Ô nhiễm không khí là gì? Quy định về bảo vệ môi trường không khí

Với Việt Nam và hầu hết các quốc gia trên thế giới, vấn đề ô nhiễm không khí đang trở nên ngày càng cấp bách. Nếu không khắc phục kịp thời, hậu quả sẽ trở nên khó lường hơn bao giờ hết. Chúng ta cần tìm hiểu thêm về ô nhiễm không khí và quy định về bảo vệ môi trường không khí để đối phó với tình trạng này.

1. Ô nhiễm không khí là gì? Tác hại ô nhiễm không khí

Sẽ hỗ trợ bạn hiểu rõ hơn về tình hình vẫn đang diễn ra thường xuyên xung quanh ta, thấu hiểu chính xác khái niệm ô nhiễm không khí là gì.

Hiểu đúng ô nhiễm không khí là gì với bài viết này
Hiểu đúng ô nhiễm không khí là gì với bài viết này (Ảnh minh hoạ)

1.1 Khái niệm ô nhiễm không khí

Sự xuất hiện và sự thay đổi đáng kể trong thành phần khí quyển đã dẫn đến việc thay đổi tính chất vật lý và hóa học ban đầu, vi phạm các tiêu chuẩn về chất lượng không khí theo quy định pháp luật, gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường khí quyển. Những hậu quả của tình trạng này gây tác động trực tiếp đến sức khỏe của con người và sinh vật trên trái đất.

1.2 Tác hại ô nhiễm không khí

Đối với các loài sống, tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí không chỉ là vấn đề đơn thuần mà còn là nguyên nhân chính gây ra hàng triệu trường hợp tử vong trong mỗi năm.

Về phần thực vật động.

Trong bầu không khí, các hợp chất độc hại như SO2, NO2, CO… Đóng vai trò nguyên nhân gây tắc nghẽn đường hô hấp và giảm sức đề kháng của động vật.

Các cây ăn trái đang bị rụng lá hàng loạt và dần chết do hiện tượng này. Nguyên nhân có thể được giải thích bởi hợp chất HF có trong không khí xung quanh. Đồng thời, tình trạng hiệu ứng nhà kính cũng làm cho nhiệt độ trái đất tăng lên.

Vì khói bụi phát ra từ các khu công nghiệp, hiện tượng mưa Axit càng trở nên nghiêm trọng hơn. Những trận mưa này gây ô nhiễm cho nguồn nước, tiêu diệt hàng vạn sinh vật và cây trồng.

Với nhân loại.

Một trong các bệnh nguy hiểm mà ô nhiễm không khí gây ra là bệnh ung thư và các vấn đề về sức khỏe hô hấp. Trên toàn cầu, hàng năm có khoảng 7 triệu người chết vì bệnh này và đồng thời gây thiệt hại kinh tế lớn, ước tính là 5 triệu USD mỗi năm.

Vấn đề ô nhiễm môi trường không khí vẫn là nguyên nhân gây ra tỷ lệ tử vong cao thứ 4 toàn cầu, đứng sau tăng huyết áp, việc sử dụng thuốc lá và chế độ ăn uống không lành mạnh. Nó cũng ảnh hưởng đến tuổi thọ trung bình mỗi người, giảm khoảng 2 năm.

Ô nhiễm không khí không chỉ dẫn đến các vấn đề về tim mạch và não như đột quỵ, mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hen suyễn và ung thư phổi. Ngoài ra, nó gây ra tác động tiêu cực đến hệ thần kinh trung ương, tăng khả năng mắc các bệnh như Alzheimer, Parkinson, tự kỷ và dễ cáu gắt.

Một phần ít trong rất nhiều hậu quả của ô nhiễm không khí là những con số trên. Thực tế, chúng gây ra nhiều bệnh tật nguy hiểm và cái chết không đáng có cho hàng triệu con người trên khắp thế giới.

Ô nhiễm không khí gây nên nhiều căn bệnh nguy hiểm cho con người
Ô nhiễm không khí gây nên nhiều căn bệnh nguy hiểm cho con người (Ảnh minh hoạ)

2. Thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam hiện nay

Vấn đề ô nhiễm không khí đang gây ra lo ngại trên toàn thế giới, và Việt Nam không phải là ngoại lệ. Nước ta nằm trong top 10 quốc gia hàng đầu tại Châu Á về mức độ ô nhiễm môi trường không khí, đặc biệt là ô nhiễm bụi PM 10 và PM 2.5 (Theo Báo cáo thường niên về chỉ số môi trường của tổ chức Môi trường Mỹ).

Hai thành phố lớn là Hà Nội và Hồ Chí Minh đang gặp phải vấn đề nghiêm trọng về ô nhiễm không khí. Bụi mịn (PM 2.5) thường xuyên xuất hiện trên bầu trời ở hai thành phố này, gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của người dân và làm giảm tầm nhìn.

Các mùa hè cũng trở nên nóng bức hơn và kéo dài hơn. Việc này gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống của con người.Ngày càng rõ ràng hơn về tình trạng nóng lên toàn cầu, dấu hiệu đã xuất hiện. Nói chung, mùa đông ở các tỉnh miền Bắc và đặc biệt là Hà Nội trễ hơn so với thời điểm trước đây. Hơn nữa, các mùa hè cũng trở nên nóng hơn và kéo dài hơn. Tình trạng này gây ra nhiều tác động không tốt cho môi trường và cu

Trong tháng 12 vừa qua, Hà Nội đã bắt đầu trải qua những đợt không khí lạnh đầu tiên trong năm. Thời điểm này được cho là muộn hơn so với cùng thời điểm năm ngoái, khi đại dịch Covid đang hoành hành.

Hà Nội và Hồ Chí Minh là hai thành phố ô nhiễm không khí nặng nhất cả nước
Hà Nội và Hồ Chí Minh là hai thành phố ô nhiễm không khí nặng nhất cả nước (Ảnh minh hoạ)

3. Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí

Cách thức giúp bạn phân biệt các nhân tố gây ra ô nhiễm không khí là việc nghiên cứu về ô nhiễm không khí. Theo thông tin đã được công bố, ô nhiễm không khí có thể được gây ra bởi những nguyên nhân sau đây:

3.1 Hộ gia đình

Việc sử dụng gas, than hoặc củi để nấu ăn và sinh hoạt tại nhà có thể góp phần thải ra khí và bụi vào không khí.

Sức khỏe của nhân loại bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ việc tạo ra một số chất độc hại như khí Carbon Monoxide, khí Carbon Dioxide, Nitrogen Oxide, và Sulfur Oxide trong quá trình này.

3.2 Hoạt động sản xuất công, nông nghiệp

Nguyên nhân chính gây ra tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng được xem là đây.

Toàn bộ khu công nghiệp đang bốc ra khói bụi từ ống xả của các nhà máy và xí nghiệp, khiến bầu trời trở nên đen sì. Mức độ ô nhiễm rất cao với các chất thải như CO2, CO, SO2, NOx và một số chất hữu cơ khác đã được xả ra.

Các cụm công nghiệp này đã gây ra tác động xấu đến môi trường nước và gây ra nhiều bệnh nguy hiểm cho các cư dân địa phương. Hơn nữa, việc phát sinh mưa axit cũng là một hậu quả không mong muốn từ các hoạt động này. Bên cạnh đó, tình trạng ô nhiễm không khí cũng là một vấn đề đáng lo ngại.

Sử dụng hóa chất diệt côn trùng, phân bón không đúng cách hoặc đốt cháy rừng, rơm rạ trong nông nghiệp cũng đóng góp vào việc làm tăng tình trạng ô nhiễm không khí.

Khói bụi từ các nhà máy, xí nghiệp làm đen ngòm bầu trời
Khói bụi từ các nhà máy, xí nghiệp làm đen ngòm bầu trời (Ảnh minh hoạ)

3.3 Giao thông vận tải

Số lượng chất thải đang tăng đáng kể do phương tiện giao thông lớn và di chuyển thường xuyên. Đặc biệt, các phương tiện xe cũ, hao mòn, thường thải ra lượng lớn chất độc hại. Các loại chất độc như Carbon Monoxide (CO), Hydrocarbon (VOC), Nitrogen Dioxide (NO2), và Sulphur Dioxide (SO2) đã được phát hiện trong không khí với mức độ nồng độ cao và liên tục.

Lĩnh vực vận tải góp phần đáng kể vào khí Carbon thải ra môi trường hàng năm với tỷ lệ 24,34%, đây được xem là nguyên nhân lớn thứ hai gây ra tình trạng ô nhiễm không khí, theo báo cáo của tổ chức IEA về năng lượng toàn cầu.

3.4 Chất thải

Bãi đổ rác không đúng cách ảnh hưởng đến môi trường không khí và sức khỏe con người, góp phần sản sinh nhiều chất độc hại như bụi, NOx, CO, CO2, SOx, THC, HCl, HF, dioxin/furan, hơi nước và tro.

Khoảng 40% chất thải trên toàn thế giới được đốt một cách công khai, đặc biệt là tại các khu vực đô thị và các quốc gia đang phát triển, theo ước tính số liệu.

3.5 Nguyên nhân khác

Những nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm không khí bao gồm những nguyên nhân tự nhiên như sự phun trào của núi lửa, cháy rừng, cùng với những hoạt động xã hội như quân sự, xây dựng hạ tầng và việc thu gom chất thải.

4. Biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí

Trách nhiệm giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí không phân biệt đến giới tính hay tầng lớp, mỗi cá nhân và mỗi quốc gia đều cần thực hiện. Điều này cần được thực hiện nhanh chóng trên toàn thế giới.

Áp dụng bốn cách sau để hỗ trợ bảo vệ chất lượng không khí:

Thay đổi cách sống hàng ngày.

Cần xử lý đúng cách chất thải, không đốt chất thải hoặc các yếu tố thừa vô ích để giảm thiểu lượng khí thải độc hại và bụi bẩn gây hại cho môi trường. Việc này dường như đơn giản, nhưng thật khó để thay đổi thói quen xấu, vì vậy hãy bắt đầu thay đổi ngay từ bây giờ.

Các máy móc điện tiên tiến và đảm bảo an toàn có thể thay thế cho các loại nhiên liệu đốt như than, củi, gas. Sử dụng các phương tiện giao thông công cộng để di chuyển có thể giúp giảm thiểu lượng khí thải từ các phương tiện giao thông.

Tuân thủ các quy định về xử lý khí thải của công nghiệp.

Để giảm thiểu tác động của hoạt động sản xuất đến môi trường, các công ty nên tuân thủ các quy định về xử lý chất thải đưa ra môi trường.

Thay thế những thiết bị cũ kĩ bằng các hệ thống sản xuất tiên tiến là một biện pháp hữu hiệu trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí. Bên cạnh đó, còn có thể thực hiện các giải pháp khác.

Sử dụng các phương pháp kỹ thuật.

Áp dụng các thiết bị cơ khí, công nghệ tiên tiến và công nghệ đời mới để lọc và khử độc tố khí trở thành phương pháp đảm bảo an toàn và mang lại hiệu quả cao nhất ở thời điểm hiện tại.

Gieo trồng cây cối.

Không chỉ đóng vai trò trong việc tạo ra môi trường sống xanh mát, việc trồng cây hoặc phát triển khu rừng nhân tạo còn giúp lọc và làm sạch không khí, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực từ thiên nhiên.

Sự trồng cây xanh tại các khu vực đô thị, công viên và lề đường đã giảm thiểu đáng kể tình trạng ô nhiễm không khí và khí thải từ phương tiện giao thông. Bên cạnh đó, việc này còn mang đến không khí trong lành và làm giảm nhiệt độ trong mùa hè, đặc biệt là.

Cây xanh giúp lọc, làm sạch không khí và hạn chế tác động của thiên tai
Cây xanh giúp lọc, làm sạch không khí và hạn chế tác động của thiên tai (Ảnh minh hoạ)

5. Một số quy định về bảo vệ môi trường không khí

Đặc biệt, nước ta đã ban hành nhiều biện pháp, quy định nhằm ngăn chặn sự ô nhiễm không khí, bảo vệ sức khỏe và môi trường sống cho người dân.

Về các quy định tổng quát.

Ở Điều 12 Mục 2 Chương II của Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020, đã được đề cập rõ ràng:

Việc giảm thiểu và xử lý bụi, khí thải gây hại cho môi trường là yêu cầu pháp luật đối với tất cả các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và dịch vụ.

Cần thực hiện việc quan trắc, giám sát đều đặn và liên tục, và công khai theo quy định của pháp luật để đảm bảo chất lượng không khí môi trường.

Thông báo và cảnh báo kịp thời về tình trạng ô nhiễm không khí, giảm thiểu ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng.

Theo dõi, đánh giá và quản lý các nguồn thải bụi và khí thải.

Đối với các gia đình và cá nhân.

Theo điểm c, khoản 1 và khoản 2, Điều 60, Mục 2, Chương V của Luật này, được nêu rõ:

Phải chịu trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường, các gia đình và cá nhân cần đảm bảo không phát tán khí thải, tạo ra tiếng ồn, rung động và gây tác động khác có thể gây hại cho cộng đồng dân cư xung quanh.

Luật pháp đòi hỏi những nhà chăn nuôi quy mô gia đình phải đảm bảo vệ sinh và ngăn chặn mùi hôi phát tán. Họ cũng phải thu gom và xử lý chất thải từ hoạt động chăn nuôi.

Đối với những lĩnh vực khác nhau.

Khi tham gia vào việc xây dựng:

Theo điểm a, khoản 5, Điều 64, Mục 3, Chương V, quy định:

Cần đảm bảo đáp ứng các yêu cầu liên quan đến bảo vệ môi trường khi thực hiện thi công, xây dựng lại, sửa chữa hoặc phá dỡ các công trình.

Thực hiện các giải pháp chống phát tán bụi, giảm nhiệt độ, giảm tiếng ồn, giảm độ rung và hạn chế ánh sáng vượt quá mức cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường là một điều cần thiết.

Trong việc khai thác, sản xuất và chế biến khoáng sản cũng như dầu khí:

Ở điểm c, khoản 1, Điều 67, Mục 3, Chương V, được chỉ định rõ ràng:

Khi tiến hành khảo sát, khai thác và chế biến tài nguyên khoáng sản, các cá nhân và tổ chức liên quan cần đảm bảo có kế hoạch ngăn chặn và đối phó với các sự cố môi trường, đồng thời tuân thủ các quy định về bảo vệ, phục hồi và cải tạo môi trường.

Các giải pháp cần được thực hiện để ngăn chặn và giới hạn sự lan truyền của bụi, thải khí và tác động tiêu cực khác đến môi trường xung quanh, đã được đề xuất trong đó.

Giảm bớt và khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí không phải là điều đơn giản đối với mỗi người hoặc tổ chức. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về ô nhiễm không khí, điều đó không quá khó khăn. Nếu bạn cần sự hỗ trợ hoặc tư vấn, hãy liên hệ với số điện thoại 19006192.