Viêm gan A: nguyên nhân, triệu chứng, điều trị, cách phòng ngừa

Không giống như viêm gan B và C, nhiễm trùng viêm gan A không gây ra bệnh gan mạn tính. Tuy nhiên trong một số trường hợp, bệnh tiến triển nặng gây ra các triệu chứng suy nhược, suy gan cấp tính và dẫn đến tử vong.

Viêm gan A là gì?

Viêm gan siêu vi A (HAV) là căn bệnh do virus viêm gan A gây nên. Đây là một trong một số các loại virus viêm gan gây ảnh hưởng đến khả năng hoạt động gan. Người bệnh có thể bị giảm vai trò gan và có một số dấu hiệu điển hình như: chán ăn, sốt nhẹ, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, đau cơ, ngứa, vàng da, vàng mắt, đau bụng hoặc đau tức, khó chịu ở vùng bụng trên bên phải, bên dưới xương sườn, nước tiểu sẫm màu.

Nguyên nhân gây bệnh viêm gan A?

Gan nằm ở vùng bụng bên phải, ngay dưới xương sườn. Gan thực hiện hơn 500 chức năng sống, bao gồm xử lý hầu hết các chất dinh dưỡng từ ruột, đào thải thuốc, rượu và các chất có hại khác ra khỏi máu, đồng thời gan cũng thực hiện luôn chức năng tạo mật (dịch màu xanh lục chứa trong túi mật để giúp tiêu hóa mỡ), sản sinh cholesterol, các yếu tố đông máu và một số protein khác. Vì cấu trúc phức tạp, thường xuyên tiếp xúc với nhiều độc tố nên gan rất dễ bị bệnh.

Bệnh viêm gan A chủ yếu lây truyền qua đường tiêu hóa thực phẩm và đồ uống bị ô nhiễm hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với người có virus viêm gan A.

Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết: “Con đường lây bệnh viêm gan A chủ yếu lây qua đường tiêu hóa (đường phân – miệng), ít khi lây qua đường máu vì có rất ít virus viêm gan A tồn tại trong máu. Nguy cơ nhiễm viêm gan A có liên quan mật thiết về vấn đề vệ sinh kém, sinh hoạt trong môi trường ô nhiễm. Virus có thể sống hàng tháng trong môi trường bị ô nhiễm, đặc biệt là trong điều kiện vệ sinh không tốt. ”

Viêm gan A lây truyền từ người sang người qua đường phân-miệng, tức là nuốt phải thứ đã bị nhiễm phân của người bệnh, đây được xem là đường truyền phổ biến nhất. Bạn có thể nhiễm virus khi tiếp xúc ăn uống với người nhiễm bệnh, uống nước nhiễm bẩn, ăn sống các loại động vật có vỏ (sò, cua, tôm…) từ nguồn nước bị nhiễm nước thải, hoặc tiếp xúc gần với người bị nhiễm bệnh – cho dù người đó không có triệu chứng. Trên thực tế, bệnh lây lan mạnh hơn trước khi các triệu chứng của bệnh viêm gan A xuất hiện.

Một số nguyên nhân làm tăng nguy cơ nhiễm viêm gan A như:

• Thường xuyên du lịch hoặc lưu trú ở khu vực có tỷ lệ lưu hành virus viêm gan A cao.
• Ăn thức ăn, nước uống không vệ sinh, có mang virus viêm gan A.
• Ăn chung thức ăn, sử dụng chung đồ sinh hoạt cá nhân (vật dụng ăn uống, khăn mặt, khăn tắm, bàn chải đánh răng, xô, chậu…) với người mắc bệnh viêm gan A.
• Tiếp xúc gần với người nhiễm, kể cả khi người đó không có dấu hiệu hay triệu chứng.
• Viêm gan A cũng có thể cũng lây lan qua đường tình dục nếu tiếp xúc với vùng hậu môn của bất kỳ ai bị bệnh.
• Được truyền máu với máu có chứa virus (hiếm gặp).

Những ai có nguy cơ bị nhiễm bệnh viêm gan A?

Vì dễ lây truyền nên viêm gan A gặp ở mọi nơi trên thế giới, bất cứ người nào chưa có miễn dịch với virus viêm gan A đều có nguy cơ bị nhiễm bệnh khi họ phơi nhiễm với virus thông qua các loại thức ăn/nước uống bị nhiễm virus hoặc tiếp xúc mật thiết với những người bị nhiễm bệnh. Nguy cơ nhiễm khuẩn cao nhất là ở những khu vực có điều kiện vệ sinh môi trường kém.

Độ tuổi thường gặp viêm gan A nhất là 5 – 14 tuổi. Ước tính trên toàn cầu mỗi năm có 1,4 triệu trường hợp mắc bệnh. Viêm gan A có thể bùng phát nhanh chóng thành dịch trong cộng đồng do tính chất dễ lây lan. Trong đó khoảng 7.134 ca tử vong do viêm gan A được ghi nhận trong năm 2016 (chiếm 0,5% tỷ lệ tử vong do viêm gan virus).

Thời gian ủ bệnh viêm gan A?

Viêm gan A thường xuất hiện các triệu chứng sau 1 tháng. Các dấu hiệu và triệu chứng thường kéo dài chưa đầy hai tháng, nhưng cũng có thể kéo dài sáu tháng. Không phải tất cả mọi người với bệnh viêm gan A đều có triệu chứng rõ ràng. Điều này dễ dẫn đến sự lây nhiễm HAV trong cộng đồng.

Triệu chứng của bệnh viêm gan A là gì?

Một số người có thể bị nhiễm virus viêm gan A mà không hề có triệu chứng. Trẻ nhỏ thường bị nhẹ, trong khi triệu chứng ở thanh thiếu niên và người lớn thường nặng hơn. Nhìn chung, virus viêm gan A có trong gan từ 2 đến 3 tuần trước khi xuất hiện triệu chứng. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và dễ nhầm là nhiễm cúm đường ruột. Các triệu chứng hay gặp bao gồm:

• Mệt mỏi: Đây là biểu hiện xuất hiện đầu tiên khi bị bệnh viêm gan A, khi đó gan hoạt động kém hơn, các chất độc có hại được giữ lại trong cơ thể làm cho toàn thân có cảm giác mệt mỏi, khó chịu trong người.
• Rối loạn tiêu hóa: Gan cũng tham gia vào quá trình tiêu hóa thức ăn nên khi nhiễm virus viêm gan A thì vai trò này giảm đi, khi đó sẽ xuất hiện các dấu hiệu bệnh đường tiêu hóa như: chán ăn, buồn nôn, nôn, đau bụng nhẹ ở vùng bên phải xương sườn, tiêu chảy, táo bón….
• Sốt nhẹ: Khi cơ thể bị viêm ở bất kì bộ phận nào thì lượng bạch cầu được điều động tăng cao để chống lại các tác nhân xâm nhập, nếu sốt thường xuyên, theo giờ giấc cố định thì nên kiểm tra xem mình có đang bị viêm gan A không.
• Biểu hiện ngoài da: Chất độc giữ lại trong gan sẽ phát ra ngoài thông qua các biểu hiện ngứa da, mụn nhọt. Một dấu hiệu khác là lượng albumin tăng cao trong gan sẽ làm cho da có màu vàng nhạt hoặc đậm tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Nước tiểu có màu vàng: Lượng albumin cũng được đào thải qua thận, nên khi quan sát thấy nước tiểu thường xuyên có màu vàng đậm thì nên cân nhắc kiểm tra ngay bệnh viêm gan để hỗ trợ cải thiện bệnh sớm. Đây là một dấu hiệu chung xuất hiện ở hầu hết các bệnh viêm gan B, C, viêm gan do rượu…..
• Đau cơ, khớp: Triệu chứng này thường ít gặp, có khoảng 10% người mắc phải viêm gan A có gặp phải triệu chứng này, dấu hiệu này cho biết bệnh của bạn đã chuyển biến tới giai đoạn muộn, dễ mãn tính.

Nếu như quan sát thấy cơ thể có từ 3-4 dấu hiệu trên thường xuyên thì nên tới bệnh viện thực hiện xét nghiệm viêm gan A.

Viêm gan A cấp tính thường gặp trên bệnh nhân có tiền sử bệnh gan mãn tính hoặc người cao tuổi. Diễn biến suy gan biểu hiện rầm rộ, đột ngột và nặng nề, đòi hỏi sự chăm sóc y tế cao. Một số trường hợp, bệnh nhân có thể được yêu cầu được ghép gan.

Ở một số người chỉ xuất hiện có một vài triệu chứng và không có dấu hiệu vàng da rõ ràng, thật khó để chẩn đoán bất kỳ dạng viêm gan nào thông qua kiểm tra thể chất. Nếu bạn nghĩ rằng bạn đang có những những triệu chứng của viêm gan A, hãy đến gặp bác sĩ hoặc đến phòng khám gần nhất để được xét nghiệm và tư vấn.

Người bị viêm gan A có thể lây lan sang người khác kể từ 2 tuần lễ trước khi họ có triệu chứng bệnh cho đến 1 tuần lễ sau khi họ bị vàng da. Viêm gan A không dẫn tới tình trạng mang bệnh mãn tính và một khi người bị bệnh bình phục, họ sẽ được miễn dịch cả đời đối với bệnh này.

Bác sĩ có thể chẩn đoán viêm gan siêu vi A dựa vào thăm khám và xét nghiệm máu. Điều trị thường là ngoại trú: nghỉ ngơi, chế độ ăn đầy đủ, bù đủ nước. Vài trường hợp nặng cần phải nhập viện.

Những biến chứng của bệnh viêm gan A?

Trong hầu hết các trường hợp viêm gan A, gan hồi phục hoàn toàn trong vòng 1-2 tháng mà không có tổn thương kéo dài. Hơn nữa, virus không tồn lưu trong cơ thể một khi bạn đã bình phục. Ở người già và người bị các bệnh khác như suy tim ứ huyết, tiểu đường và thiếu máu, thời gian hồi phục có thể kéo dài hơn và diễn biến bệnh có thể nặng hơn.

Trong một số ít trường hợp viêm gan bùng phát – một tình trạng đe dọa tính mạng gây suy gan có thể xảy ra. Đặc biệt có nguy cơ là ở những người bị bệnh gan mãn tính hoặc ghép gan.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho rằng quá trình viêm gây ra bởi viêm gan A có thể góp phần gây cứng động mạch (xơ mỡ động mạch).

Xem thêm:

• Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị viêm gan B
• Địa chỉ tiêm phòng vắc xin viêm gan B uy tín, giá ổn định

Viêm gan A có chữa được không?

Trong hầu hết các trường hợp viêm gan A, bệnh nhân có triệu chứng nhẹ và hồi phục trong một hoặc hai tháng không có thiệt hại lâu dài. Tuy nhiên viêm gan A không có điều trị cụ thể.

Điều trị viêm gan A chủ yếu là điều trị triệu chứng:

• Chăm sóc nghỉ ngơi tốt. Viêm gan A gây suy giảm chức năng gan dẫn đến tình trạng mệt mỏi, thiếu năng lượng. Bệnh nhân cần được nghỉ ngơi và cung cấp năng lượng đầy đủ.
• Sử dụng thực phẩm giàu đạm, vitamin, giảm mỡ động vật. Tăng cường hoa quả tươi.
• Không uống rượu bia, các chế phẩm có ảnh hưởng đến gan. Đặc biệt các thuốc chuyển hóa qua gan hoặc có tác dụng gây suy giảm chức năng gan.

Trong nhiều trường hợp bệnh viêm gan siêu vi A có thể tự khỏi nếu sức đề kháng của cơ thể cao, gan vẫn hoạt động tốt, tuy vậy, có khoảng 10% trường hợp rơi vào mãn tính. Khi ấy, virus viêm gan A tấn công kích hoạt tế bào Kupffer (một loại đại thực bào nằm trong xoang gan, chuyên ăn các loại virus, vi khuẩn, kí sinh trùng, hồng cầu già chết… tạo phản ứng miễn dịch) hoạt động quá mức từ đó phóng thích ra các chất gây viêm làm tổn thương gan nghiêm trọng, có thể dẫn đến suy gan, hôn mê gan, gây tử vong.

Viêm gan A không dẫn đến bệnh lý gan mạn tính và hầu hết bệnh nhân đều sẽ phục hồi trong vòng một tháng.

Cách phòng tránh bệnh viêm gan A?

Hiện nay, viêm gan A chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Thay vào đó, phác đồ điều trị chủ yếu vẫn là đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng và tránh tổn thương gan vĩnh viễn. Viêm gan A có thể được ngăn ngừa bằng cách vệ sinh cá nhân tốt và vệ sinh môi trường.

Đặc biệt, viêm gan A hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vắc xin. cần được tiêm vắc xin viêm gan A. Chủng ngừa rất an toàn và hiệu quả. Tiêm đủ liều sẽ bảo vệ cơ thể chống lại virus.

Các cơ quan y tế khuyến cáo nên chủng ngừa viêm gan A cho:

• Tất cả trẻ trên 1 tuổi;
• Người du lịch hoặc những người sống tại các khu vực lưu hành viêm gan A từ trung bình đến cao;
• Người bị viêm gan B hoặc viêm gan C và những người có bệnh lý viêm gan mạn tính;
• Người làm việc trong môi trường hoặc có lối sống dễ bị nhiễm bệnh (làm việc trong bếp ăn tập thể, nhà hàng, người làm việc có liên quan đến vắc xin viêm gan A trong các phòng thí nghiệm…);
• Quan hệ đồng giới nam;
• Tiền sử có rối loạn đông máu;
• Có tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm;
• Người vô gia cư;
• Người nghiện thuốc;
• Những người tiến triển nặng nếu nhiễm HAV. (Các bệnh nhân gan mãn tính hoặc suy giảm miễn dịch)…

Vắc xin viêm gan A là một chế phẩm sinh học an toàn và hiệu quả. Vắc xin “đánh lừa” hệ thống miễn dịch của bạn để xây dựng một hệ thống phòng thủ tự nhiên, mạnh mẽ chống lại virus viêm gan A. Cơ thể của bạn sẽ đánh thức hệ thống miễn dịch của mình vận hành như một động cơ mạnh mẽ và bắt đầu tạo ra các kháng thể chống lại các virus. Những kháng thể này sẽ bắt đầu tìm kiếm bất kỳ loại virus viêm gan A nào có thể xâm nhập vào cơ thể bạn trong tương lai và sẽ sẵn sàng chờ đợi để cảnh báo hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa sự xâm nhập và gây bệnh viêm gan do virus viêm gan A

Năm 1996, nhờ sự có mặt của vắc xin, số ca viêm gan A đã giảm đáng kể. Tuy nhiên gần đây, số người mắc bệnh tăng lên. Điều này do tiếp xúc người với người, đặc biệt ở người nghiện thuốc, vô gia cư, quan hệ đồng giới nam.

Lịch tiêm viêm gan A cho trẻ em và người lớn:

• Trẻ em: mũi vắc xin đầu tiên từ 1 tuổi đến 15 tuổi, mũi thứ 2 sau đó 6-18 tháng.
• Người lớn: tiêm 2 mũi, trong đó mũi vắc xin thứ 2 sau mũi đầu tiên 6-12 tháng.

Loại vắc xin Vắc xin AVAXIM Vắc xin HAVAX Vắc xin TWINRIX Nguồn gốc Pháp Việt Nam Bỉ Phòng bệnh Viêm gan A Viêm gan A Viêm gan A+B Đối tượng và Lịch tiêm Trẻ em từ 12 tháng tuổi đến dưới 16 tuổi: Tiêm 2 mũi cơ bản. Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi, mũi 2 cách mũi 1 là 6 tháng. Trẻ em từ 24 tháng tuổi – dưới 18 tuổi: Tiêm 2 liều cơ bản (liều lượng 0.5ml). Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi, mũi 2 cách mũi 1 là 6 tháng. Trẻ từ 12 tháng – dưới 16 tuổi: Tiêm 2 liều cơ bản. Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên, mũi 2 cách 6 tháng sau mũi 1. Người lớn từ 16 tuổi trở lên: Tiêm 2 mũi cơ bản. Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi, mũi 2 cách mũi 1 là 6 tháng. Người lớn từ 18 tuổi trở lên: Tiêm 2 liều cơ bản (liều lượng 1ml). Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi, mũi 2 cách mũi 1 là 6 tháng. Người từ 16 tuổi trở lên: Tiêm 3 liều cơ bản. Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên; mũi 2 cách mũi 1 khoảng cách 1 tháng, mũi 3 cách mũi 1 khoảng cách 6 tháng.

Tiêm vắc xin là phương pháp ngăn ngừa và giảm nhẹ nguy cơ đối với viêm gan A

Tiêm vắc xin viêm gan A ở đâu?

Vắc xin viêm gan A hiện chưa được triển khai đưa vào danh mục vắc xin tiêm chủng mở rộng, vì thế nên chủ động tiếp cận với vắc xin này ở các trung tâm tiêm chủng dịch vụ. Không phải trung tâm nào cũng có loại vắc xin này, tuy nhiên, tại Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC luôn có sẵn vắc xin phòng bệnh viêm gan A.

Với hơn 60 trung tâm trên toàn quốc, được đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, khang trang và dịch vụ tiêm chủng vắc xin an toàn, cao cấp với giá thành hợp lý, Hệ thống tiêm chủng vắc xin cho trẻ em và người lớn VNVC đã đáp ứng tốt nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh, nâng cao sức khỏe, tiết kiệm chi phí, thời gian và được tận hưởng dịch vụ tiêm chủng cao cấp, trở thành địa chỉ tin cậy cho hàng triệu gia đình Việt.

Toàn bộ vắc xin tại VNVC, trong đó có vắc xin phòng viêm gan A đều được bảo quản bằng hệ thống trang thiết bị hiện đại. Theo đó, dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn Thực hành bảo quản thuốc GSP, hệ thống kho lạnh trung tâm hiện đại với 3 nguồn điện cấp liên tục, đảm bảo nhiệt độ vắc xin luôn ở 2-8 độ C. Nếu vượt ra khỏi ngưỡng, các thiết bị theo dõi nhiệt độ tự động hiện đại sẽ phát tín hiệu cảnh báo kịp thời. Tại phòng tiêm, các tủ lưu giữ cũng cho phép bảo quản vắc xin lẻ theo tiêu chuẩn cao nhất.

VNVC cũng thường xuyên cập nhật vắc xin từ các hãng sản xuất uy tín thế giới, đảm bảo vắc xin không bị thiếu/hết khi khách hàng đến lịch tiêm. Tiện ích nhắc lịch tiêm tự động cũng giúp khách không bị bỏ sót bất kỳ mũi tiêm nào.

Tiêm phòng viêm gan A tại VNVC, khách hàng sẽ không phải lo lắng việc vắc xin sẽ bị giảm tác dụng do quy trình tiêm chủng không an toàn, vắc xin không đạt chất lượng hay quên lịch tiêm.

Để đăng ký tiêm vắc xin phòng viêm gan A tại VNVC, quý khách có thể điền thông tin tại đây nhắn tin cho Fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc liên hệ trực tiếp các trung tâm tiêm chủng VNVC trên cả nước để được tư vấn và hướng dẫn.