Xuyên sơn giáp, loại vảy cứng phơi khô, được biết đến như sao vàng của con tê tê. Dược liệu này có hương vị mặn, tính hơi hàn và có tác dụng bài nùng, lợi sữa, hoạt huyết, thông kinh. Nó thường được sử dụng để điều trị các bệnh như u xơ tuyến tiền liệt, bế kinh, tắc sữa, xơ gan, bệnh trĩ,…
Xuyên sơn giáp là vảy cứng phơi khô/ sao vàng của con tê tê (con trút)
Có các tên gọi khác như: Vảy con tê tê, Bào sơn giáp, Vảy con trút.
Tên khoa học của loài này là Manis pentadactyla L.
Tên gọi: Tê tê (tên khoa học: Manidae).
Mô tả dược liệu
1. Đặc điểm
Tê tê là một loài động vật quý hiếm, có hình dáng tương đồng với loài bò sát. Tuy nhiên, tê tê thuộc loài động vật có vú, có khả năng sinh con và cho con bú. Da của tê tê được phủ bởi các vảy lớn, chỉ để lộ phần bụng ở phía dưới. Những vảy này cứng và nhọn, được hình thành từ chất keratin, tương tự như lông, móng, sừng của các loài động vật có vú khác.
Khi còn nhỏ, vảy của tê tê thường mỏng và mềm, nhưng theo thời gian, chúng trở nên cứng và sắc nhọn hơn. Tê tê có móng nhọn, cứng và dài, do đó chúng thường phải co chân trước và di chuyển bằng mu bàn chân. Loài động vật này không có răng, nhưng lại có một lưỡi dài đến 40cm, giúp chúng dễ dàng bắt mồi khi nước dãi dính vào. Thức ăn chủ yếu của tê tê bao gồm mối, kiến và các loài côn trùng nhỏ.
Tê tê thông thường có chiều dài trung bình từ 30 – 100cm, con đực thường lớn hơn con cái và có đặc tính chậm chạp, hiền lành. Loài động vật này tự vệ bằng cách phun xịt dung dịch có mùi hôi từ tuyến gần hậu môn.
2. Bộ phận dùng
Vảy cứng của tê tê được sử dụng làm thuốc. Theo kinh nghiệm dân gian, vảy ở đuôi có đặc tính dược lý mạnh, vì vậy việc sử dụng chúng làm thuốc là tối ưu.
3. Phân bố
Tê tê sinh sống trong những khu rừng nhiệt đới ở châu Phi và châu Á.
4. Thu bắt – sơ chế
Bằng cách ném đất cát vào, thu bắt tê tê và con vật cuộn tròn lại. Khi bắt về, bỏ vào nước sôi để vảy tự rụng. Sau đó, rửa sạch và phơi khô vảy.
Cách bào chế vảy tê tê có thể được thực hiện theo các phương pháp sau:
Sống không bao giờ được sử dụng.
Châm lửa vào phần bề mặt mềm mại, sau đó tráng bằng giấm, mỡ, nước tiểu của trẻ nhỏ hoặc dầu mỡ, và cuối cùng nướng hoặc rang với bột hến.
Ngâm trong dung dịch nước vôi (5 lít nước và 20g vôi tôi) trong một ngày đêm. Sau đó rửa lại nhiều lần bằng nước sạch. Tách riêng vảy và để khô, sau đó trộn với cát và rang nóng. Rang cho đến khi vảy có màu vàng và phồng lên, sau đó bảo quản trong lọ và đậy kín. Khi sử dụng, có thể giã nhỏ, nghiền thành bột, ngâm trong nước tiểu của trẻ em hoặc ngâm trong giấm.
Rửa sạch vảy, sau đó phơi khô, tẩm giấm, chờ cho đến khi vảy chuyển sang màu vàng và phồng lên là hoàn thành.
Được xem là có hương vị mặn, mang tính hơi lạnh và có tính độc.
2. Qui kinh
Quy vào Can và Vị để khám phá.
3. Tác dụng dược lý
Theo quan niệm Đông Y:
Công dụng của nó là kích thích tuần hoàn máu, làm thông thoáng ống sữa, giúp tiêu hoá tốt và làm dịu cơn đau.
Ung nhọt mới phát, loa lịch, trưng hà, kinh bế, sữa tắc, ít sữa, tý thống và phong thấp đã trở thành chủ trị.
Theo nghiên cứu về dược lý hiện đại:
Vảy tê tê giúp tăng số lượng bạch cầu và cải thiện chức năng miễn dịch của cơ thể.
4. Cách dùng – liều lượng
Xuyên sơn giáp có thể được sử dụng bằng cách uống dưới dạng nước hoặc pha thành bột để làm hoàn. Lượng sử dụng hàng ngày dao động từ 6 đến 12g.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ xuyên sơn giáp
Vảy tê tê được dùng để trị xơ gan, bệnh trĩ, u xơ tuyến tiền liệt, tắc sữa, viêm tuyến vú,…
1. Một bài thuốc có thể dùng để chữa trị loại ung thư tuyến trạng gây ra do sự mất cân bằng và sự trệ của khí và can uất khí.
Sẵn có: Nga truật 10g, long quỳ 30g, hạ khô thảo 20g, đảm nam tinh 10g, hải tảo 15g, thiên hoa phấn 20g, bạch anh 20g, đương quy 15g, đan sâm 30g, can thiền bì 15g, xuyên sơn giáp 10g.
Thực hiện việc sử dụng sắc uống hàng ngày bằng cách chia nước sắc thành hai lần và sử dụng hết trong cùng một ngày.
Bài thuốc dùng để chữa tình trạng vú sưng to và viêm tuyến vú.
Chuẩn bị: Hãy tạo ra một giác thích và xuyên sơn giáp vào mỗi lúc 6g sáng.
Thực hiện: Hãy thưởng thức một chút đồ uống.
Bài thuốc trị tắc tia sữa.
Các bước chuẩn bị: 10g vảy tê tê.
Thực hiện việc uống một lần hàng ngày và kết hợp với châm cứu để làm thông kinh mạch.
4. Phương pháp điều trị cho phụ nữ sau sinh bị thiếu sữa.
Đoạn văn đã được viết lại: Sẵn sàng: Có đủ xuyên sơn giáp.
Thực hiện bằng cách nướng trước, sau đó tán nhỏ. Sử dụng 4g mỗi lần và kết hợp với một ít rượu. Sử dụng hai lần mỗi ngày.
Bài thuốc hỗ trợ thông sữa.
Sắp xếp sẵn: Thiên hoa phấn, xuyên khung, mộc thông, cát canh, xuyên sơn giáp (sao vàng), đương quy, thược dược, phục linh, tất cả đều có số lượng bằng nhau.
Thực hiện việc trộn đều các thành phần, lấy 50g sắc và kết hợp với 500ml nước. Dùng lượng còn lại là 200ml chia thành 3 phần để uống trong ngày.
6. Phương pháp trị mụn nhọt bằng bài thuốc.
Bạch chỉ 5g, hoàng kỳ 6g, xuyên sơn giáp 10g, đương quy 6g, gai bồ kết (tạo giác thích) 8g là những gì cần chuẩn bị.
Thực hiện: Lấy 600ml nước còn lại 200ml, chia thành 3 phần và sử dụng toàn bộ trong ngày.
7. Phương pháp trị tiêu chảy bằng dược liệu chống viêm đường ruột.
Sắp xếp: Một số lượng nhỏ bảo vật xuyên qua bức giáp.
Nguyên liệu cần chuẩn bị bao gồm ngũ linh chi, đại hoàng, tam lăng, nga truật, sao giấm, xuyên sơn giáp sao và xạ hương.
Thực hiện: Trò chơi uống nước.
Chữa chứng huyết niệu vô căn bằng bài thuốc số 9.
Bước chuẩn bị: Bột xuyên sơn giáp đã sẵn sàng.
Mỗi ngày, hãy sử dụng 1.5g bột trước khi đi ngủ.
10. Phương pháp chữa trị bệnh bướu cổ.
Chuẩn bị: 12g cam thảo đất, 12g huyết đằng, 12g ích mẫu, 6g hoàng cung trinh nữ, 12g huyền sâm, 1g xuyên sơn giáp (sao cát cho phồng), 12g thương nhĩ, 10g uất kim, 14g lá bưởi bung, 16g bồ công anh, 8g tam thất.
Thực hiện việc sử dụng sản phẩm: Uống mỗi ngày trong vòng 1 tháng và chia thành 3 lần sử dụng.
11. Phương pháp chữa trị những cơn đau nhức, viêm cơ, áp xe và mụn nhọt.
Sự chuẩn bị gồm các thành phần sau: Bồ công anh 16g, xuyên sơn giáp (sao cát) 1.5g, liên kiều 12g, sài đất 12g, thổ phục linh 16g, đinh lăng 16g, kim ngân hoa 10g, rễ bưởi bung 16g, bạch chỉ nam 16g và trúc diệp 14g.
Thực hiện: Mang đến những loại đồ uống đa dạng.
12. Bài thuốc chữa triệu chứng bế kinh đột ngột ở phụ nữ (tâm lý không ổn định, sự căng thẳng trong bụng dưới, đau bụng nghiêm trọng và sự mất cân bằng tình dục).
Kê huyết đằng 16g, trạch lan 12g, nhục quế 8g, hồng hoa 10g, hương phụ 10g, xuyên sơn giáp (sao cát) 1.5g, nga truật 12g, tô mộc 20g, chỉ xác 10g, đương quy 10g sẽ được sử dụng trong quá trình chuẩn bị.
Thực hiện: Uống một thang sắc mỗi ngày.
13. Phương pháp chữa trị áp xe vú.
Bài thuốc 1: Để chuẩn bị, lấy cam thảo đất và ích mẫu mỗi thứ 12g, xa tiền, ngân hoa, hoàng kỳ và trần bì mỗi thứ 10g, rễ đinh lăng, bồ công anh mỗi thứ 20g, tô mộc, lá bưởi bung mỗi thứ 16g, kê huyết đằng 18g, xuyên sơn giáp 1.5g. Sau đó, trích các thành phần này để lấy nước uống.
Bài thuốc số 2: Sử dụng 12g kê huyết đằng, 12g mã đề thảo, 12g bạch chỉ nam, 1.5g xuyên sơn giáp, 16g lá đinh lăng, 16g bồ công anh, 10g nga truật, 6g hoàng cung trinh nữ, 8g chỉ xác, 10g kim ngân hoa. Lấy các thành phần trên để chiết nước uống.
14. Một phương pháp trị liệu dành cho phụ nữ sau khi sinh, nhằm cải thiện tình trạng thiếu sữa hoặc không có sữa.
Bài thuốc 1: Lấy 24g lá đinh lăng non và 1g xuyên sơn giáp. Nấu xuyên sơn giáp với chân lợn để làm cháo, sau đó thêm lá đinh lăng vào. Ướp nóng trước khi dùng.
Bài thuốc 2: Sử dụng 6g sài hồ, 1g xuyên sơn giáp (sao cát), 10g bạch linh, 12g cam thảo, 16g củ đinh lăng, 16g hoài sơn, 10g đại táo, 16g phòng sâm, 12g bạch truật, 12g hoàng kỳ, 10g trần bì, 12g ngũ gia bì. Hãy uống các thành phần này, mỗi ngày dùng 1 thang và uống khi còn nóng.
15. Một phương pháp chữa trị u xơ tiền liệt tuyến.
Chuẩn bị: Trinh nữ hoàng cung 6g, xuyên sơn giáp 1g, đại hoàng 6g, mẫu lệ 10g, chè khô 6g, cam thảo đất 15g, uất kim 10g, ngũ gia bì 14g, huyền sâm 12g, bồ công anh 16g và kim ngân hoa 10g. Các thành phần cần chuẩn bị bao gồm: Trinh nữ hoàng cung 6g, xuyên sơn giáp 1g, đại hoàng 6g, mẫu lệ 10g, chè khô 6g, cam thảo đất 15g, uất kim 10g, ngũ gia bì 14g, huyền sâm 12g, bồ công anh 16g và kim ngân ho
16. Phương pháp khắc phục tổn thương gan bằng cách dùng bài thuốc.
Cần chuẩn bị các thành phần sau: 12g cà gai leo, 6g đại hoàng, 14g nam hoàng bá, 12g trúc diệp, 10g nhân trần, 10g sơn tra, 12g hạ liên châu, 1.5g xuyên sơn giáp (sao cát), 12g hoa mào gà, 14g hương nhu trắng, 15g cỏ mực, và 8g kê nội kim.
Thực hiện việc uống sắc, mỗi ngày sử dụng trong khoảng thời gian 1 tháng. Tiếp tục sử dụng liên tục trong khoảng thời gian từ 10 đến 15 ngày, sau đó ngừng sử dụng trong 3 ngày và tiếp tục sử dụng trở lại.
17. Công thức trị búi trĩ sưng đau.
Chuẩn bị: Mỗi thứ 10g bạch thược, chi tử (sao đen) và kim ngân hoa, mỗi thứ 16g rau má và cỏ mực, mỗi thứ 12g hoàng kỳ, bạch truật, phòng sâm và đương quy, 8g chỉ xác, 16g rau má, 1g xuyên sơn giáp (sao cát).
Thực hiện việc: Uống sắc, sử dụng hàng ngày trong một tháng.
Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu xuyên sơn giáp
Khi mụn trứng cá đã xuất hiện và da trở nên tồi tệ, không nên sử dụng.
Các nghiên cứu về dược liệu xuyên sơn giáp hiện tại còn rất hạn chế, vì vậy phần lớn các bài thuốc được làm từ loại dược liệu này đều xuất phát từ dân gian và chưa được công nhận về mặt khoa học. Để tránh tình trạng thu bắt quá mức gây sụt giảm số lượng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái, cần có biện pháp phòng ngừa.
Xuyên sơn giáp là một loại thuốc thảo dược được sử dụng phổ biến trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, hiệu quả của loại dược liệu này vẫn chưa được chứng minh và công nhận hoàn toàn. Vì vậy, trước khi áp dụng các bài thuốc chứa thành phần này, bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế.
Các bài viết liên quan.
Xuyên tâm liên: Công dụng của vị thuốc quý và lưu ý khi dùng
Xuyên Tiêu – Công dụng và cách dùng cây dược liệu quý trị bệnh
Miết Giáp – Tính Vị, Công Dụng Và Cách Dùng Dược Liệu
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!
