Môn đăng hộ đối là gì?

Quang Nguyễn.

Môn đăng hộ đối là thành ngữ chỉ việc hai gia đình thông gia tương xứng với nhau về mặt nhà cửa, gia thế và địa vị xã hội.

Thực ra, việc viết sai môn đăng hộ đối đã trở nên phổ biến. Môn đăng hộ đối nếu viết đúng sẽ là môn đang hộ đối hoặc môn đương hộ đối, có nguồn gốc từ câu thành ngữ Trung Quốc 門當戶對 [mén dāng hù duì].

Chúng ta sẽ tiến hành phân tích cụ thể như sau:

• Môn và Hộ đều có ý nghĩa là cửa: Môn là cửa có hai cánh 門, tức là “cửa ngoài”; còn Hộ là cửa có một cánh 戶, tức là “cửa trong”. Khi hai từ này được kết hợp với nhau (Môn Hộ 門戶), nghĩa là “nhà cửa”; nghĩa mở rộng chỉ đến một phân nhánh, đảng phái hoặc tổ chức nào đó. Ngoài ra, Môn còn có nghĩa là “cổng”, như trong Sơn Môn 山門, có nghĩa là “cổng chính để vào chùa, đình, miếu”. Còn Hộ cũng có thể hiểu là “nhà”, “gia đình”.

• Đang có nghĩa là “tương đương” hoặc “ngang nhau”. Đương là nơi huấn luyện của Đang, còn được gọi là Võ Đang trong phái Võ; tương tự, tương đang cũng là nơi huấn luyện của tương đương.

• “Đối” có nghĩa là “hướng về”; nghĩa bóng là “ứng đáp”, “đối xứng”, “ngang bằng với nhau”.

Đối tác của môn đang hộ (hoặc đương hộ).

Tuy nhiên, quan điểm chọn thông gia chỉ phổ biến trong thời phong kiến. Ngày nay, quan điểm này đã được thay thế bằng việc xứng đôi vừa lứa, khi hai người trai và gái yêu nhau và hợp nhau, sẽ tiến đến hôn nhân. Điều này không phụ thuộc vào điều kiện gia đình môn đang hộ đối như trước đây.

Về trường hợp môn đang/đương hộ đối bị viết sai thành môn đăng hộ đối, tức là đang (hoặc đương).

Trong từ điển Hán Việt tiêu chuẩn, học giả Đào Duy Anh đã viết đúng là “Môn Đương Hộ Đối” và ông đã truyền đạt như sau: “Cánh cửa hai bên nhà phải đồng đều và xứng đáng với nhau”.

Rất đáng tiếc khi từ điển uy tín như Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học (do Hoàng Phê chủ biên) lại viết sai từ “Môn đang/ đương hộ đối” thành “Môn đăng hộ đối”. Thậm chí còn có những trường hợp gọi sai “Môn đang hộ đối” là “môn đăng hậu đối”!

Chú thích.

(1).

Sách tuyệt vời dành cho những người đọc muốn khám phá văn hóa Trung Quốc.

• Những thành ngữ phổ biến trong tiếng Trung không chỉ giúp bạn hiểu thêm về những thành ngữ Trung Hoa mà còn là một phương pháp học giúp bạn ghi nhớ nhanh và lâu hơn tiếng Hoa.

• Nghiên cứu về đặc điểm văn hóa Trung Quốc qua tranh sơn thủy được tiến hành một cách có hệ thống và chi tiết. Tranh sơn thủy truyền thống là phương tiện biểu đạt đặc trưng văn hóa Trung Quốc, với sự tập trung vào dân tộc Hán, trong không gian xã hội Trung Quốc và thời gian kéo dài từ thời cổ đại đến cuối thời Thanh (1911).

• Cẩm nang du lịch Trung Quốc sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm tuyệt vời nhất trong chuyến du lịch đến Trung Quốc, với một loạt thông tin hữu ích và gợi ý từ các chuyên gia.