Top 7 nguyên nhân gây mụn phổ biến và những điều cần lưu ý

Các kinh nghiệm chăm sóc da được gửi gắm từ chị em người đồng nghiệp đã giúp giữ cho làn da trở nên tươi sáng và mịn màng hơn, bởi vì cuộc sống hiện đại và nhu cầu làm đẹp ngày càng tăng cao. Dưới đây là 7 nguyên nhân thường gây ra tình trạng mụn trên da và cần lưu ý những điều này để có một làn da khỏe mạnh.

Mụn là gì?

(1) Tình trạng mụn là căn bệnh thường gặp ở da, phát sinh ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể như khuôn mặt, lưng, ngực, cổ, cằm, mông và vai, với nhiều dấu hiệu khác nhau như sưng tấy đỏ, phát ban, ngứa và đau. Nguyên nhân chính gây ra mụn là do sự hoạt động của hormone hoặc các tác nhân từ bên ngoài như nhiễm khuẩn và tắc nghẽn lỗ chân lông. Theo từng dấu hiệu trên da, mụn được phân loại thành nhiều loại khác nhau như mụn trứng cá thông thường, trứng cá đỏ, mụn không mủ, mụn bọc (mụn nốt nang), mụn cám, mụn đầu đen, mụn phát ban và mụn viêm.

Nguyên nhân gây mụn phổ biến

Có một số lý do có thể gây ra tình trạng mụn nặng hơn, bao gồm: da sản xuất dầu quá mức, tắc nghẽn nang lông do dầu và tế bào chết, bị nhiễm khuẩn da, viêm da và sử dụng mỹ phẩm sai cách. Bốn nguyên nhân chính dẫn đến sự xuất hiện của mụn bao gồm da sản xuất dầu quá mức, tắc nghẽn nang lông do dầu và tế bào chết, bị nhiễm khuẩn da, viêm da và sử dụng mỹ phẩm sai cách.

Vi sinh vật P. Acne (Propionibacterium acnes) được xem là nguyên nhân hàng đầu gây ra mụn trứng cá thông thường do nhiễm trùng, trong khi vi sinh vật demodex là nguyên nhân chính gây ra mụn trứng cá đỏ.

Hormone có thể thay đổi rất nhiều trong giai đoạn dậy thì và ở độ tuổi trung niên, đặc biệt là ở phụ nữ trong thời kỳ tiền mãn kinh, dẫn đến tuyến bã nhờn bị mở rộng và sản xuất nhiều hơn. Nếu không chăm sóc da đúng cách khi kết hợp với lượng bã nhờn nhiều, sẽ dẫn đến tình trạng mụn trên da.

Sử dụng dược phẩm: dược phẩm có chứa corticosteroid, testosterone, lithium… Cũng có thể dẫn đến mọc mụn.

Sử dụng thực phẩm chứa nhiều carbohydrate (đường, tinh bột) như bánh mì ngọt, khoai tây chiên, bánh ngọt có thể gây ra tình trạng mụn nghiêm trọng hơn. Cần chú ý đến chế độ ăn uống.

Mặc dù không là nguyên nhân gây ra mụn, tuy nhiên sự căng thẳng có thể làm tình trạng mụn của bạn trở nên xấu hơn nếu bạn đang bị mụn.

Không tuân thủ quy trình chăm sóc da đúng cách có thể dẫn đến việc da không được làm sạch kỹ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn gây mụn và làm da trở nên yếu, dễ dàng bị mụn xuất hiện.

Sử dụng sản phẩm làm đẹp chất lượng kém hoặc không phù hợp với loại da trong thời gian dài có thể dẫn đến sự kích ứng của da, tắc nghẽn lỗ chân lông và hình thành mụn, trong khi sử dụng sản phẩm chất lượng tốt có thể giúp bảo vệ và cung cấp độ ẩm cho da.

Triệu chứng dấu hiệu của mụn?

Tùy thuộc vào nguyên nhân khiến da bị mụn, mụn có thể xuất hiện dưới nhiều dạng khác nhau và có nhiều loại như: mụn nang, mụn ẩn, mụn đầu đen, mụn viêm, mụn mọng nước…

Mụn ẩn phát triển ở độ sâu bên trong nang lông, là những khối nhỏ không gây viêm sưng hay đau.

Dường như có các đốm mụn đỏ sưng tấy, có cảm giác cứng xung quanh, chứa chất lỏng màu vàng hoặc trắng, mủ, khi chạm vào rất đau, dễ vỡ và gây thâm lâu hơn, được gọi là mụn bọc.

Phân loại mụn

Mụn được phân loại thành nhiều nhóm, phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra, bao gồm các loại sau:

1. Mụn trứng cá thông thường (mụn đầu trắng)

Một hiện tượng phổ biến về viêm da xuất hiện ở nhiều đối tượng khác nhau với độ tuổi khác nhau là tình trạng mụn trứng cá. Nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng này là do sự tiết ra quá nhiều dầu, dẫn đến sự tích tụ vi khuẩn và bít tắc lỗ chân lông. Theo thời gian, tình trạng này có thể gây ra sự viêm và nhiễm khuẩn, gây ra mụn. Tình trạng mụn trứng cá gây ra sự khó chịu trên da và ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý của người mắc bệnh.

2. Mụn ẩn

Những đốm mụn nhỏ li ti xuất hiện thành từng cụm trên da và lan tỏa sang các vùng lân cận gây ra bề mặt da trở nên không đều, đó chính là cách để xác định mụn ẩn. Loại mụn này không gây viêm sưng hay đau nhức và nằm ở sâu bên trong nang lông. Tìm ra mụn ẩn rất khó, tuy nhiên, phương pháp đơn giản nhất để phát hiện là sờ lên da. Nếu cảm nhận được sự thô ráp và gồ ghề, có thể chắc chắn đó là mụn ẩn.

Mụn kín thường xuất hiện ở khu vực trán, hai bên má và phía dưới cằm, vì đây là vùng da dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài. Nếu không được chăm sóc và xử lý đúng cách, mụn có thể gây viêm, phồng và để lại vết thâm lâu, khó điều trị. Tuy không gây phồng viêm như những loại mụn khác, nhưng mụn kín có thể được phát hiện qua việc kiểm tra da. Nếu biết cách chăm sóc da đúng cách, mụn kín sẽ tan và biến mất.

3. Mụn bọc

Dưới lớp da, mụn bọc được hình thành và khác với các loại mụn đầu trắng hoặc đầu đen. Mụn bọc phát triển ẩn dưới bề mặt da và một số mụn bọc có thể nảy sinh từ các nang lông nhỏ chứa bã nhờn và lan truyền. Điều này tạo ra các vết nổi đỏ, sưng và đau, có thể ảnh hưởng đến hình dáng khuôn mặt. Mụn bọc thường xảy ra trên mặt, lưng hoặc ngực.

4. Mụn cám

Mụn đầu đen được hình thành từ lỗ chân lông bị tắc kèm theo dầu và bụi bẩn. Đây là loại mụn nhỏ, thuộc thể nhẹ của mụn trứng cá và thường xuất hiện trên vùng da. Nếu không chăm sóc da đúng cách, việc tự ý bóp mụn có thể gây viêm, sưng đỏ và đau. Tình trạng này làm cho da trở nên xù xì và không đều màu.

5. Mụn đầu đen

Câu 1: Những điểm mụn nhỏ xuất hiện trên nền mụn trứng cá được gọi là mụn đầu đen, do lỗ chân lông bị hở (còn được biết đến là nhân trứng cá hở) và mụn bị oxy hóa, dẫn đến đầu mụn bị đen. Câu 2: Mụn đầu đen là tình trạng mụn nhẹ, xuất hiện trên khuôn mặt, lưng, ngực, cổ, cánh tay và vai.

6. Mụn mủ

Loại viêm da gây ra sự phát triển của các nốt sưng đỏ trên da là mụn mủ, chúng có đầu màu vàng hoặc trắng và chứa đầy chất lỏng như nhờn, tế bào chết và vi khuẩn. Mụn nhọt và mụn mủ có đặc điểm tương tự nhưng mụn mủ có kích thước nhỏ hơn và ít gây viêm tấy mô hơn. Chúng thường xuất hiện ở những vùng khác nhau trên khuôn mặt như cằm, mũi, má, trán, quai hàm, thái dương, nách và háng. Mỗi vị trí xuất hiện của mụn mủ cho thấy một vấn đề về sức khỏe nhất định. Nếu không được xử lý đúng cách, mụn mủ có thể gây ra những tác động xấu cho sức khỏe.

7. Trứng cá đỏ

Mụn đỏ xung quanh mũi và miệng thường gây ra sự sưng đau và ngứa. Mụn này thường xuất hiện do việc kiểm soát vận mạch bất thường, suy yếu hệ thống tĩnh mạch khu vực mặt, tăng sinh trùng ở nang lông, rối loạn chức năng kháng khuẩn, ăn nhiều đồ ngọt cay nóng, và sử dụng quá nhiều thuốc amiodarone hoặc corticosteroid. Nếu không được điều trị kịp thời, mụn đỏ này có thể dẫn đến các biến chứng như sưng đỏ ở mũi, đỏ da, và phù mắt.

Nguy cơ gây mụn

1. Những ai có nguy cơ mắc phải mụn

Nữ giới ở giai đoạn tiền mãn kinh, trẻ em trong thời kỳ dậy thì, những người mắc các vấn đề về nội tiết, thường xuyên chịu áp lực căng thẳng, những người làm việc trong môi trường ô nhiễm, những người có da dầu và ít chăm sóc da, sử dụng sản phẩm làm đẹp kém chất lượng, chăm sóc da không đúng cách đều có nguy cơ bị phát sinh mụn.

2. Yếu tố làm tăng nguy cơ gây mụn

Các thành phần liên quan đến nguy cơ gây mụn bao gồm:

Kích thích tiết nhờn và tăng sinh vi khuẩn gây mụn là những hậu quả của bã nhờn hoạt động mạnh, gây bít tắc lỗ chân lông và rối loạn nội tiết tố. Nếu không chăm sóc da đúng cách, lỗ chân lông dễ bị bít tắc hoặc nhiễm khuẩn, gây ra tình trạng mụn.

Vùng da trên khuôn mặt là rất nhạy cảm và thường xuyên tiếp xúc với môi trường bên ngoài, vì vậy cần phải chăm sóc kỹ càng hàng ngày để tránh tình trạng làm hại cho da. Việc chăm sóc không đúng cách có thể làm cho da trở nên yếu hơn và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn phát triển mạnh.

Mỗi loại da sẽ có sản phẩm thích hợp để hỗ trợ chăm sóc, tuy nhiên việc lựa chọn mỹ phẩm không phù hợp và chất lượng kém, sử dụng trong thời gian dài sẽ gây nhiễm khuẩn da, làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây mụn. Sử dụng mỹ phẩm không đạt chất lượng hoặc không phù hợp cũng có thể dẫn đến những vấn đề về da.

Tác dụng phụ của thuốc có thể gây ra mụn trên da, đặc biệt là khi sử dụng các loại thuốc chứa hormone nam, lithium, corticosteroid, thuốc kháng lao, thuốc kháng co giật và thuốc kháng trầm cảm trong thời gian dài. Những chất này có thể gây rối loạn nội tiết tố, kích thích sản xuất dầu nhờn và dẫn đến tình trạng mụn trên da.

Việc ăn nhiều thực phẩm có chứa chất béo, gia vị cay nóng và đường không lành mạnh có thể dẫn đến tình trạng mụn trên da.

Có thể gây xáo trộn hoạt động nội tiết, căng thẳng làm gia tăng sản xuất tuyến nhờn, dễ dẫn đến da yếu, tắc nghẽn lỗ chân lông và dẫn đến mụn.

Làm việc trong môi trường ô nhiễm về không khí hoặc nước, cùng với bụi bẩn và bụi mịn, sẽ dẫn đến mụn do da dễ bị nhiễm khuẩn, tắc lỗ chân lông và tích tụ chất bã trong thời gian dài.

Tác hại biến chứng của mụn có thể gặp

Thường các biến chứng do mụn gây ra liên quan đến tính thẩm mỹ như để lại các vết sẹo lồi hoặc rỗ, tồn tại lâu dài. Mụn sau khi lành có thể để lại vết thâm gây mất tính thẩm mỹ cho da. Nếu không được điều trị kịp thời, mụn có thể lan rộng sang các vùng da lân cận và kéo dài thời gian phát triển gây khó chịu cho người bệnh.

Nếu không vệ sinh đúng cách và tự ý ép cho mụn, đó có thể dẫn đến nhiễm trùng da. Nhiễm trùng có thể gây sưng phù và méo miệng ở khu vực da trán, mũi, cằm và miệng. Nếu tình trạng nặng, nhiễm trùng có thể gây viêm tắc tĩnh mạch xoang hang trong não, dẫn đến tình trạng ngất xỉu hoặc tử vong. Các biến chứng của bệnh trứng cá đỏ bao gồm việc mũi bị đỏ và trĩ mũi.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Các phương pháp chăm sóc da không giảm hiệu quả khi da xuất hiện mụn, người bệnh nên đến thăm khám chuyên khoa Da liễu để được tư vấn điều trị. Mụn trứng cá có thể tồn tại lâu và phát triển trước kỳ kinh nguyệt với nhiều phụ nữ.

Mụn đầu đen nặng xuất phát ở người trưởng thành có thể báo hiệu mắc bệnh tật, cần được kiểm tra để điều trị.

Các sản phẩm chăm sóc da như kem trị mụn, sữa rửa mặt và mỹ phẩm không tốt có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng cho da. Khi sử dụng mỹ phẩm, nếu xuất hiện các dấu hiệu như: da nổi mẩn đỏ, kích ứng, ngứa ngáy, chóng mặt, khó thở, sưng ở mắt, mặt, môi hoặc lưỡi, sự cứng cổ họng… Cần đến bệnh viện để được điều trị kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán

Đi thăm bác sĩ chuyên khoa da liễu nếu có dấu hiệu mụn trên da, để xác định chẩn đoán và đánh giá mức độ nghiêm trọng. Cần thực hiện thêm một số kiểm tra để xác định nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng mụn.

Phương pháp điều trị

Tùy thuộc vào từng thể loại nốt mụn, cách xử trí sẽ khác biệt. Có rất nhiều loại mụn và dưới đây là một số phương pháp phổ biến và có hiệu quả được áp dụng.

1. Mức độ nhẹ

Các thành phần có trong gel chống mụn bao gồm benzoyl peroxide giúp làm khô mụn và tiêu diệt vi khuẩn, cùng với axit salicylic giúp loại bỏ tế bào chết trên da và ngăn ngừa lỗ chân lông bị tắc nghẽn. Có thể sử dụng nhiều loại kem, sữa rửa mặt và thuốc chống mụn không cần kê đơn để điều trị mụn mới nổi.

Để chữa trị tình trạng mẩn đỏ, cần thăm khám chuyên khoa da liễu nếu không giảm được. Nếu bị mẩn đỏ ở mức độ trung bình, có thể sử dụng kem bôi theo chỉ định và thuốc kháng sinh. Bác sĩ cũng sẽ chỉ dẫn cách chăm sóc da và chỉ định sản phẩm phù hợp.

2. Trong trường hợp tình trạng mụn nặng, bác sĩ sẽ chỉ định làm các thủ thuật sau:

Áp dụng PDT, bao gồm sử dụng thuốc và ánh sáng đặc biệt hoặc tia laser, để giảm sản xuất dầu và vi khuẩn là phương pháp điều trị sáng tạo.

Phương pháp trị liệu IPL sử dụng ánh sáng có cường độ cao nhằm tiêu diệt vi khuẩn P.Acne và demodex.

Có thể hỗ trợ cải thiện việc da đỏ trong trứng cá đỏ, vết sẹo do mụn thông qua phương pháp sử dụng laser (tùy thuộc vào từng loại laser sẽ có các chỉ định khác nhau cho mỗi tình trạng bệnh).

Hỗ trợ loại bỏ tế bào chết và tầng sừng trên da mụn bằng cách sử dụng bàn chải quay, phương pháp mài da có tác dụng giúp điều trị sẹo mụn. Tuy nhiên, hiện tại phương pháp này ít được áp dụng.

Loại bỏ da và lăn kim có thể kích thích tế bào gốc hoặc huyết tương giàu tiểu cầu PRP. Thay da sinh học: phương pháp loại bỏ các lớp trên cùng của da để tiết lộ lớp da bên dưới ít bị tổn thương hơn, giúp cải thiện tình trạng sẹo và mụn.

Giúp giảm sự viêm và tăng tốc độ điều trị mụn, việc sử dụng thuốc cortisone thông thường được áp dụng để điều trị cho mụn trứng cá hoặc mụn trứng nang.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa

Các biện pháp giúp giảm khả năng bị mụn là điều mà bạn nên nắm được:

Lau mặt thường xuyên sử dụng sữa rửa mặt không có chất béo.

Áp dụng sản phẩm rửa mặt chống mụn không cần đơn để loại bỏ lượng dầu dư thừa trên da.

Sử dụng các đồ trang điểm dạng nước, không gây dị ứng da, làm giảm khả năng tắc nghẽn lỗ chân lông.

Tránh sử dụng các sản phẩm dưỡng da và trang điểm có chất dầu.

Luôn làm sạch và tẩy trang da trước khi đi ngủ.

Sau khi vận động mạnh, nên tắm hoặc rửa mặt để loại bỏ mồ hôi.

Kẹp tóc gọn gàng để hạn chế tóc tiếp xúc với da mặt.

Tránh ánh nắng, nên đội mũ hoặc quấn khăn quàng quanh đầu…

Ăn uống đúng cách, uống đủ nước và hạn chế các thực phẩm có nhiều calo lành mạnh cho cơ thể.

Giảm stress, nghỉ ngơi.

Để giảm nguy cơ nổi mụn, cần khắc phục những nguyên nhân phổ biến gây ra mụn. Mụn do rối loạn nội tiết thì thường khó điều trị hơn so với mụn thông thường, vì vậy cần duy trì một chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh để giảm thiểu nguy cơ mọc mụn, bên cạnh việc chăm sóc da đúng cách.