Phong cách ngôn ngữ khoa học là gì? Đặc trưng và ví dụ

Phong cách ngôn ngữ khoa học được sử dụng nhiều trong Ngữ Văn lớp 12. Vậy phong cách ngôn ngữ khoa học là gì? Cùng Bamboo School tìm hiểu qua bài viết sau đây bạn nhé!

Phong cách ngôn ngữ khoa học là gì?

Phong cách ngôn ngữ là những văn bảng mang tính chất chuyên về một vấn đề nào đó. Nó trình bày những phát hiện hoặc khám phá từ khoa học và có tính chính xác cũng như tính lô gích cao.

Phong cách ngôn ngữ khoa học thường sử dụng trong phạm vi thuộc các lĩnh vực khoa học tiêu biểu ví dụ như các lý thuyết lý, hoá,… trong sách giáo khoa, thiết kế bài giảng hay giáo trình,…

Các loại văn bản khoa học

Văn bản khoa học bao gồm 3 loại: chuyên sâu – giáo khoa – phổ cập

• Văn bản khoa học chuyên sâu: Thường sử dụng trong việc giao tiếp giữa người với các công trình nghiên cứu khoa học như luận án, tiểu luận, luận văn,…
• Văn bản khoa học giáo khoa: Thường đề cập từ khái quát đến cụ thể, từ dễ đến khó kèm theo là các bài tập ứng dụng liên quan. Giải thích các vấn đề trong giáo trình, sách giáo khoa,….
• Văn bản khoa học phổ cập: Dạng văn bản này khá phổ biến, nó được thể hiện qua báo, sách phổ biến khoa học kĩ thuật,… từ đó phổ biến rộng rãi kiến thức khoa học cho tất cả mọi người (không phân cấp tầng lớp tri thức). Loại kiến thức này dễ đọc, dễ hiểu.

Đặc trưng của Ngôn ngữ khoa học

Ngôn ngữ khoa học được sử dụng trong cả dạng nói và dạng viết:

• Dạng viết : sử dụng từ ngữ khoa học và các kí hiệu, công thức hay sơ đồ…
• Dạng nói : yêu cầu cao về phát âm, cách diễn đạt trên cơ sở một đề cương.

Tính khái quát, trừu tượng

Tính khái quát và trừu tượng thường biểu thị qua cách sử dụng các thuật ngữ khoa học phong cách ngôn ngữ khoa học.

Bên cạnh đó, nó còn được thể hiện qua kết cấu của một văn bản. Ví dụ như chia văn bản thành các phần, mục, chương, đoạn,… Thể hiện luận điểm theo thứ tự khoa học từ dễ đến khó, từ khái quát đến cụ thể và từ thấp đến cao.

Tính lí trí, logic

Tính lí trí và lô gích của văn bản khoa học còn thể hiện ở nội dung và phương tiện ngôn ngữ. Thông thường, trong văn bản khoa học ngôn ngữ không dùng đa nghĩa và cũng ít dùng các phép tu từ để đề cập vấn đề.

Câu từ trong văn bản phải là thông tin xác thực và chính xác nhất. Nếu có sử dụng tính toán phải đề cập thông tin đơn vị cụ thể cùng với đó là những phán đoán logic chính xác từ cú pháp tiêu chuẩn.

Ngoài ra, tính lí trí và logic còn thể thiện thông qua cấu tạo của văn bản. Ví dụ như mối liên kết giữa các đoạn, mối liên hệ giữa các câu nhằm phục vụ tốt cho việc lập luận chính xác nhất có thể

Tính khách quan, phi cá thể

Ngôn ngữ trong văn bản khoa học cực kỳ hạn chế việc sử dụng những biểu đạt có tính chất cá nhân. Vì vậy, từ ngữ và câu văn trong văn bản khoa học có màu sắc trung hoà, ít biểu lộ trạng thái cảm xúc.

Ví dụ về phong cách ngôn ngữ khoa học

a) “Từ năm 1975, văn học Việt Nam bước vào công cuộc đổi mới. Văn học vận động theo khuynh hướng dân chủ hóa, đổi mới quan niệm về nhà văn, về văn học và quan niệm nghệ thuật về con người, phát huy cá tính sáng tạo và phong cách nghệ thuật của nhà văn với những tìm tòi, thể nghiệm mới,…”

==> Các thuật ngữ được sử dụng trong văn bản trên: văn học Việt Nam, khuynh hướng dân chủ hóa, quan niệm về nhà văn, quan niệm nghệ thuật, cá tính sáng tạo, phong cách nghệ thuật, thể nghiệm mới.

b) Xenlulozơ là chất rắn hình sợi, màu trắng, không mùi, không vị, không tan trong nước ngay cả khi đun nóng, không tan trong các dung môi hữu cơ thông thường như Ete, Benzen,…

==> Văn bản thuộc văn bản khoa học giáo khoa, nêu định nghĩa về Xenlulozơ, một khái niệm của Hóa học lớp 12.

c) “Phong cách văn học (hay phong cách nghệ thuật) nảy sinh do chính những nhu cầu của cuộc sống, bởi vì cuộc sống luôn đòi hỏi sự xuất hiện những nhân tố mới mẻ, những cái không lặp lại bao giờ; và nó cũng nảy sinh từ nhu cầu của quá trình sáng tạo văn học, vì đó là một yếu tố quan trọng tạo nên tính hấp dẫn, sức sống của tác phẩm. Phong cách là những nét riêng biệt và độc đáo của một tác giả trong quá trình nhận thức và phản ánh cuộc sống, những nét độc đáo ấy thể hiện trong tất cả các yếu tố nội dung và hình thức của từng tác phẩm cụ thể. Nói cách khác, phong cách là sự thể hiện tài nghệ của người nghệ sĩ trong việc đưa đến độc giả một cái nhìn mới mẻ về cuộc đời thông qua những phương thức, phương tiện mang đậm dấu ấn cá nhân của người sáng tạo, vì thế Buy-phông viết: “Phong cách chính là người”. Trong tác phẩm của Sếch-xpia “mỗi một ưu điểm nhỏ nhất cũng in dấu riêng, dấu ấn đó có thể lập tức nói với toàn thế giới rằng: Tôi là Sếch-xpia.”(Lét-xinh)”. (Ngữ Văn 12, NXB Giáo dục, 2014)

==> Văn bản khoa học chuyên sâu: trình bày kiến thức về sự nảy sinh của phong cách văn học.

d) Hàng trăm nghìn tấn dưa hấu bị vứt bỏ hàng năm trên khắp thế giới có thể trở thành nguồn nguyên liệu để sản xuất nhiên liệu sinh học.

Ethanol là loại nhiên liệu dạng cồn được sản xuất bằng phương pháp lên men và chưng cất các loại ngũ cốc chứa tinh bột có thể chuyển hóa thành đường đơn (như bắp, lúa mì, lúa mạch). Ngoài ra, chất cồn này còn được sản xuất từ cây, cỏ có chứa cellulose. Người ta gọi đó là ethanol sinh học. Ethanol là chất phụ gia để tăng trị số Octane (trị số đo khả năng kích nổ) và giảm khí thải độc hại của xăng.

Theo Telegraph, hàng năm nông dân và các siêu ở châu Mỹ thị loại bỏ khoảng 1/5 lượng dưa hấu (tương đương 360.000 tấn) trên đồng ruộng trong mỗi vụ do chúng không đạt tiêu chuẩn (có hình dạng méo mó hoặc bầm dập trên vỏ). Nông dân thường biến chúng thành phân xanh để bón ruộng. Các nhà khoa học của Bộ Nông nghiệp Mỹ khẳng định lượng dưa hấu bị vứt có thể tạo ra gần 9 triệu lit nhiên liệu sinh học ethanol.

Tiến sĩ Wayne Fish, một nhà khoa học thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ, khẳng định rằng 50% số quả dưa hấu bị vứt bỏ có thể tạo ra ethanol nhờ quá trình lên men. (Theo Minh Long – Vnexpress)

==> Văn bản khoa học phổ cập: được trích ra từ một bài báo nói về việc sản xuất nhiên liệu sinh học từ hằng trăm tấn dưa hấu bị vứt bỏ hằng năm.

Xem thêm:

• Văn học dân gian là gì? Đặc trưng, các thể loại và khái quát văn học dân gian
• Văn học hiện đại là gì? Khái quát văn học hiện đại tại Việt Nam
• Văn học lãng mạn là gì? Đặc trưng và tác dụng của văn học

Trên đây, là tổng hợp kiến thức về phong cách ngôn ngữ khoa học. Hy vọng rằng với những thông tin trên mà Bamboo chia sẻ giúp bạn học tập tốt nhất!