Cột sống có bao nhiêu đốt? Cấu tạo và vai trò của xương sống

Cột sống có cấu tạo phức tạp, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cấu trúc và hệ thần kinh cho cơ thể con người. Các khía cạnh cơ bản về cột sống cũng liên quan trực tiếp đến nhiều chấn thương và bệnh lý thường gặp. Người bệnh cần tìm hiểu để tự bảo vệ hơn trong việc phòng ngừa, phát hiện và điều trị bệnh.

Cột sống là gì?

Cột sống hoặc xương sống (Spine) là cấu trúc hỗ trợ trung tâm của cơ thể con người, tham gia kết nối các phần khác nhau trong hệ thống xương. Đây là một trong những bộ phận quan trọng nhất, giúp duy trì sự ổn định trong mọi tư thế: đứng thẳng, đi, vặn mình, uốn cong… Đảm bảo vận động một cách tự do và linh hoạt. (1).

Cộng thêm, trụ sống còn thực hiện chức năng bảo vệ tủy sống – một trụ dây thần kinh kết nối não với các phần còn lại trong cơ thể, cho phép kiểm soát mọi chuyển động. Nếu tủy sống bị tổn thương, tất cả quá trình hoạt động của nhiều cơ quan bắt buộc phải dừng lại.

Lý do việc bảo vệ cột sống luôn duy trì sức khỏe là vô cùng quan trọng và cần thiết. Mọi chấn thương liên quan đến lưng có thể gây hại đến cấu trúc này, dẫn đến nhiều triệu chứng nghiêm trọng, điển hình là sự đau lưng.

Cột sống bình thường có hình dạng cong giống chữ “S” khi nhìn từ bên. Cấu trúc này giúp phân bổ trọng lượng đồng đều và duy trì sức khỏe để chịu đựng mọi căng thẳng. Do đó, cột sống cổ và thắt lưng hơi ưỡn ra phía trước, trong khi ngực lại gù ra phía sau. Mặc dù phần dưới của cấu trúc này phải chịu phần lớn trọng lượng của cơ thể, nhưng mỗi phần đều phụ thuộc vào sức mạnh của các phần khác để đảm bảo hoạt động bình thường.

Cấu tạo của cột sống bình thường

Cấu tạo của cột sống bao gồm những phần quan trọng sau đây: (2).

1. Đốt sống

Các xương riêng lẻ trong cấu trúc này là đốt sống, bao gồm thường thì 33 đốt xếp chồng lên nhau tạo thành ống sống (một đường ống chứa tuỷ sống và dây thần kinh). Ngoại trừ xương cuống và xương cụt (các đốt sống thấp nhất), các đốt sống còn lại đều di chuyển để cho phép chuyển động diễn ra.

Chức năng chính của đốt sống là bảo vệ và hỗ trợ tủy sống đồng thời chịu phần lớn trọng lượng đặt lên lưng. Đốt sống có cấu tạo gồm vỏ xương bên ngoài cứng, chắc và kết cấu bên trong mềm, xốp.

2. Khớp cột sống

Đây là một dạng khớp có sụn (một loại mô liên kết) của cột sống, cho phép các đốt sống di chuyển trượt vào nhau. Chức năng chính là đảm bảo các hoạt động vận, xoay người diễn ra một cách linh hoạt và ổn định. Tuy nhiên, những khớp này có thể bị viêm, thoái hoá, dẫn đến chứng đau lưng, đau cổ thường gặp.

3. Đĩa đệm

Đĩa đệm là một loại đệm phẳng, tròn nằm giữa các đốt sống, hoạt động tương tự như bộ giảm chấn động của cột sống. Cấu tạo cơ bản gồm một nhân nhày (kết cấu như gel), bao quanh bởi vòng sợi. Trong đó, yếu tố đầu tiên đóng vai trò như bộ giảm chấn chính, được tạo nên từ mô đàn hồi bởi chứa hàm lượng nước cao. Thông thường, đĩa đệm phải chịu áp lực liên tục nên dễ xảy ra tình trạng thoát vị hoặc mất nước đĩa đệm, gây đau đớn.

4. Tủy sống và dây thần kinh

Tủy sống là một cột dây thần kinh chạy qua ống sống, kéo dài từ hộp sọ xuống lưng dưới. Tổng số dây là 31 cặp, chia thành các nhánh thông qua các lỗ đốt sống, để truyền tải tín hiệu giữa não và cơ bắp.

5. Mô mềm

Dây chằng được sử dụng để nối các đốt sống nhằm duy trì sự ổn định của cột sống và giữ vị trí chính xác.

Cơ bắp có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ lưng và giúp cơ thể di chuyển một cách linh hoạt.

Gân: liên kết các cơ với xương, giúp hỗ trợ sự di chuyển.

Cột sống có bao nhiêu đốt?

Như một công cụ rewrite tiếng Việt, tôi sẽ viết lại đoạn văn Input để nó trở nên sáng tạo hơn. Dưới đây là đoạn văn đã được viết lại:Từ cổ xuống mông, có 33 đốt sống được tạo thành 5 đoạn cột sống riêng biệt, bao gồm: (3).

1. Cột sống cổ

Phân đoạn này được tạo thành từ 7 đốt sống đầu tiên trong cột sống, bắt đầu từ dưới hộp sọ và kết thúc trên cột sống ngực. Đốt sống cổ có khả năng di động nhiều hơn so với các vùng khác, có cấu tạo gồm nhiều lỗ, cho phép động mạch đi qua và vận chuyển máu lên não. Phân đoạn này cũng rất dễ bị chấn thương khi cử động mạnh hoặc đột ngột do giới hạn về cơ đồng thời phải hỗ trợ trọng lượng lớn từ phần đầu.

Tình trạng thoái hóa đốt sống cổ C5-C6 là rất phổ biến ở khu vực này.

2. Cột sống ngực

Cột sống ngực bao gồm 12 đốt sống ở giữa, nối với xương sườn để tạo thành một phần của mặt sau ngực. Ở đây có các đĩa đệm mỏng và hẹp, điều này giới hạn chuyển động so với khu vực cổ hoặc thắt lưng. Ngoài ra, không gian trong ống sống dành cho dây thần kinh cũng khá nhỏ. Mặc dù hiếm gặp, thoái hóa đốt sống ngực cũng là một bệnh lý nguy hiểm của cột sống.

3. Cột sống thắt lưng

Phần thấp nhất của cột sống được gọi là đốt sống dưới, bao gồm 5 đốt sống (có thể có 6 đốt sống trong một số trường hợp). Xương cuống chung của chúng là sự hợp nhất của nhiều xương. Trong trường hợp một trong số chúng hình thành như một đốt sống riêng biệt thay vì là một phần của xương chung, nó được gọi là đốt sống chuyển tiếp (đốt sống thứ sáu). Hiện tượng này thường không gây nguy hiểm và không có tác dụng phụ nghiêm trọng.

Các đốt sống ở vùng thắt lưng có kích thước lớn nhất trong tất cả các cột sống, vì vậy không gian di chuyển dành cho dây thần kinh cũng rộng hơn. Hiện nay, tình trạng đau thắt lưng cũng xảy ra rất phổ biến. Nguyên nhân là do các đốt sống tại đây được kết nối với xương chậu, chịu phần lớn trọng lượng cơ thể cũng như các chuyển động liên quan: nâng vật nặng, xoay người, thoái hóa đốt sống lưng… Những chấn thương lặp đi lặp lại về lâu dài có thể gây tổn thương nghiêm trọng.

4. Xương cùng

Xương hình tam giác nằm ở phía dưới đốt sống thắt lưng cuối cùng, giữa xương hông và tạo thành mặt sau của xương chậu. Nó kết nối với xương chậu ở cả hai bên bằng khớp cùng chậu (khớp SI).

5. Xương cụt

Dưới xương chính là những xương nhỏ hợp nhất với nhau để tạo thành xương cụt. Mặc dù nhỏ và không quan trọng, chúng có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trọng lượng khi ngồi.

Vai trò của cột sống

Cột sống có 3 vai trò quan trọng như sau: (4).

1. Bảo vệ tủy sống và các cấu trúc xung quanh

Cột sống có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cấu trúc của cơ thể và điều chỉnh các hoạt động hàng ngày. Cụ thể, tuỵ sống có nhiệm vụ truyền tín hiệu từ não đến các cơ quan. Khi các đốt sống không đúng vị trí thẳng hàng, áp lực sẽ đè lên dây thần kinh cột sống. Điều này có thể gây ra rối loạn chức năng, gây đau nhức và một loạt các triệu chứng khó chịu khác.

2. Hỗ trợ tư thế đúng

Tư thế đứng không thể thực hiện nếu không có xương sống. Qua đó, các đốt sống cho phép cơ thể luôn ở trạng thái cân bằng.

Có thể bạn quan tâm: Những điều cần biết về tình trạng gù lưng

3. Cho phép di chuyển và uốn cong

Cột sống cho phép cơ thể linh hoạt trong việc thực hiện các tư thế uốn cong, vặn, xoay và các chuyển động khác. Nếu không có cấu trúc này, con người có thể bị hạn chế trong việc di chuyển và cảm thấy cứng đờ.

Làm gì để cột sống luôn khỏe mạnh?

Dưới đây là một số giải pháp hữu ích để bảo vệ cột sống luôn khỏe mạnh, ngăn chặn tối đa các hiện tượng đau nhức và bệnh lý cột sống thường gặp.

Khi làm việc hoặc vận động mạnh, hãy luôn đảm bảo đeo dây an toàn để bảo vệ cột sống.

Để tạo ra một không gian sống an toàn, chúng ta có thể sử dụng các thiết bị chống trượt, làm sạch hành lang và đảm bảo hệ thống chiếu sáng đầy đủ.

Từ bỏ thói quen hút thuốc.

Để tránh gây áp lực cho đốt sống, cần duy trì cân nặng hợp lý.

Nên hạn chế tiêu thụ các loại đồ uống có cồn.

Thực hành các tư thế tốt. Không nên ngồi suốt ngày, thay vào đó nên đứng dậy, vươn vai và di chuyển xung quanh sau mỗi 1 giờ đồng hồ.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, đặc biệt là tăng cường bổ sung các nhóm thực phẩm giàu Canxi và Vitamin D.

Cơ thể cần được đánh giá nguy cơ loãng xương để tìm ra giải pháp phù hợp và kịp thời.

Tập luyện thể dục thường xuyên.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, tụ họp các chuyên gia hàng đầu, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm và tận tâm như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đơn vị này cũng là một trong những tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp bằng kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện đã được trang bị các thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno và máy siêu âm. Ngoài ra, họ cũng có hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss và bàn mổ Meera-Maquet. Nhờ vào những thiết bị này, bệnh viện có thể phát hiện sớm các tổn thương và đạt hiệu quả trong việc điều trị các bệnh lý về cơ xương khớp.

BVĐK Tâm Anh có hệ thống phòng khám hiện đại, khu nội trú sang trọng và khu vực phục hồi chức năng tiên tiến. Bệnh viện áp dụng quy trình chăm sóc toàn diện sau phẫu thuật giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng và duy trì sức khỏe ổn định.

Quý khách vui lòng liên hệ để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Trên đây là tổng hợp tất cả các thông tin hữu ích liên quan đến cột sống. Hy vọng với những chia sẻ này, bạn đã có thêm nhiều kiến thức mới để chủ động bảo vệ sức khỏe, phòng tránh được các bệnh lý không mong muốn.