Vào ngày 15/11 vừa qua, Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) đã ghi nhận tổng dân số thế giới đã đạt con số 8 tỷ người. Theo bà Maria-Francesca Spatolisano, trợ lý Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, cột mốc này đặt ra những trách nhiệm quan trọng và nhấn mạnh các thách thức liên quan đến sự phát triển kinh tế, xã hội và bền vững của môi trường.
Dân số toàn cầu dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong tương lai, mặc dù tốc độ tăng trưởng đang giảm dần. Theo UNFPA, tổng số người sinh ra vẫn nhiều hơn số người mất, dẫn đến sự gia tăng dân số.
Dự báo của các nhà nghiên cứu cho biết rằng, dân số toàn cầu sẽ tăng lên 10,4 tỷ người vào khoảng thời gian từ 2080 đến 2100 và sẽ duy trì ổn định sau đó.
Dân số thế giới đã tăng gấp đôi trong 5 thập kỷ qua. Ảnh: NASA
Vậy, rốt cục Trái Đất có thể chứa được bao nhiêu người?
Khi loài người Homo sapiens xuất hiện khoảng 300.000 năm trước, dân số trên Trái Đất chỉ rất nhỏ, từ 100 đến 10.000 người. Theo ông Joel E. Cohen, Giám đốc Phòng thí nghiệm Dân số tại ĐH Rockefeller và ĐH Columbia tại New York, do số lượng ban đầu quá ít, dân số loài người mất khoảng 35.000 năm để tăng gấp đôi.
Sau khi nông nghiệp ra đời khoảng 10.000 – 15.000 năm trước, Trái Đất có từ 1 – 10 triệu người. Dân số tăng gấp đôi sau 1.500 năm. Vào thế kỷ 16, thời gian để dân số tăng gấp đôi chỉ còn 300 năm.
Vào thế kỷ 19, thời gian giảm xuống còn 130 năm. Sau đó, từ năm 1930 đến 1974, dân số trên Trái Đất tăng gấp đôi chỉ trong 44 năm. Tuy nhiên, liệu dân số loài người có tiếp tục tăng với tốc độ này? Hoặc có giới hạn nào về số lượng người mà Trái Đất có thể chứa được?
Vào năm 1679, nhà khoa học Antoni van Leeuwenhoek, người cũng là nhà phát minh kính viễn vọng, đã dự đoán rằng Trái Đất có thể chứa được 13,4 tỷ người. Ông tính toán rằng diện tích đất Hà Lan chiếm 1/13.400 tổng diện tích đất trên Trái Đất, sau đó nhân dân số của Hà Lan lúc đó là 1 triệu người với con số 13.400.
Trong suốt 40 năm nghiên cứu, ông Cohen đã thu thập được 65 ước tính từ hơn một tỷ người đến hơn một nghìn tỷ người.
Theo một chuyên gia, dân số trong một môi trường sống sẽ duy trì ổn định nếu tỷ lệ sinh và tỷ lệ tử vong là như nhau. Tuy nhiên, các thay đổi trong môi trường như ô nhiễm và dịch bệnh có thể ảnh hưởng đến sức chứa của môi trường.
Hầu hết các chuyên gia cho rằng Trái đất có thể chứa được khoảng 10,4 tỷ người vào những năm 2080. Ảnh: Ayhan Altun
Ông Cohen giải thích rằng, sức chứa của dân số phụ thuộc vào áp lực tự nhiên và sự lựa chọn của con người. Áp lực tự nhiên bao gồm sự khan hiếm thực phẩm và môi trường khắc nghiệt. Sự lựa chọn của con người liên quan đến tương tác giữa các nền kinh tế và văn hoá, như cách con người sản xuất và tiêu thụ hàng hoá, tỷ lệ sinh, tuổi thọ trung bình và di cư.
Theo nhà nghiên cứu Patrick Gerland tại Vụ Dân số Liên Hợp Quốc ở New York, tương lai của dân số thế giới sẽ phụ thuộc vào sự kết hợp giữa sinh tồn và sinh sản. Nếu tỷ lệ sinh đẻ ít hơn hai từ thế hệ này sang thế hệ tiếp theo thì dân số sẽ giảm. Tuy nhiên, nếu tỷ lệ sinh vượt qua mức đó và phần lớn người dân sống sót, dân số sẽ tăng lên.
Hiện nay, trong số các quốc gia có thu nhập thấp trên thế giới, có xu hướng có tỷ lệ sinh cao và số lượng thành viên trong gia đình lớn. Tuy nhiên, đồng thời, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh cũng cao và tuổi thọ ngắn hơn. Tuy vậy, khi đạt đến mức phát triển kinh tế xã hội nhất định, ngày càng có nhiều quốc gia chỉ sinh 2 con hoặc ít hơn trong mỗi gia đình.
Sự gia tăng dân số trên toàn cầu đạt đỉnh vào thập kỷ 1960 và từ đó đã giảm dần. Theo Cục Dân số Liên Hợp Quốc, tỷ lệ sinh trung bình trên mỗi phụ nữ là 5,05 trẻ vào năm 1950. Tuy nhiên, vào năm 2020, con số này đã giảm xuống còn 2,44 trẻ trên mỗi phụ nữ.
Theo ông Gerland, nhà nghiên cứu đã đồng thuận rằng dân số thế giới sẽ đạt đỉnh vào cuối thế kỷ này. Dự kiến, vào thập niên 2080, dân số thế giới sẽ đạt 10,4 tỷ người và duy trì ở mức đó cho đến năm 2100.
Có thể chứa bao nhiêu người trên Trái Đất vẫn là câu hỏi chưa có đáp án chính xác theo các chuyên gia.
Do cách con người sản xuất và tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên có ảnh hưởng đến khả năng duy trì dân số của môi trường trong tương lai, số người mà Trái Đất có thể chứa không phải là một con số cố định.
Có thể hạn chế số người mà Trái đất có thể chứa, nhưng chúng ta không biết chính xác con số đó. Nó phụ thuộc vào cách chúng ta sử dụng và quản lý tài nguyên của mình.
Áp lực khi dân số vượt mốc 8 tỷ người
Theo dự báo của Liên Hợp Quốc, nguồn tài nguyên như thực phẩm, nước, pin và năng lượng sẽ trở nên khan hiếm hơn do tăng số dân trên toàn cầu thêm 2,4 tỷ người và dự kiến đạt đỉnh là 10,4 tỷ vào năm 2080.
Theo bà Stephanie Feldstein, Giám đốc Dân số và bền vững của Trung tâm Đa dạng Sinh học, mỗi cá nhân đều cần có nguồn năng lượng, nguồn gỗ, nguồn nước và một ngôi nhà để gọi là chốn an cư.
Theo nhận định của các chuyên gia, tình hình tài nguyên sẽ trở nên đặc biệt khó khăn ở các quốc gia châu Phi, nơi dân số dự kiến sẽ tăng mạnh. Khu vực này là một trong những nơi dễ bị tổn thương nhất do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, vì vậy cần có nguồn hỗ trợ tài chính quan trọng nhất.
Các chuyên gia dự báo rằng, sự gia tăng nhanh chóng của dân số kết hợp với biến đổi khí hậu có thể dẫn đến tình trạng di cư hàng loạt và xung đột trong thời gian tới.
Việc tăng số lượng dân số trên Trái Đất đặt ra áp lực lớn cho tự nhiên, đặc biệt là khi con người phải tranh giành tài nguyên nước, thức ăn và không gian với động vật hoang dã. Đồng thời, việc tiêu thụ của con người cũng đóng vai trò quan trọng và cho thấy chính sách có thể tạo ra sự khác biệt lớn bằng cách thay đổi mô hình tiêu dùng.
Bài viết tham khảo nguồn: Sciencenews, Livescience, SCMP.
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!