Văn học viết
Lực lượng sáng tác	Là sáng tác tập thể, không có tác giả cụ thể	Là sáng tác của một hoặc một nhóm mang dấu ấn riêng
Cách thức lưu truyền	Truyền miệng từ đời này sang đời khác	Được lưu truyền dưới dạng chữ viết
Hình thức tồn tại	Gắn liền với các hoạt động lao động sản xuất hàng ngày, trong đời sống xã hội	Là một tác phẩm cố định dưới dạng chữ viết, mang tính độc lập của một cá nhân hoặc một nhóm
Vai trò, vị trí	Là nền tảng của văn học nước nhà	Là sự tiếp thu những cái mới, đồng thời kết hợp với cái hay, cái đẹp của văn học dân gian
Nội dung phản ánh	Do đặc trưng của văn học dân gian về lực lượng sáng tác, phương thức sáng tác nên nội dung của nó hướng đến đời sống dân dã. Đó là những vấn đề thiết thân, quen thuộc hằng ngày với nhân dân lao động, chẳng hạn qua thể loại ca dao – dân ca ta bắt gặp các chủ đề hết sức bình dị.	Thể hiện tâm tư, tình cảm, ước mơ mang nét riêng của tác giả
Lịch sử hình thành và phát triển	Văn học dân gian: Ra đời từ khi con người bắt đầu có tiếng nói, nhận thức	Văn học viết: Ra đời vào thế kỉ 10, chia làm 2 giai đoạn là văn học trung đại và văn học hiện đại
Cách phản ứng hiện thực	Dùng lời ăn tiếng nói hàng ngày, dùng hình ảnh biểu tượng để phản ánh hiện thực….	Dùng ngôn từ, các biện pháp nghệ thuật….

Mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết

Để viết văn học, chúng ta cần hiểu rõ về văn học dân gian. Trước khi có chữ viết, văn học chỉ tồn tại dưới hình thức văn học dân gian.

Văn học dân gian đã ảnh hưởng rất nhiều đến văn học thông qua nội dung, tư tưởng và hình thức nghệ thuật. Một ví dụ điển hình là truyền thuyết Thánh Gióng, nó mở đường cho sự phát triển của văn học yêu nước và chống xâm lược trong văn học dân tộc.

Văn học dân gian cũng chịu sự ảnh hưởng của văn học viết trên nhiều khía cạnh. Một ví dụ điển hình là tác giả dân gian đã sử dụng các chất liệu văn học viết trong việc sáng tác ca dao, như nhân vật trong Truyện Kiều, Lục Vân Tiên…

Trong quá trình phát triển văn học, cả văn học dân gian và văn học viết đều đóng vai trò quan trọng và hỗ trợ nhau trong việc phát triển. Văn học dân gian là cơ sở để văn học viết tiếp tục phát triển, trong khi đó, văn học viết đóng góp vào việc làm cho văn học dân gian thêm phong phú và đa dạng.

Các tác phẩm văn học dân gian

Tấm Cám và Sọ Dừa là hai câu chuyện cổ tích.

Cười vui: Con lợn lấy áo mới, Ba con gà đại.

Trong một câu chuyện ngụ ngôn, có một thầy bói đã đến xem voi và một con ếch ngồi ở đáy giếng.

Truyền thuyết: Lạc Long Quân và Âu Cơ, Cuộc trùng tu các loài động vật.

Sử Thi: Sử thi Dăm Săn, Sinh sản của đất và nước.

Truyền thuyết về Thánh Gióng và Sơn Tinh Thủy Tinh là những câu chuyện truyền miệng từ xa xưa.

Văn học hiện đại là một khái niệm đề cập đến các tác phẩm văn học được sáng tạo trong thời kỳ hiện đại. Ở Việt Nam, văn học hiện đại là một thể loại văn học đa dạng và phong phú, gồm nhiều thể loại như tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch, và tiểu luận. Các tác phẩm văn học hiện đại thường phản ánh những vấn đề xã hội, tâm lý và con người trong thời đại hiện tại.

Văn học lãng mạn đề cập đến thể loại văn học mang tính chất tình cảm và lý tưởng. Nó thường tập trung vào tình yêu, cảm xúc sâu sắc và thế giới tưởng tượng. Văn học lãng mạn có tác dụng làm cho người đọc cảm nhận được cảm xúc sâu sắc và mơ mộng, và thường được sử dụng để thể hiện tình yêu, sự tương tác giữa con người và thiên nhiên.

Nghị luận là gì? Mục đích, đặc điểm và ví dụ văn nghị luận xã hội và văn học.

Bamboo School đã chia sẻ thông tin về nét đẹp của văn học dân gian, giúp bạn hiểu thêm về nó. Ngoài ra, trường còn chia sẻ các kiến thức liên quan khác và cập nhật tin tức mới nhất. Hãy tiếp tục theo dõi!