Hiện nay, rất nhiều phụ huynh đang đau đầu vì tình trạng học môn văn của con em mình. Đa phần các em không có cảm hứng, không có niềm yêu thích với môn học. Vì vậy, bài viết thường thiếu cảm xúc, đặc biệt là khi phân tích một bài thơ, đoạn thơ. Các em gần như bế tắc với dạng bài này, không biết bắt đầu từ đâu, xử lí câu thơ như thế nào?
Những lưu ý đầu tiên khi làm bài văn cảm nhận và phân tích thơ
Học sinh cần nắm vững những yếu tố sau: Thông tin về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, thể thơ, vần, nhịp, giọng điệu của bài thơ, ngôn ngữ được sử dụng (ngôn ngữ bình dân hay ngôn ngữ bác học,…), bố cục của bài thơ
Chuẩn bị hành trang kiến thức
Sau khi nắm vững những kiến thức căn bản trên đế có cách nhìn bao quát nhất về tác phẩm, các em cần chuẩn bị cho mình những thông tin sau trước khi tiến hành viết bài:
– Thuộc thơ và nắm được nội dung chính của tác phẩm
– Dụng ý nghệ thuật của tác phẩm trong việc thể hiện giá trị nội dung
– Hình dung một số tác phẩm cùng chủ đề để so sánh, làm bật lên nội dung chính cũng như điểm khác biệt của tác phẩm
Cách cảm nhận, phân tích một bài thơ, đoạn thơ
a) Thế nào là phân tich và cảm nhận một bài thơ, đoạn thơ?
– Phân tích: Học sinh dựa vào nội dung của tác phẩm để tìm ra những nội dung, những ý chính để làm bật lên giá trị tư tưởng của tác phẩm
– Cảm nhận: Học sinh dựa vào nội dung và nghệ thuật của tác phẩm để lựa chọn những câu thơ đắt giá để cảm nhận, lí giải. Khi phân tích một bài thơ, đoạn thơ thiên về cảm xúc, cái tôi của người viết được thể hiện rõ ràng hơn so với đề văn phân tích.
b) Quy trình phân tích một bài thơ, đoạn thơ?
– Xác định yêu cầu của đề:
– Xác định luận điểm chính của đề bài
– Lựa chọn các thao tác phù hợp
– Lựa chọn kiến thức cần vận dụng
– Lập dàn ý
– Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác giả tác phẩm:
– Thân bài: Khái quát giá trị nghệ thuật của tác phẩm, chọn các nội dung của bài thơ, đoạn thơ để tạo thành các luận điểm, luận cứ. Với đề bài cảm nhận ta nên thiên về lựa chọn các từ ngữ “ đắt ” mà tác giả đã sử dụng để làm bật lên giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm
+ Triển khai thành các đoạn văn, bài văn:
+ Nên triển khai thành ít nhất 4-5 đoạn văn theo hình thức diễn dịch hoặc quy nạp
+ Sắp xếp các đoạn văn theo thứ tự logic hợp lí
+ Đảm bảo đầy đủ về bố cục 3 phần của bài viết
Ví dụ: “Phân tích bài thơ đồng chí”
Để làm tốt yêu cầu này, các em học sinh phải nắm được những thông tin cơ bản về tác giả, hoàn cảnh ra đời, giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Đồng thời, xây dựng được dàn ý đảm bảo các yêu cầu sau:
– Mở bài: Giới thiệu về tác giả Chính Hữu, khái quát hoàn cảnh ra đời của tác phẩm
– Thân bài: Dựa vào hoàn cảnh ra đời để làm bật lên giá trị nghệ thuật của tác phẩm: + Thời kì kháng chiến chống pháp? Các chiến sĩ có những khó khăn như thế nào? Tình đồng đội ra sao?. Sau đó, xác định các luận điểm chính:
+ Hình ảnh người chiến sĩ được biểu hiện như thế nào? Thông qua những hình ảnh gì? ( Súng bên súng/ đầu sát bên đầu/)
+ Hoàn cảnh xuất thân ra sao?
+ Mục đích, lí tưởng chiến đấu như thế nào?
+ Họ cùng nhau vượt qua những khó khăn ra sao? (Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ)
– Phân tích và cảm nhận những từ ngữ “đắt” trong tác phẩm:
+ Tác dụng của 2 từ “đồng chí!”.
+ Hình ảnh đầu súng trăng treo có tác dụng như thế nào?
Chú ý: Các em có thể so sánh, liên hệ với bài thơ: “bài thơ về tiểu đội xe không kính” để làm bật lên giá trị tư tưởng của tác phẩm.
– Kết bài: Khái quát được nội dung của tác phẩm và liên hệ cá nhân.
Qua bài viết trên, gia sư văn Hà Nội mong rằng sẽ phần nào xua đi nỗi sợ hãi với dạng đề phân tích, cảm nhận bài thơ, đoạn thơ trong chương trình học của các em. Chúc các em tìm được phương pháp học tốt nhất để vượt qua các kì thi một cách xuất sắc!
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!