Làm gì tốt cho thận? 8 thói quen tốt giúp thận luôn khỏe mạnh

Thận có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự sống của con người. Thận khỏe mạnh sẽ giúp quá trình lọc máu diễn ra tự nhiên, loại bỏ độc tố và chất cặn bã ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, nếu thận bị suy yếu và không thể hoạt động đúng chức năng, các chất độc sẽ không được loại bỏ mà tiếp tục tồn tại trong cơ thể, gây tổn thương cho thận và ảnh hưởng đến các cơ quan khác.

“Câu hỏi ‘Làm gì để bảo vệ sức khỏe của thận?’ Đang thu hút sự quan tâm lớn từ nhiều người. Dưới đây là một bài viết chia sẻ những thông tin hữu ích cho bạn.”

Tầm quan trọng khi thận khỏe

Thận là cơ quan chính trong hệ tiết niệu, nằm ở phần sau của khoang bụng, đối xứng với nhau qua cột sống. Chúng nằm ngang từ đốt ngực T11 đến đốt thắt lưng L3. Thận phải nằm thấp hơn thận trái một chút. Ngoài việc lọc máu và loại bỏ độc tố qua đường niệu đạo, dẫn đến bàng quang và tiết ra ngoài, thận còn có vai trò trong việc tái hấp thu nước, các axit amin và glucose. Thận cũng có chức năng nội tiết, sản xuất các hormone như calcitriol, renin và erythropoietin.

Khi chức năng của thận bị suy giảm, việc không thực hiện đúng các chức năng này sẽ gây ra những vấn đề rối loạn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đòi hỏi phải sử dụng máy lọc máu hoặc phải thực hiện ghép thận. Có một số bệnh lý thường gặp như sỏi thận, viêm cầu thận, bệnh thận đa nang… Nếu không được điều trị, tình trạng này sẽ dẫn đến viêm đường tiết niệu. Trường hợp nặng nhất có thể dẫn đến suy thận cấp và mạn tính. Dưới đây là một số bệnh lý phổ biến khi thận bị suy yếu.

Bệnh thận mạn tính

Đây là một trong những loại bệnh thận phổ biến nhất. Đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây suy thận. Gần 50% số người mắc bệnh thận mạn giai đoạn cuối do đái tháo đường gây ra. Tỷ lệ này tăng lên đến 60% ở Mỹ và một số nước châu Á. Vì thế, khuyến nghị tầm soát bệnh thận mạn ngay khi phát hiện đái tháo đường loại 2 hoặc sau 5 năm đối với đái tháo đường loại 1.

Huyết áp cao là một nguyên nhân khác gây ra bệnh suy thận mạn tính. Thận là một bộ phận trong cơ thể chịu trách nhiệm xử lý máu, tiếp xúc với khoảng 20% tổng lượng máu của cơ thể mỗi phút. Khi huyết áp tăng cao, áp lực lên cầu thận cũng tăng, ảnh hưởng đến chức năng của thận.

Thận suy yếu không thể hoạt động bình thường, dẫn đến việc bệnh nhân phải sử dụng máy lọc thận nhân tạo để lọc máu. Tuy nhiên, việc lọc máu nhân tạo chỉ là giải pháp tạm thời và để duy trì sự sống lâu dài, việc ghép thận là cần thiết. Tuy nhiên, phương pháp này có chi phí cao, khó tìm được nguồn thận ghép và độ tương thích không dễ kiếm.

Sỏi thận

Sỏi thận, còn được gọi là sạn thận, hình thành khi lượng nước tiểu và nồng độ khoáng chất trong thận tăng cao trong thời gian dài, tạo thành các hạt rắn hoặc sỏi. Sỏi thận nhỏ có thể được đẩy ra ngoài qua đường tiểu. Tuy nhiên, sỏi thận lớn có thể gây đau đớn, thậm chí tắc đường nước tiểu và gây hậu quả không lường trước.

Viêm cầu thận

Cầu thận bị viêm là tình trạng xảy ra khi các tiểu cầu thận và mạch máu trong thận bị viêm. Nguyên nhân của viêm cầu thận có thể là do nhiễm trùng, sử dụng thuốc, bất thường bẩm sinh hoặc bệnh tự miễn. Triệu chứng của bệnh bao gồm phù, thiếu máu, tăng huyết áp và thay đổi thành phần nước tiểu. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến suy thận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, thậm chí có thể gây tử vong.

Bệnh thận đa nang

Bệnh thận đa nang là một hình thức tổn thương đặc biệt của thận, xuất phát từ rối loạn di truyền và gây ra nhiều u nang chứa dịch trong cấu trúc của thận, gây ảnh hưởng đến chức năng của nó. Bệnh có thể lan sang gan và là nguyên nhân gây bất thường trong hệ tim mạch, thường dẫn đến suy thận giai đoạn cuối.

Có nhiều mức độ nghiêm trọng khác nhau của bệnh thận đa nang. Nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời, cùng với việc điều chỉnh lối sống tích cực, có thể giảm thiểu tổn thương cho thận và ngăn ngừa các biến chứng như tăng huyết áp và suy giảm chức năng thận. Bên cạnh đó, bệnh thận đa nang còn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng khác như nguy cơ tiền sản giật trong thai kỳ, u nang gan, phình động mạch não có thể gây chảy máu não và hở van hai lá…

Nhiễm khuẩn đường tiết niệu

Nhiễm khuẩn tiết niệu là một bệnh do vi khuẩn xâm nhập vào bất kỳ bộ phận nào trong hệ thống tiết niệu. Bàng quang và niệu đạo là hai bộ phận phổ biến nhất bị nhiễm khuẩn. Bệnh này được chia thành hai mức độ, mức độ không phức tạp và mức độ phức tạp. Nhiễm khuẩn tiết niệu không phức tạp thường là viêm bàng quang hoặc viêm thận bể, thường gặp ở phụ nữ tiền mãn kinh và phụ nữ mang thai, với những triệu chứng nhẹ dễ chữa trị. Bệnh phức tạp thường đòi hỏi phẫu thuật hoặc can thiệp y tế vào đường niệu đạo, có thể gây biến chứng ở nam giới, trẻ em và người lớn tuổi.

8 thói quen tốt giúp thận luôn khỏe mạnh

Cách chăm sóc thận để thận luôn “hoạt động” tốt, có thể thực hiện các hoạt động hàng ngày và làm việc một cách bình thường cần phải xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh từ sớm, đồng thời tuân thủ các biện pháp chăm sóc sức khỏe đúng cách và kiểm tra sức khỏe thường xuyên. Dưới đây là một số thói quen tốt cho sự chăm sóc thận mà mọi người nên biết:

1. Uống đủ nước

Nước đóng vai trò quan trọng trong cơ thể, đặc biệt là đối với những người bị thận yếu. Người bệnh thận nên chú ý không uống quá nhiều hoặc quá ít nước, vì uống quá nhiều sẽ gây áp lực cho thận. Tuy nhiên, uống quá ít nước cũng có thể làm tăng nguy cơ thận bị nhiễm độc, vì thận cần đủ nước để loại bỏ cặn bã và độc tố. Vì vậy, chỉ cần uống đủ lượng nước mỗi ngày là đủ.

Uống bao nhiêu nước là đủ? Mỗi ngày cơ thể cần khoảng 2-2,5 lít nước, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, giới tính, trọng lượng cơ thể và hoạt động của mỗi người. Đối với những người tập thể dục, đổ mồ hôi nhiều thì cần bổ sung nước nhiều hơn. Để cung cấp đủ nước cho cơ thể, cần lưu ý những điều sau: không nên uống một lượng nước lớn một lúc mà nên uống từng ngụm nhỏ, để giúp các tế bào hấp thụ nước tốt hơn; nên uống nước ấm để giảm nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp và cải thiện chức năng ruột, hỗ trợ tiêu hóa và lưu thông máu trong cơ thể; không chờ đến khi khát mới uống, vì ngay cả khi không cảm thấy khát, cơ thể vẫn có thể mất nước và cần bổ sung ngay lập tức.

Ngoài việc sử dụng nước lọc, bạn có thể bổ sung thêm một số loại nước trái cây tươi như nước dưa hấu, táo, dâu tây…Được biết là giàu vitamin và khoáng chất, có lợi cho sức khỏe của thận và đặc biệt là tránh xa các loại nước ngọt có ga. Lý do là lượng đường và phốt pho trong những loại nước này có thể làm tăng bài tiết canxi ra ngoài, gây áp lực cho thận và dễ dẫn đến sỏi thận. Đặc biệt, những người đã từng bị sỏi thận nên uống nhiều nước hơn để ngăn ngừa sự hình thành sỏi trong tương lai.

2. Thường xuyên vận động vừa sức

Việc tập thể dục không chỉ quan trọng đối với những người khỏe mạnh, mà còn với những người mắc bệnh thận. Luyện tập thể thao đều đặn không chỉ giúp cơ thể linh hoạt hơn, tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện tuần hoàn máu mà còn ổn định huyết áp, giảm mỡ máu (cholesterol và triglycerides) và tăng cường sức khỏe tim mạch. Điều này rất quan trọng để bảo vệ sự khỏe mạnh của thận. Do đó, việc duy trì thói quen tập thể dục đều đặn là cực kỳ quan trọng.

Tuy nhiên, những người có sức khỏe yếu cần chú ý đến loại bài tập, thời gian và cường độ tập luyện. Đối với những người này, có thể lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, đạp xe, tập yoga, earobic… Đối với những người mới bắt đầu tập luyện, nên bắt đầu từ từ và tăng dần thời gian tập luyện, nên duy trì khoảng 30-45 phút/ngày, ít nhất 3 ngày/tuần. Cường độ tập luyện phù hợp sẽ tùy thuộc vào sức khỏe của mỗi người. Nếu cảm thấy mệt, khó thở, tim đập nhanh, đau bụng… Thì cần dừng lại ngay.

3. Duy trì cân nặng phù hợp

Người bị thừa cân hoặc béo phì có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, có nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường, bệnh tim mạch và huyết áp cao, có thể gây tổn thương cho thận. Vì vậy, cần theo dõi và duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) ở mức phù hợp. BMI là một chỉ số được sử dụng để đo lượng mỡ trong cơ thể. Chỉ số BMI được tính bằng cách chia cân nặng cho bình phương chiều cao. Một người có chỉ số khối cơ thể trong khoảng 18,6-24,9 được coi là bình thường. Nếu chỉ số này vượt quá 25, người đó được coi là thừa cân hoặc béo phì. Để giảm cân, cần duy trì một chế độ ăn uống và tập luyện khoa học.

4. Kiểm soát đường huyết

Với những người mắc bệnh tiểu đường hoặc có nguy cơ cao về mức đường huyết, họ có khả năng gây tổn thương cho thận. Khi cơ thể không thể sử dụng hết mức đường trong máu, thận phải làm việc nhiều hơn để lọc máu. Điều này có thể gây nguy hiểm cho tính mạng nếu kéo dài. Tuy nhiên, việc kiểm soát mức đường trong máu có thể giảm nguy cơ tổn thương thận. Ngoài việc duy trì chế độ tập luyện và ăn uống lành mạnh, cần thăm bác sĩ định kỳ. Bác sĩ có thể giảm hoặc ngăn ngừa tổn thương thận khi phát hiện sớm.

5. Theo dõi huyết áp

Huyết áp cao có thể gây ra những vấn đề liên quan đến sức khỏe như tiểu đường, bệnh tim mạch hoặc mức độ cholesterol cao, và có thể gây tổn thương cho thận. Khi huyết áp tăng, các mạch máu trở nên dày và hẹp, làm cho quá trình lọc máu trở nên khó khăn và dẫn đến tích tụ các chất thải trong máu, gây hại cho thận theo thời gian. Mức huyết áp bình thường được xem là 120/80 mmHg.

Nếu áp huyết vượt quá mức 140/90, đó được coi là tình trạng tăng huyết áp. Trong trường hợp này, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và theo dõi áp huyết thường xuyên, thay đổi lối sống và có thể sử dụng thuốc. Áp lực lên thận sẽ tăng khi áp huyết cao kéo dài, gây ra khó khăn trong hoạt động của thận và có nguy cơ gây suy thận.

6. Hạn chế sử dụng rượu bia, và ngưng hút thuốc lá

Hai yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, trong đó có thận, là uống quá nhiều bia rượu và nồng độ cồn tăng cao trong máu. Khi thận hoạt động vượt quá công suất, khó thể đào thải độc tố ra ngoài, dẫn đến viêm thận cấp tính hoặc mạn tính. Uống nhiều rượu cũng làm tăng huyết áp, một nguyên nhân phổ biến của bệnh thận.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, việc sử dụng rượu bia nên được hạn chế ở một mức độ cho phép. Một người chỉ nên tiêu thụ 10g cồn nguyên chất, tương đương với ¾ chai bia 330ml, hoặc 1 ly rượu vang 100ml (13,5%), hoặc 1 cốc rượu mạnh 30ml (40%). Hút thuốc lá có thể gây xơ vữa mạch máu và làm chậm quá trình lưu thông máu đến thận. Ngoài ra, hút thuốc cũng tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho bản thân mà còn ảnh hưởng đến những người xung quanh (gọi là “hút thuốc lá thụ động”). Vì vậy, để bảo vệ chức năng của thận, cần từ bỏ thói quen không tốt này.

7. Chú ý trong việc sử dụng thuốc không kê đơn

Nếu sử dụng thường xuyên các loại thuốc giảm đau không kê đơn (OTC) như ibuprofen và naproxen, có thể gây tổn thương cho thận nếu dùng chúng thường xuyên để giảm đau mạn tính, đau đầu hoặc viêm khớp.

Cần lưu ý và cẩn thận khi sử dụng các loại thuốc này. Để đảm bảo an toàn, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ khi sử dụng hàng ngày. Hãy trao đổi với bác sĩ về các phương pháp điều trị an toàn cho thận nếu bạn đang gặp phải cơn đau.

Ngoài việc sử dụng thuốc giảm đau, việc sử dụng các loại thuốc khác cũng cần tuân theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Dù có cùng mắc phải một loại bệnh, nhưng thuốc có thể hiệu quả với người bệnh này nhưng không phải với người bệnh khác. Đặc biệt, nhiều loại “thực phẩm chức năng” thường được quảng cáo như là thuốc, dẫn đến hiểu lầm và người bệnh không biết liệu có nên sử dụng chúng như là thuốc chữa bệnh hay không.

8. Kiểm tra chức năng thận

Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao bị tổn thương hoặc bị bệnh thận, bạn cần định kỳ kiểm tra chức năng thận. Các nhóm sau đây cần chú ý đến việc kiểm tra định kỳ:

Người vượt qua mốc tuổi 60.

Người được sinh ra có cơ thể nhỏ nhẹ.

Người bị bệnh tim mạch, tăng huyết áp hoặc đái tháo đường có thể tham gia vào hoạt động này.

Những người có tiền sử gia đình bị tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc mắc bệnh thận mạn có thể cần thực hiện việc lọc máu hoặc ghép thận.

Người có cân nặng quá mức.

Có những biểu hiện lạ thường xuất hiện ở cơ quan thận của người.

Kiểm tra chức năng thận thường xuyên là một phương pháp để khám phá sức khỏe của thận và nhận biết những biến đổi có thể xảy ra. Phát hiện sớm có thể giúp điều chỉnh lối sống và can thiệp y tế để ngăn chặn hoặc giảm thiểu tổn thương cho thận trong tương lai.

Những thực phẩm tốt cho thận

Chế độ ăn uống có ảnh hưởng quan trọng đến hoạt động của thận. Để duy trì sự hoạt động tốt của thận, chúng ta cần tuân thủ một số thói quen ăn uống hàng ngày. Ngoài việc cung cấp đủ các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết như tinh bột, protein, chất béo, vitamin và khoáng chất, chúng ta cũng cần hạn chế sử dụng các thức ăn và chất gây hại cho thận như thức ăn giàu natri, kali, canxi, phospho, rượu và bia. Đồng thời, cần bổ sung các chất dinh dưỡng tốt cho thận như rau xanh và trái cây tươi. Nhóm thực phẩm này chứa nhiều vitamin và khoáng chất, cũng như chất chống oxy hóa giúp thận loại bỏ axit thừa và tiết ra qua nước tiểu.

Có một số thực phẩm giúp duy trì sức khỏe thận mạnh mẽ mà bạn nên bao gồm trong chế độ ăn.

Súp lơ xanh có chứa nhiều chất xơ và nhiều dưỡng chất như vitamin C, B, K và hợp chất chống viêm indoles, rất có lợi cho người bị suy thận.

Giấm táo có chứa các thành phần hóa học tự nhiên giúp tan sỏi và cặn lắng trong thận mà không gây hại hay kích ứng lớp màng của thận.

Lòng đỏ trứng chứa nhiều dưỡng chất bổ dưỡng, nhưng lại có hàm lượng phốt pho cao không tốt cho thận. Trái lại, lòng trắng trứng cung cấp nhiều protein chất lượng cao và các amino acid thân thiết với thận. Do đó, nếu bạn bị bệnh thận, lựa chọn lòng trắng trứng là tốt nhất.

Bắp cải là một loại thực phẩm giàu chất xơ, vitamin K, C, vitamin B6 và acid folic, với hàm lượng kali, natri và phốt pho thấp. Điều này làm cho bắp cải trở thành một lựa chọn tuyệt vời để chăm sóc và bảo vệ thận. Ngoài ra, bắp cải còn có khả năng làm sạch máu và giúp đào thải độc tố cho thận.

Ớt chuông hay còn được gọi là ớt ngọt, là một loại thực phẩm giàu lycopene, vitamin C, A, B6, acid folic và chất xơ. Mặc dù hàm lượng kali trong ớt chuông không cao, nhưng nó lại có lợi cho sức khỏe thận bởi nó cung cấp dưỡng chất và giúp thanh lọc máu, loại bỏ acid uric dư thừa từ thận.

Nam việt quất là một loại quả giàu chất dinh dưỡng và proanthocyanidin, một loại chất chống oxy hóa, có tác dụng tốt cho hệ thống tiết niệu và thận, ngăn ngừa sự bám vào niêm mạc đường tiết niệu và bàng quang, và ngăn ngừa quá trình nhiễm khuẩn. Ngoài ra, quả nam việt quất còn chứa chất quinine, có khả năng chuyển hóa thành acid hippuric để loại bỏ độc tố khỏi cơ thể.

Củ cải là một loại thực phẩm giàu vitamin C và chứa các chất diuretic tự nhiên có tác dụng cải thiện sức khỏe của quả thận. Chúng có vai trò như một chất tẩy rửa tự nhiên giúp loại bỏ các độc tố khỏi cơ thể, chống viêm và bảo vệ thận.

Để bảo vệ sức khỏe của thận, hạn chế việc tiêu thụ muối và protein trong khẩu phần ăn hàng ngày. Ăn quá nhiều muối và protein có thể gây căng thẳng cho thận và gây tổn thương. Để giảm lượng protein, hạn chế thực phẩm giàu protein như thịt, cá, trứng, sữa, đậu và đỗ. Số lượng protein cần bổ sung phụ thuộc vào cân nặng và hoạt động của từng người. Trung bình, người trưởng thành nên bổ sung 1,1-1,3g protein/kg mỗi ngày, với chỉ 50% đạm động vật trong tổng nhu cầu protein. Mức protein nên chiếm từ 13-20% tổng nhu cầu năng lượng hàng ngày.

Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người bị bệnh thận nên ăn ít protein và hạn chế muối. Lượng muối mà người trưởng thành nên sử dụng là 5g/ngày, nhưng người bị bệnh thận chỉ nên dùng từ 2-4g/ngày. Vì vậy, để hạn chế muối, người bệnh nên tránh ăn các món chứa nhiều muối như món kho, dưa muối và các loại mắm.

Trung tâm chuyên về Tiết niệu Thận học của Khoa Nam học – Tiết niệu tại BVĐK Tâm Anh có đội ngũ chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này, bao gồm các chuyên gia Nội khoa và Ngoại khoa, đảm bảo chất lượng và sự tận tâm.

Trong lĩnh vực Tiết niệu Thận học Việt Nam, có những người có tầm ảnh hưởng lớn như nhà giáo nhân dân GS.TS.BS Trần Quán Anh và thầy thuốc ưu tú PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên. Ngoài ra, còn có các tên tuổi khác như TS.BS Nguyễn Thế Trường, BS.CKII Tạ Phương Dung, TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, TS.BS Từ Thành Trí Dũng, ThS.BS.CKI Nguyễn Đức Nhuận, BS.CKII Nguyễn Lê Tuyên, ThS.BS Nguyễn Tân Cương, ThS.BS Tạ Ngọc Thạch, BS.CKI Phan Trường Nam…

Các chuyên gia và bác sĩ tại Trung tâm luôn tự tin trong việc áp dụng những kỹ thuật mới nhất, phát hiện và điều trị hiệu quả các bệnh lý liên quan đến thận và đường tiết niệu. Điều này giúp bệnh nhân giảm thời gian nằm viện, giảm nguy cơ tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Với hệ thống máy móc tiên tiến, trang thiết bị hiện đại hàng đầu trong nước và khu vực, Phòng mổ đạt chuẩn quốc tế. Ngoài ra, Trung tâm Tiết niệu Thận học còn nổi bật với các dịch vụ thăm khám, tầm soát và điều trị tất cả các bệnh lý đường tiết niệu. Từ các trường hợp thông thường cho đến các cuộc phẫu thuật cao cấp, như phẫu thuật nội soi sỏi thận, ghép thận, cắt bướu bảo tồn nhu mô thận, cắt thận tận gốc, cắt tuyến tiền liệt tận gốc, cắt toàn bộ bàng quang bằng ruột non, cắt tuyến thượng thận, và tạo hình các dị tật đường tiết niệu. Chẩn đoán và điều trị nội khoa và ngoại khoa cho tất cả các bệnh lý Nam khoa cũng được thực hiện.

Quý khách có thể đặt lịch khám và phẫu thuật tuyến tiền liệt tại Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh theo các cách sau đây:

Liên hệ tổng đài 0287 102 6789 (TP HCM) hoặc 024 3872 3872 (Hà Nội) để đặt lịch hẹn khám bệnh cá nhân với chuyên gia, thông qua nhân viên chăm sóc khách hàng.

Hãy đăng ký hẹn khám bệnh với bất kỳ bác sĩ nào mà bạn tin tưởng tại đường dẫn sau: https://tamanhhospital.Vn/danh-cho-khach-hang/dat-lich-kham/.

Hãy gửi tin nhắn trên Fanpage Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hoặc Fanpage Tiết niệu – Nam học BVĐK Tâm Anh.

Gửi tin nhắn qua Zalo Official Account của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Để bảo vệ sức khỏe thận, ngoài việc ăn uống đúng cân đối, chọn thực phẩm phù hợp và duy trì lịch tập luyện, chúng ta cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện và điều trị bệnh thận kịp thời. Trong trường hợp bị bệnh thận, việc thăm khám đều đặn để được bác sĩ theo dõi và tư vấn về chế độ dinh dưỡng, cũng như sử dụng thuốc khi cần thiết, là điều cần thiết. Tuyệt đối không nên tự ý sử dụng thuốc để tránh gây hại cho sức khỏe thận.