Nếu trái đất nghiêng 23 độ thì sao?

Đoạn văn sau đây không đề cập đến câu chuyện trên mặt bàn bia, mà được trình bày trong một hội thảo khoa học mới đây do Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức.

Sự sắp xếp của hành tinh màu xanh.

Trái Đất là hành tinh thứ ba tính từ Mặt Trời và là hành tinh lớn nhất trong các hành tinh đá của hệ Mặt Trời về bán kính, khối lượng và mật độ vật chất.

Trái Đất còn được biết đến với các cái tên “hành tinh xanh” hoặc “Địa Cầu”. Nó là nơi sinh sống của hàng triệu loài sinh vật, bao gồm cả con người. Đến thời điểm hiện tại, Trái Đất là điểm duy nhất trong vũ trụ mà chúng ta biết có sự sống.

Hành tinh này hình thành cách đây 4,55 tỷ năm và sự sống xuất hiện trên bề mặt của nó khoảng 1 tỷ năm trước đây.

Kể từ đó, môi trường sống trên Trái Đất đã thay đổi đáng kể, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi sinh vật thích nghi với khí quyển. Đồng thời, tầng ôzôn – một lớp bảo vệ quan trọng, cùng với từ trường của Trái Đất, đã ngăn chặn các tia tử ngoại có hại và bảo vệ sự sống.

Trái Đất có những đặc điểm vật lý, lịch sử địa lý và quỹ đạo mà cho phép sự tồn tại của cuộc sống trong quá khứ. Hy vọng là Trái Đất còn có thể hỗ trợ sự sống trong thời gian tới khoảng 1,5 tỷ năm, trước khi kích thước của Mặt Trời tăng lên và đẩy cuộc sống vào sự tiêu diệt.

Bề mặt của Trái Đất được chia thành nhiều mảng kiến tạo, với 71% bị phủ bởi đại dương nước mặn, phần còn lại là lục địa và đảo. Nước là một yếu tố quan trọng cho sự sống và cho đến nay, con người chưa tìm thấy nó tồn tại trên bất kỳ hành tinh nào khác.

Tuy nhiên, có chứng cứ cho thấy nguồn nước từng tồn tại trên Sao Hỏa trong quá khứ và có thể vẫn còn tồn tại đến ngày hôm nay. Lõi của Trái Đất vẫn hoạt động, được bọc bởi lớp manti rắn dày, lớp lõi ngoài lỏng, tạo ra từ trường từ lõi sắt rắn. Trái Đất là hành tinh duy nhất mang sự sống.

Trái Đất tương tác với các vật thể khác trong không gian, trong đó có Mặt Trời và Mặt Trăng. Các nhà khoa học đã phát hiện một điều thú vị rằng Trái Đất mất 365,26 lần quãng thời gian để di chuyển xung quanh Mặt Trời, tương đương với một năm thiên văn trong dương lịch.

Trái Đất nghiêng một góc 23,4° so với trục vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo, tạo ra sự thay đổi mùa trên bề mặt Trái Đất trong suốt một năm chí tuyến.

Mặt Trăng, vệ tinh duy nhất của Trái Đất, cũng là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng thủy triều đại dương. Nó đã bắt đầu quay quanh Trái Đất từ khoảng 4,53 tỷ năm trước và vẫn giữ nguyên góc quay ban đầu theo thời gian, nhưng đang chuyển động chậm dần lại.

Trên Trái đất hiện đang có khoảng 9 tỷ người sinh sống trong hơn 200 quốc gia. Con người sử dụng tài nguyên khoáng sản và các sản phẩm từ sinh quyển để đáp ứng nhu cầu cuộc sống. Gần đây, môi trường đối mặt với những thách thức từ biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan. Việc tìm cách hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường đã trở thành một vấn đề thời sự trên toàn thế giới.

Năm 2009, Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc đã đạt được một hiệp ước chung giữa nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ và Trung Quốc, nhằm tìm cách chống lại việc trái đất đang ngày càng nóng lên. Vào năm 2015, Hội nghị Liên hợp quốc về chống biến đổi khí hậu đã diễn ra tại Paris (COP 21), nơi các quốc gia đã thảo luận về những cam kết chung để giảm tình trạng biến đổi khí hậu không bình thường trên toàn cầu. Tuy nhiên, Mỹ đã không tham gia ký kết COP 21.

Theo TS. Lê Xuân Bá, nguyên nhân đã được nhiều người giải thích, tuy nhiên ông cho rằng, người Mỹ có cảm nhận rằng việc tham gia vào COP 21 sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng của Mỹ. Trái lại, thực tế là con người gần như không thể chống lại những thay đổi tự nhiên.

Bảo vệ môi trường: Làm sao để “người hàng xóm” không… Vứt rác?

Năm 1996, Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) đã đưa ra 5 khuyến nghị cho các quốc gia nhằm bảo vệ môi trường sống. Theo đó, các quốc gia không nên theo đuổi 5 loại tăng trưởng: tăng trưởng không việc làm, tăng trưởng không lương tâm, tăng trưởng không có tiếng nói, tăng trưởng không gốc rễ và tăng trưởng không tương lai.

Ông Bá cho rằng, trong việc quan tâm đến tăng trưởng xanh và bền vững, nhận thức và ý thức của từng chủ thể là rất quan trọng. Tuy nhiên, khó khăn đặt ra là sự khác biệt giữa các chủ thể sống trong “mái nhà” Hành tinh xanh.

Trong quan điểm của ông Bá, Trái Đất được hình thành từ sự vĩ đại của không gian và thời gian, và rõ ràng rằng nó di chuyển theo quy luật riêng của nó mà con người gần như không thể ảnh hưởng. Điều này làm cho câu chuyện về bảo vệ môi trường bằng những nỗ lực nhỏ bé của con người trở nên thụ động và không đáng kể.

Trong quá trình tương tác không chủ động với Trái Đất, mỗi người dân trong mỗi quốc gia đều gặp khó khăn trong việc xây dựng một văn hóa không gây ô nhiễm môi trường. Việc làm cho “hàng xóm” cũng không gây ô nhiễm môi trường lại càng khó hơn. Sự hợp tác và niềm tin bền vững giữa các quốc gia trong việc bảo vệ môi trường sống còn chưa đạt được sự mạnh mẽ, đặc biệt là khi các nền kinh tế lớn như Mỹ và Trung Quốc không có sự đồng lòng. Thực tế này khiến việc bảo vệ Trái Đất và môi trường sống trở thành một khẩu hiệu hơn là một hiện thực toàn cầu.

PSG-TS đã chứng kiến sự tiến bộ của thế giới trong hơn 2 thế kỷ qua với sự ra đời của máy hơi nước, làm nền tảng cho sự phát triển của ngành công nghiệp. Tuy nhiên, nhìn từ một góc độ khác, chúng ta không thể không nhắc đến cái giá phải trả cho sự phát minh này – một cái giá quá đắt đỏ.

Các quốc gia trên thế giới, bao gồm cả những nước có nền kinh tế mạnh như Nhật Bản, Hoa Kỳ, không thể tránh khỏi những cơn thịnh nộ của thiên tai như bão lụt, hạn hán, động đất… Diễn ra ngày càng tăng và không thường xuyên, vượt quá khả năng ứng phó của con người. Nguyên nhân là gì dẫn đến tình hình như vậy?

Ông Nam cho rằng, đó là một khoản phí đáng giá cho sự phát triển kinh tế mà không tuân theo trật tự tự nhiên của hệ sinh thái và môi trường.

Đối với nhiều người, việc bảo vệ môi trường và tôn trọng trật tự tự nhiên đã trở thành một câu chuyện hấp dẫn. Đến thời điểm hiện tại, “Giờ trái đất” đã trở thành sáng kiến được thực hiện rộng rãi và thu hút sự tham gia đông đảo nhất trong việc bảo vệ Trái Đất.

“Giờ Trái Đất” ra đời với mục tiêu thay đổi nhận thức của cộng đồng về việc bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ tài nguyên tự nhiên của đất nước. Sự kiện này đã trở thành một sáng kiến xã hội quy mô lớn và thu hút sự tham gia của nhiều người nhất trên thế giới. “Giờ Trái Đất” là một sáng kiến do Quỹ Quốc tế về bảo vệ thiên nhiên đề xuất và được tổ chức lần đầu tiên tại Sydney vào năm 2007. Đến nay, đã có khoảng 7.000 thành phố thuộc 172 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia vào sự kiện này.

Trong khoảng thời gian một giờ, “Giờ Trái Đất” đã có mục tiêu làm tăng nhận thức cho mọi người về việc tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, sự phát triển bền vững và quan tâm đến những vấn đề đáng lo ngại mà hành tinh của chúng ta đang phải đối mặt. Ở Việt Nam, vào năm 2017, thông điệp của “Giờ Trái Đất” là “Tắt đèn, bật tương lai”.

Quay trở lại câu chuyện về nhận thức và ý thức. Mọi người đều nhận thức rằng môi trường sống đang bị đe dọa ngày càng nhiều, nhưng việc xây dựng ý thức để bảo vệ môi trường không phải là điều dễ dàng. Trên quy mô rộng lớn, cả ở cấp quốc tế và quốc gia, đây là một câu hỏi lớn đang đặt lên vai những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa. Trên quy mô doanh nghiệp, việc tìm ra cách tồn tại, tăng trưởng và tồn tại là một vấn đề không dễ dàng. Việc không tìm thấy câu trả lời hoặc khó tìm ra một phương án hoàn hảo là điều dễ hiểu.

Với con người, ý thức về bảo vệ môi trường sống và hành động đồng lòng vì môi trường sống vẫn còn cách xa nhau. Đánh giá chất lượng cuộc sống dựa trên các chỉ số thông thường như thu nhập, tuổi thọ… Của con người có thể tăng trưởng từng năm, nhưng nếu nhìn xa hơn, ta sẽ thấy rằng thế giới là không chắc chắn.

Trong một cuốn sách của học sinh lớp 8, đã được đưa ra một so sánh thú vị: Từ khi loài người xuất hiện cho đến hiện tại, thời gian tồn tại của chúng chỉ tương đương với 4 giây cuối cùng so với thời gian tồn tại của lịch sử tự nhiên là 24 giờ. Dù so sánh này đơn giản, nhưng nó cho thấy con người và những thành tựu mà chúng ta đã đạt được rất nhỏ bé so với sự bao la của vũ trụ. Trái đất vẫn có thể nghiêng 23° hoặc ngang ra….