Thực khuẩn thể và tiềm năng ứng dụng trong công nghệ y khoa

Thực khuẩn thể là thể virus có khả năng ký sinh ở vi khuẩn và tiêu diệt vi khuẩn. Hiện nay thể thực khuẩn đang được ứng dụng là một phương pháp điều trị mới trong y khoa. Hãy cùng Docosan tìm hiểu về những thông tin bổ ích xoay quanh thể thực khuẩn trong bài viết dưới đây nhé!

Thực khuẩn thể là gì?

Thể thực khuẩn được định nghĩa là tập hợp các loài virus có khả năng ký sinh ở vi khuẩn. Chúng còn được biết đến với tên gọi bacteriphage, được định nghĩa là vật thể ăn vi khuẩn. Ở Việt Nam, chúng được gọi là thể thực khuẩn hay thực khuẩn thể. Một số tài liệu gọi tắt là “phage”.

Năm 1896, nhà nghiên cứu ở Ấn Độ đã đặt nghi vấn về sự tồn tại của một tác nhân kháng khuẩn chống lại bệnh tả. Đến năm 1915 nhà khoa học người Anh nghiên cứu về vi khuẩn, đã phát hiện một số tác nhân có khả năng giết chết vi khuẩn. Trong các giả thuyết đặt ra có nhắc đến một loại virus có thể phát triển và tiêu diệt vi khuẩn.

Đến tháng 9 năm 1917 một nhà khoa học ngời Pháp đã phát hiện ra tác nhân vi trùng có thể đối kháng với tác nhân gây bệnh kiết lỵ. Ông cũng đặt một số nền móng trong công cuộc nghiên cứu về thực khuẩn thể. Càng về sau càng có nhiều nghiên cứu được đầu tư và có quy mô lớn hơn để nghiên cứu về loại virus thực khuẩn này. Giải Nobel 1969 về Sinh lý học đã trao cho nhóm tác giả khám phá về sự sao chép của virus thực khuẩn và cấu trúc di truyền của chúng.

Đặc điểm cơ bản của thực khuẩn thể

• Thể thực khuẩn nếu tồn tại riêng lẻ không được coi là một sinh vật. Giống như một số loại virus khác, thể thực khuẩn chỉ được xem như một sinh vật khi chúng có khả năng ký sinh trong vật chủ thích hợp.
• Về vật chất di truyền (bộ gen) của thể thực khuẩn hay virus kí sinh vi khuẩn chỉ mang một loại DNA hoặc RNA, không có sự tồn tại đồng thời 2 loại vật chất di truyền này.
• Thể thực khuẩn (cũng như virus) không có cấu tạo tế bào rõ ràng, không thể giải mã và dịch mã vật chất di truyền.
• Thể thực khuẩn không thể tự di động do không có cấu trúc nào hỗ trợ, chúng hoàn toàn bị phát tán bởi các tác nhân bên ngoài như qua giọt bắn trong không khí, trong dòng nước hoặc qua tiếp xúc va chạm trực tiếp
• Chưa ghi nhận khả năng tăng kích thước ở những loại virus này

Thể thực khuẩn là một trong những sinh vật sống phổ biến và đa dạng trong hệ sinh thái. Thể thực khuẩn có tính phổ biến rộng rãi, chúng có thể được tìm thấy ở bất cứ nơi đâu có sự tồn tại của vi khuẩn. Người ta ước tính hiện nay có hơn 1031 thể thực khuẩn đang tồn tại trên hành tinh, nhiều hơn bất kỳ sinh vật nào khác trên trái đất, kể cả vi khuẩn.

Các thể thực khuẩn được tìm nhiều tại các vùng tập trung nhiều vi khuẩn ký chủ như trong đất hoặc nội tạng như ruột của động vật. Một trong những nguồn chứa tự nhiên lớn nhất của các loại virus là nước biển, ở đây chứa rất nhiều vi khuẩn và có thể có tới 70% vi khuẩn biển có thể bị nhiễm virus. Trong một vài trường hợp chúng có thể được sử dụng như một loại kháng sinh giúp chữa bệnh. Thực khuẩn thể được xem như một liệu pháp hiệu quả đối với một số chủng vi khuẩn kháng thuốc.

Tiềm năng ứng dụng thực khuẩn thể trong y khoa

Thể thực khuẩn có thể được sử dụng như chất kháng khuẩn mang lại nhưng hiệu quả và thành tựu đáng ghi nhận trong việc tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh trong những năm 1920 và 1930 (thời kỳ chiến tranh). Tuy nhiên ở các nước Châu Âu thực khuẩn thể chưa được áp dụng vì những sự giới hạn hiểu viết về thể virus này. Cùng với đó là sự phát triển của ngành công nghiệp kháng sinh, dễ sử dụng hơn và dễ quản lý hơn so với thực khuẩn thể. Các nghiên cứu về loại virus kí sinh này hầu hết đều được thực hiện ở Nga và chưa truyền bá rộng rãi trên thế giới.

Bacteriophages được nghiên trong vài thập kỷ qua về hiệu quả ứng dụng trong y khoa cũng như tìm hiểu về bản chất sinh học của chúng. Tuy nhiên hiện nay vẫn chưa được cấp phép trong vấn đề điều trị bệnh nhân. Có một vài trường hợp thử nghiệm thành công trong việc điều trị tuy nhiên tiềm năng về khả năng ứng dụng thể thực khuẩn trong y học tương lai vẫn còn đang bỏ ngõ.

Để nghiên cứ về liệu pháp điều trị bằng thực khuẩn thể, nhóm nghiên cứ đã phải tìm ra được loại virus có khả năng tấn công chính xác vào tác nhân vi khuẩn đang gây ra tình trạng nhiễm trùng ở bệnh nhân. Các nhà nghiên cứu đã thực hiện tìm kiếm và chọc lọc, kiểm tra kỹ lưỡng cho đến khi tim được một loại virus phù hợp với các đặc điểm đặt đề ra trong nghiên cứu.

Virus lúc này được đem đi nuôi cấy và sau đó trộn thành hỗn hợp dịch lỏng bôi lên vị trí nhiễm trùng ở bệnh nhân tham gia nghiên cứu. Trong hỗn hợp dịch lỏng này có kèm theo các chất kháng khuẩn khác nhau. Một số nghiên cứu cho thấy bệnh nhân có dấu hiệu hồi phục sau khi bị nhiễm và trong vòng 3 năm theo dõi sau khi điều trị cho thấy bệnh nhân không có dấu hiệu bất thường, vết thương hồi phục tốt.

Qua đó có thể thấy rằng thể thực khuẩn có thể đóng vai trò quan trọng trong y học tương lai khi mà kháng kháng sinh đang diễn ra ngày một nặng nề. Việc sử dụng kháng sinh một cách hợp lý và tuân thủ điều trị kèm nghiên cứu về ứng dụng thực khuẩn thể đang là một trong những nhiệm vụ được đề ra ngày nay.

Cảm ơn bạn đã tìm đọc bài viết “Thực khuẩn thể và tiềm năng ứng dụng trong công nghệ y khoa”. Sự hiểu biết về thực khuẩn thể vẫn còn hạn chế và tiềm năng ứng dụng của chúng trong tương lai vẫn còn được đặt dấu chấm hỏi. Hy vọng qua bài viết này bạn đã có thêm những thông tin bổ ích về thể virus này.

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị. Để được tư vấn trực tiếp, bạn đọc vui lòng liên hệ hotline 1900 638 082 hoặc CHAT để được hướng dẫn đặt hẹn.

Nguồn tham khảo: CDC