Phản ứng tráng gương, còn được gọi là phản ứng tráng bạc, là một phản ứng hóa học quan trọng có ý nghĩa thực tiễn trong lĩnh vực hóa học và cuộc sống.
Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về phản ứng tráng gương và ứng dụng của nó trong đời sống và sản xuất. Cùng với đó, chúng ta sẽ tìm hiểu về các chất tham gia trong phản ứng tráng gương và tráng bạc.
I. Phản ứng tráng gương là gì?
Phản ứng tráng gương, hay còn được gọi là phản ứng tráng bạc, là một phản ứng hóa học đặc trưng của một số chất như anđehit, glucozơ, este, axit fomic… Phản ứng này được sử dụng để nhận biết các chất trên bằng cách sử dụng dung dịch AgNO3 trong môi trường NH3, viết tắt là AgNO3/NH3.
Phản ứng tráng bạc, tráng gương là gì?
Phản ứng oxi hóa khử xảy ra khi AgNO3 trong môi trường NH3 tạo ra phức bạc amoniac [Ag(NH3)2]OH. Phức bạc amoniac này có khả năng oxi hóa các chất như glucozơ, anđehit… Và tạo ra Ag kim loại.
III. Điều kiện của phản ứng tráng gương
Các chất tham gia phản ứng mạ gương là những hợp chất có nhóm chức -CH=O trong cấu trúc phân tử.
1. Một số chú ý khi giải bài tập phản ứng tráng bạc của anđehit
Phản ứng tráng bạc là phản ứng đặc trưng của anđehit. Khi làm bài tập về phản ứng tráng bạc của anđehit, chúng ta cần chú ý một số yếu tố sau:
Phương trình chung:
R(CHO)n + 2nAgNO3 + 3nNH3 + xH2O → R(COONH4)n + nNH4NO3 + 2nAg.
Đối với formaldehyde, chúng ta có:
HCHO + 4AgNO3 + 6NH3 + 2H2O → (NH4)2CO3 + 4NH4NO3 + 4Ag.
Phản ứng của HCHO tạo ra muối vô cơ (NH4)2CO3 chứ không phải muối hữu cơ như các aldehyde khác.
Các ghi chú:
A) Phản ứng tổng quát chỉ áp dụng với anđehit không có liên kết ba đầu mạch. Nếu anđehit có liên kết ba đầu mạch, nguyên tử H của C có liên kết ba sẽ bị thế bằng Ag.
B) Đặc điểm của phản ứng mạ gương.
Nếu nAg = 2nCacbonđehit → Cacbonđehit là đơn chức, không phải HCHO.
Nếu nAg = 4nAnđehit → Anđehit có thể là HCHO hoặc có 2 chức.
Nếu số nAg > 2, hỗn hợp anđehit đơn chức này sẽ có chất HCHO.
Số nhóm aldehyde = nAg/2nAnđehit (nếu hỗn hợp không có formaldehyde).
II. Phản ứng tráng gương của các hợp chất
1. Phản ứng tráng gương của anđehit
Amoniac (NH3) tạo thành phức chất tan bạc amoniac với Ag+ (trong AgNO3). Anđehit khử Ag+ trong phức chất bạc amoniac để tạo thành Ag kim loại.
AgNO3 + 3NH3 + H2O → [Ag(NH3)2]OH + NH4NO3.
A) Phương trình tổng quát cho anđehit nói chung là:.
R-(CH=O)n + 2n[Ag(NH3)2]OH (t°) → R-(COONH4)n + 2nAg ↓ + 3nNH3 + nH2O.
B) Đối với anđehit đơn chức:
R-CH=O + 2[Ag(NH3)2]OH (t°) → R-COONH4 + 2Ag ↓ + 3NH3 + H2O.
C) Đối với axit fomic:
Đây là một trường hợp đặc biệt của anđehit vì nó chứa hai nhóm -CH=O. Do đó, phản ứng tráng gương của anđehit fomic sẽ diễn ra như sau:
HCHO + 2[Ag(NH3)2]OH (t°) → HCOONH4 + 2Ag ↓ + 3NH3 + nước.
Sau đó, HCOONH4 tiếp tục tác động với AgNO3/NH3 tương tự như este.
HCOONH4 + 2[Ag(NH3)2]OH → (NH4)2CO3 + 2Ag ↓ + 3NH3 + H2O.
Tổng hợp hai giai đoạn chúng ta sẽ có phương trình tổng quát.
HCHO + 4[Ag(NH3)2]OH (t°) → (NH4)2CO3 + 4Ag ↓ + 6NH3 + 2H2O.
Phản ứng tráng bạc là phản ứng đặc trưng được sử dụng để nhận diện các anđehit.
2. Phản ứng bạc của este.
Este có tác dụng tráng bạc không và những este nào tham gia quá trình phản ứng này?
Chỉ những este của axit fomic có cấu trúc chung là HCOOR mới thực hiện phản ứng tráng gương với AgNO3/NH3.
Với R là nguyên tử carbon chưa được liên kết với bất kỳ nguyên tử nào khác:
HCOOR + 2[Ag(NH3)2]OH → NH4OCOOR + 2Ag ↓ + 3NH3 + nước.
Với R đại diện cho H (axit fomic).
Axit formic + 2[Ag(NH3)2]OH → (NH4)2CO3 + 2Ag ↓ + 2NH3 + H2O.
Hay.
Axít formic cộng với 2[Ag(NH3)2]OH tạo thành CO2, 2Ag kết tủa, 3NH3 và 2H2O.
Thử nghiệm phản ứng mạ bạc.
Phản ứng bạc của este.
3. Phản ứng tráng gương của glucozơ fructozơ và saccarozơ
Este có phản ứng tráng bạc không? Fructozơ có phản ứng tráng bạc không ? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây:.
Phức bạc amoniac oxi hóa glucozơ tạo bạc gluconat và giải phóng kim loại Ag.
CH2OH[CHOH]4CHO + 2[Ag(NH3)2]OH (t°) → CH2OH[CHOH]4COONH4 + 2Ag ↓.
3 Amoniac + Nước.
Fructozơ, mặc dù không có nhóm -CH=O, vẫn có thể phản ứng tráng bạc và chuyển thành glucozơ trong môi trường kiềm khi đun nóng. Đây là quá trình đồng phân của glucozơ.
Fructozơ (OH-) ⇔ Glucozơ.
Saccarozơ không có tính khử, nhưng khi đun nóng trong môi trường axit, nó bị thủy phân thành dung dịch chứa glucozơ và fructozơ có tính khử.
C12H22O11 (saccarozơ) + H2O → C6H12O6 (glucozơ) + C6H12O6 (fructozơ).
Sau đó, đường glucose sẽ tham gia vào quá trình tráng gương.
Các bạn có thể xem thêm video thí nghiệm phản ứng mạ kính để hiểu rõ hơn về phản ứng này.
https://www.youtube.com/watch?v=ZWFFom7PEws
Đăng ký kênh youtube của Từ Điển Hóa Học để xem nhiều video thí nghiệm hóa học hấp dẫn hơn.
Từ điển hóa học trên Youtube.
4. Phản ứng của ankin–1–in với AgNO3/NH3
Ankin-1-in cũng có khả năng phản ứng với dung dịch AgNO3 trong môi trường NH3 tạo thành một kết tủa có màu vàng nhạt, sau đó chuyển sang màu xám. Tuy nhiên, đây chỉ là quá trình phản ứng giữa nguyên tử H và ion kim loại. Trong ankin-1-in này, nguyên tử H được kết nối bởi ba liên kết linh hoạt ( ≡ ).
Ví dụ:.
Axetilen (C2H2) tác động với dung dịch AgNO3 trong bước NH3:
AgNO3 + 3NH3 + H2O → [Ag(NH3)2]OH + NH4NO3.
H-C≡C-H + 2[Ag(NH3)2]OH → Ag-C≡C-Ag ↓ (màu vàng nhạt) + 4NH3 + 2H2O.
Đây cũng là một phản ứng để nhận ra các phân tử có kết hợp ba ở đầu chuỗi.
R-C≡C-H + [Ag(NH3)2]OH → R-C≡C-Ag ↓ (màu vàng nhạt) + 2NH3 + H2O.
IV. Ứng dụng của phản ứng tráng gương
Phản ứng tráng gương được chủ yếu áp dụng trong lĩnh vực sản xuất gương, bình thủy tinh và một số lĩnh vực khác.
Ứng dụng của phản ứng mạ bạc.
Chúng ta vừa tìm hiểu về phản ứng tráng gương (hay phản ứng tráng bạc) của một số hợp chất như anđehit, glucozơ, este, axit fomic. Hy vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về loại phản ứng này và có thể áp dụng để giải bài tập một cách hiệu quả. Cảm ơn các bạn đã ghé thăm trang web và chúc các bạn luôn vui vẻ và hạnh phúc!
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!