Rất Hay: Chỉnh Action cho đàn

Lần trước mình đã giới thiệu đến các bạn phần 2 trong series Guitar Care, nội dung 2 phần đầu là thay và chỉnh dây cho các loại đàn (xem lại Phần 1, Phần 2). Và mình có đề cập đến vấn đề chỉnh lại đàn theo tính cách của mỗi người. Hôm nay mình sẽ hướng dẫn các bạn bài đầu tiên của các chuyên mục tinh chỉnh đàn, phần 3: “Action”

Action là một thuật ngữ dành cho đàn guitar/bass mà đa số chúng ta chưa biết, đó là độ cao tính từ đáy của dây đến mặt phím ở ngăn 12 khi ta bấm ngăn 1. Có khái niệm về action, mình sẽ biết tại sao đàn mình bấm đau tay, solo khó, hoặc thậm chí không thể chơi được dù đàn không phải giá rẻ.

Vì sao lại bấm ngăn 1 mà lại đo độ cao ngăn 12? Điều thứ nhất, bấm ngăn 1 có tác dụng loại bỏ độ cao của dây ở Nut – mỗi cây đàn đều có độ cao của nut khác nhau, Gibson thường thiết kế cao, các dòng RG của Ibanez và đàn thiết kế cho solo thường Nut để thấp, nhưng khi bấm ngăn 1 thì độ cao của dây chỉ còn phụ thuộc vào Ngựa. Từ ngăn 1 đến ngăn 24, người ta lấy ngăn 12 vì đó là nơi cần đàn thường cong vào nhất và độ cao dây sẽ cao nhất.

Để bắt đầu chỉnh action, ta cần chuẩn bị dụng cụ:

Vít bake, vít dẹp
Giấy nhám 100p, 400p
Khóa lục giác
Thước đo action
Capo, bút đánh dấu,kềm

Chỉnh action là chỉnh tùy vào tính cách và sinh lý mỗi người, có thể chỉnh cao hoặc chỉnh thấp nhưng không thể chỉnh quá thấp sẽ làm dây chạm vào phím bị rè và tắt tiếng. Mỗi loại đàn có một cách chỉnh action khác nhau, hôm nay sẽ hướng dẫn cơ bản các loại đàn thông dụng.

Đo action hiện tại: Dùng capo kẹp vào ngăn 1. Dùng thước để thằng vào phím trên của ngăn 12 trên dây 6 và dây 1, nếu thước của bạn đo mm hoặc inch thì phía sau sẽ có bảng chuyển đổi đơn vị ngược lại. Ở đây mình sẽ dùng đơn vị mm. Lưu ý rằng khi đo bạn sẽ không có cảm giác cao hay thấp mà chỉ tất cả chỉ thể hiện con số bạn đo là bao nhiêu mà thôi. Sau khi đo, hãy tháo capo ra, cầm đàn và chơi thử một đoạn mà mình thích xem cảm giác dây đang cao hay thấp, quá căng hay quá mềm?
- Dây quá cao, bấm quá đau tay: Đây là trường hợp thường gặp nhất, nguyên nhân là đàn qua thời gian hoặc chưa được tinh chỉnh, nên sẽ để rất cao. Trường hợp này, ta sẽ chỉnh action xuống thấp hơn.
- Dây quá thấp, bấm quá nhẹ hoặc có phím bị rè: Trường hợp cũng thường gặp, chúng ta sẽ chỉnh action lên cao.
Guitar thùng

Guitar thùng có một miếng xương chặn ngang 6 dây nằm trên ngựa đàn. Ta sẽ tháo tất cả dây ra, dùng tay hoặc kềm lấy miếng đó ra nhẹ nhàng.

Nếu action đàn cao, ta sẽ hạ xuống bằng cách mài đế miếng xương này. Dùng thước đo độ cao miếng xương bao nhiêu, và dùng bút đánh dấu cách đó khoảng 1-2mm tùy vào mình muốn hạ xuống nhiều hay ít.

Sau khi mài, gắn trở lại và gắn dây, lên dây và chơi thử. Lặp lại nếu cần thiết. Nếu cảm thấy đàn quá thấp, đi sang bước tiếp theo:

Nếu action quá thấp, ta sẽ nâng bằng cách chêm miếng xương này. Dùng giấy hoặc gỗ để chêm vào. Lưu ý, nếu đàn bạn có một miếng giấy nhỏ ở dưới đó là miếng cảm ứng pickup, trường hợp này bạn không nên chêm vì sẽ làm thay đổi âm thanh, vì thế nếu hạ action thì hãy hạ từ từ và thật cẩn thận.

Đối với đàn thùng, sau khi hạ hoặc chêm cao, miếng xương không nên nằm cao hơn mặt ngựa quá và cũng không nên thấp hơn

Guitar điện

Guitar điện có miếng ngựa điều chỉnh cao thấp được nên đơn giản hơn guitar thùng.

Tùy vào mỗi loại đàn điện mà ta có thể chỉnh được action của từng dây như hình dưới, hay chỉ chỉnh được tất cả các dây như 2 hình trên.

Với Tune o Matic hoặc Floyd Rose (2 hình trên), ta dùng hạ hoặc nâng 2 con ốc 2 bên bằng tay hoặc vít hoặc khóa lục giác. Mỗi lần hạ hoặc nâng 1/8-1/4 vòng rồi tune dây lại, đánh thử xem cảm giác khác như thế nào.

Với fixbridge như hình dưới (telecaster bridge), ta dùng vít bake nhỏ để chỉnh action của từng dây. Lưu ý action của loại này chỉnh phải khớp với độ cong của mặt đàn.

Sau khi chỉnh action xong, tune dây lại, chúng ta đã hoàn thành việc chỉnh action. Nếu là nhún 2 chiều, bạn sẽ phải chỉnh dây lại sau khi chỉnh action và khóa locking nut (hoặc có thể mở để chỉnh vấn đề này sẽ nói thêm ở bài tiếp theo)