Vỡ tử cung trong chuyển dạ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí

Ước tính mỗi 5.000-7.000 ca sinh nở sẽ có một ca vỡ tử cung, mặc dù hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm. Vỡ tử cung trong quá trình chuyển dạ có thể gây rách tử cung, đẩy thai nhi ra khỏi ổ bụng, gây ra chảy máu nhiều, đe dọa tính mạng của cả sản phụ và thai nhi.

Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến vỡ tử cung khi sinh? Làm thế nào để xử lý tình trạng này? Có thể ngăn ngừa tai biến sản khoa này không? Tất cả những câu hỏi này sẽ được chia sẻ cụ thể trong bài viết dưới đây của ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Vỡ tử cung trong chuyển dạ là gì?

Trong chuyển dạ, vỡ tử cung là một trong 5 tai biến nguy hiểm trong lĩnh vực sản khoa, bao gồm vỡ tử cung, băng huyết sau sinh, nhau bong non, nhiễm trùng hậu sản và uốn ván sơ sinh. Khi không phát hiện và can thiệp kịp thời, vỡ tử cung có thể dẫn đến việc thai nhi và dịch ối trong tử cung bị đẩy ra khỏi tử cung và tràn vào ổ bụng. Tình trạng này có thể gây ra mất máu ở mẹ, thiếu oxy và tổn thương não bộ cho thai nhi. (1).

ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho hay, dự kiến mỗi 5.000 – 7.000 trường hợp sinh nở sẽ có một trường hợp bị vỡ tử cung. Tỷ lệ vỡ tử cung đang tăng trên toàn thế giới, không phân biệt có sẹo trước đó hay không. Mẹ bầu có tiền sử sinh mổ lấy thai trước đây thường gặp phải vấn đề vỡ tử cung.

Thống kê cho thấy, tỷ lệ vỡ tử cung khi sinh phụ thuộc vào số lần mổ lấy thai và loại sẹo mổ ở tử cung hiện tại. Đối với mẹ bầu đã từng sinh mổ 1 lần trước đó, tỷ lệ vỡ tử cung là khoảng 1%. Tuy nhiên, tỷ lệ này tăng lên 3,9% đối với mẹ bầu đã từng sinh mổ nhiều hơn 1 lần. Điều này cho thấy nguy cơ vỡ tử cung sẽ tăng theo số lần sinh mổ lấy thai. (2)

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến vỡ tử cung

Có nhiều nguy cơ dẫn đến vỡ tử cung, bao gồm nguy cơ từ mẹ bầu, thai nhi và chuyển dạ. Chi tiết như sau:

Nguy cơ từ mẹ bầu

Khung chậu không tương xứng với cân nặng của thai nhi, có thể do khung chậu hẹp hoặc có khối u xơ, u buồng trứng nghi ngờ khối u tiền đạo.

Trên tử cung có những vết sẹo từ những ca mổ trước, như mổ lấy thai, mổ khâu vỡ tử cung, mổ bóc nhân xơ và sẹo mổ dọc thân tử cung.

Tụ cung có thể có hình dạng không bình thường như tụ cung đôi, tụ cung một sừng hoặc tụ cung hai sừng.

Có kinh nghiệm mang thai và sinh nở nhiều lần, đã từng sinh song thai hoặc đa thai;

Sau khi phẫu thuật lấy thai, tôi có thể nhanh chóng mang thai trở lại.

Hoạt động như một công cụ rewrite tiếng Việt, tôi sẽ viết lại đoạn văn để nó trở nên sáng tạo hơn. Đoạn văn nhập vào là: “Có nạo hút, phá thai nhiều lần;”.

Vùng bụng của người mẹ mang thai gặp phải một chấn thương mạnh.

Nguy cơ từ thai nhi

Sự không cân xứng giữa thai nhi và khung chậu là điều bất thường.

Thai nhi bị bịnh não úng thủy lớn hoặc gắn kết với nhau.

Ngôi thai có hình dạng khác thường như một ngôi mông, ngôi nằm ngang, có kiểu thế không bình thường.

Nguy cơ từ cuộc chuyển dạ

Thực hiện các kỹ thuật không phù hợp hoặc không đủ điều kiện.

Cuộc hành trình của sự lọt xuống của thai nhi đã kéo dài lâu hơn bình thường, trong một khung chậu hẹp và không đủ rộng rãi.

Có tình trạng co tử cung không bình thường, đặc biệt là khi sử dụng thuốc tăng cường co tử cung.

Dấu hiệu vỡ tử cung trong chuyển dạ

Trong quá trình chuyển dạ, có thể xảy ra tình trạng vỡ tử cung, được biểu hiện qua các triệu chứng dọa vỡ tử cung trước khi triệu chứng vỡ tử cung thực sự xuất hiện. Bác sĩ Quý Khoa đã chia sẻ trên lâm sàng về việc phát hiện các dấu hiệu dọa vỡ tử cung và vỡ tử cung như sau:

1. Dấu hiệu dọa vỡ tử cung

Chỉ xảy ra trên tử cung không có sẹo mổ cũ.

Các cơn co tử cung của mẹ bầu ngày càng trở nên nhanh chóng và mạnh mẽ, gây ra đau đớn nhiều hơn.

Tình huống là thấy đáy tử cung ngày càng cao hơn rốn và tử cung bị thắt lại ở phía dưới rốn, có hình dạng giống quả bầu nậm và có vòng thắt được gọi là vòng Bandl.

Tim thai bắt đầu có sự bất thường hoặc không đều, có biểu hiện của sự suy thai.

Bác sĩ Quý Khoa cho biết, vòng Bandl là đường biên giới giữa phần trên của tử cung và phần dưới của tử cung. Nếu xuất hiện các dấu hiệu đe dọa về việc tử cung bị vỡ như đã được nêu trên mà không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tình trạng vỡ tử cung thực sự có thể xảy ra.

2. Dấu hiệu vỡ tử cung trong chuyển dạ

Mẹ bầu khi gặp nguy hiểm tử cung có thể sẽ trải qua cảm giác đau nhói đột ngột. Sau đó, đau sẽ giảm đi nhưng tình trạng tổng thể lại tiếp tục xấu đi.

Nhịp tim nhẹ nhàng, huyết áp giảm, da tái xanh, cảm giác lạnh lẽo trên cơ thể.

Âm hộ chảy mạnh dữ dội màu đỏ sặc sỡ.

Màu của nước tiểu có thể là màu đỏ, giống như màu máu.

Có những tín hiệu suy thai như co tử cung mất cơn hoặc thai không phát triển.

Có thể xảy ra biến dạng và lình phình ở vùng bụng, và có thể sờ thấy thai nhi.

Khi đến khám, bụng tôi có phản ứng và cảm thấy đau nhói ở vết mổ.

Trong trường hợp thai nhi bị đẩy vào ổ bụng, không thể cảm nhận được đáy tử cung.

Tử cung bị vỡ trong chuyển dạ nguy hiểm như thế nào?

Bác sĩ Quý Khoa cho biết, trong trường hợp vỡ tử cung khi sinh và không có can thiệp kịp thời và hiệu quả, có nguy cơ đe dọa tính mạng của cả mẹ bầu và thai nhi. Vỡ tử cung gây ra chảy máu nặng, dẫn đến tình trạng sốc do mất máu cho mẹ bầu. Đồng thời, nó cũng có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của thai nhi. Theo thống kê, có 6,2% trường hợp tử vong trong quá trình sinh nở liên quan đến vỡ tử cung ở mẹ bầu. (3).

“Bác sĩ Sản khoa sẽ tiến hành phẫu thuật khẩn cấp để cứu thai nhi và ngừng chảy máu cho mẹ bầu khi có nghi ngờ về rạn tử cung. Nếu không thực hiện kịp thời, tính mạng của thai nhi sẽ gặp nguy hiểm”, bác sĩ Quý Khoa cho biết thêm.

Bên cạnh đó, nguy cơ cắt tử cung của mẹ bầu là rất cao nếu tử cung bị vỡ trong quá trình chuyển dạ. Thống kê cho thấy rằng từ 14-33% các trường hợp vỡ tử cung cần phải tiến hành cắt tử cung ngay lập tức để đảm bảo tính mạng của người mẹ, tuy nhiên điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng mang thai và sinh con sau này. Ngoài ra, mẹ bầu còn có nguy cơ gây tổn thương cho các cơ quan lân cận của tử cung như bàng quang, trực tràng, niệu quản và mạch hạ vị, đặc biệt là trong những trường hợp vỡ tử cung phức tạp.

Chẩn đoán vỡ tử cung trong chuyển dạ

Trong quá trình sinh, có thể xảy ra tình trạng vỡ tử cung đột ngột, đòi hỏi sự can thiệp khẩn cấp của các bác sĩ Sản khoa để đảm bảo an toàn cho mẹ bầu và thai nhi, tránh nguy cơ các biến chứng nguy hiểm.

Việc phân đoạn tử cung vỡ trong quá trình chuyển dạ dựa trên các dấu hiệu lâm sàng, các nguy cơ từ vết sẹo mổ trước đó ở mẹ bầu cũng như các triệu chứng được bác sĩ đánh giá. Vì vậy, việc dự đoán và ngăn chặn việc tử cung vỡ là rất quan trọng.

Các đối tượng mẹ bầu được đề xuất cần được theo dõi thai kỳ một cách cẩn thận và tiến hành kiểm tra nguy cơ vỡ tử cung khi sinh, bao gồm:

Trong quá khứ, đã có một quá trình phẫu thuật lấy thai từ phần trên của tử cung.

Có thể thực hiện từ hai ca phẫu thuật lấy thai trở lên.

Trong quá trình điều trị thai ngoài tử cung, đã có lịch sử mổ cắt góc tử cung trước đây.

Lịch sử đã từng phẫu thuật loại bỏ sợi tử cung bị xoắn.

Lịch sử của việc xảy ra lỗ thủng tử cung.

Cách xử trí và điều trị vỡ tử cung khi sinh

Bác sĩ Quý Khoa cho biết, vỡ tử cung thường xảy ra trong quá trình sinh nở và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của cả mẹ bầu và thai nhi nếu không được can thiệp xử trí kịp thời và hiệu quả. Vì vậy, việc quan trọng nhất trong việc xử trí vỡ tử cung là phát hiện tình trạng sớm, chẩn đoán nhanh chóng, chính xác và áp dụng phác đồ điều trị thích hợp ngay lập tức.

Các tình huống có nguy cơ tử cung vỡ đòi hỏi phẫu thuật cấp cứu để lấy thai và phục hồi sức khỏe. Trong quá trình hồi sức cho phụ nữ mang bầu, chúng ta cần bù lại lượng máu bị mất bằng cách tăng thể tích tuần hoàn, đồng thời thực hiện truyền dịch trước, trong và sau khi phẫu thuật.

Trong quá trình phẫu thuật, việc quyết định bảo tồn hoặc cắt tử cung phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của mẹ bầu, mức độ nghiêm trọng của vết vỡ tử cung và kế hoạch mang thai và sinh nở đã được bác sĩ chỉ định.

Tuổi của mẹ bầu còn trẻ, và cô ấy mong muốn có thai và sinh con trong tương lai. Vết thương ở tử cung không phức tạp và không bị nhiễm khuẩn.

Khi mẹ bầu lớn tuổi và đã sinh nở nhiều lần, đã đủ số con mong muốn, không còn kế hoạch mang thai và sinh nở trong tương lai, đồng thời có tình trạng nhiễm khuẩn nhiều, hoặc nhận thấy vết vỡ tử cung phức tạp, bác sĩ sẽ chỉ định cắt tử cung nhằm cầm máu và cơ hội phục hồi tốt sức khoẻ cho mẹ bầu.

Khi xảy ra vết vỡ tử cung phức tạp, cần kiểm tra xem các cơ quan lân cận như bàng quang, niệu quản hai bên, ruột… Có bị tổn thương không. Nếu có tổn thương, cần xử trí tùy theo tình trạng của từng cơ quan theo chuyên khoa tương ứng. Sau phẫu thuật, mẹ bầu sẽ được chỉ định sử dụng kháng sinh ở liều cao và được chăm sóc hậu phẫu một cách cẩn thận.

Biện pháp phòng ngừa tử cung bị vỡ khi chuyển dạ

Bác sĩ Quý Khoa khuyến cáo mẹ bầu cần trang bị kiến thức về theo dõi và chăm sóc thai kỳ để dự phòng nguy cơ vỡ tử cung khi sinh.

Đều đặn thăm khám thai kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ, luôn cung cấp thông tin chi tiết về tiền sử cá nhân và các yếu tố nguy cơ trước đó cho bác sĩ.

Mẹ bầu có vết sẹo mổ trước đó cần nhập viện theo hướng dẫn của bác sĩ để được quan tâm và theo dõi cẩn thận. Việc nhập viện đúng thời điểm sẽ giúp can thiệp kịp thời và hiệu quả để tránh các nguy cơ tiềm ẩn và nguy hiểm.

Khuyến nghị cho các bà bầu thực hiện việc sinh con có kế hoạch, tránh mang thai và sinh nở quá thường xuyên. Nếu bà bầu cần thực hiện phương pháp sinh mổ, họ nên có kế hoạch tránh thai ít nhất trong vòng 1 năm.

Mẹ bầu cần tìm một cơ sở y tế uy tín chuyên về Sản khoa để được chăm sóc thai kỳ tốt nhất. Việc này giúp mẹ và thai nhi khỏe mạnh, đảm bảo can thiệp đúng lúc và hiệu quả, cũng như ngăn ngừa các nguy cơ đe dọa thai kỳ, để mẹ có một thai kỳ an toàn và con được sinh ra khỏe mạnh.

Mẹ bầu cần lựa chọn đơn vị Sản khoa uy tín để đảm bảo sự chăm sóc thai kỳ khỏe mạnh và an toàn, đặc biệt nếu mẹ bầu thuộc nhóm nguy cơ bị vỡ tử cung.

Trung tâm Sản Phụ khoa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tụ họp một đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa với chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm. Chúng tôi cũng được trang bị hệ thống máy móc hiện đại và áp dụng những phác đồ tiên tiến nhất trên toàn cầu trong việc chăm sóc thai kỳ và điều trị các tai biến sản khoa nguy hiểm một cách hiệu quả.

Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đặc biệt triển khai các gói thai sản đa dạng như yêu cầu, trọn gói và sinh con trọn gói. Các gói này cung cấp đầy đủ tiện ích theo dõi, siêu âm và xét nghiệm thường quy suốt quá trình thai kỳ, từ khi mang bầu cho đến khi sinh con và sau sinh. Điều này đảm bảo mẹ bầu được vui khỏe và an tâm tận hưởng một thai kỳ khỏe mạnh, nhẹ nhàng và an toàn trong suốt quá trình sinh.

Để đặt lịch hẹn tư vấn và khám bệnh với các chuyên gia Sản khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách vui lòng liên hệ đến:

Trong quá trình chuyển dạ, vỡ tử cung là một biến chứng nguy hiểm trong lĩnh vực sản khoa, có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ bầu và thai nhi nếu không được xử trí kịp thời và hiệu quả. Do đó, nếu có bất kỳ yếu tố nguy cơ vỡ tử cung nào, mẹ bầu cần tuân thủ lịch khám thai đều đặn theo chỉ định của bác sĩ để được kiểm tra và phòng ngừa nguy cơ này.