Sắt là một trong những chất cần thiết cho cơ thể của mỗi người, bao gồm cả trẻ em và người lớn. Sự thiếu hoặc thừa sắt đều có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Vì vậy, bạn cần biết cách bổ sung sắt cho cơ thể một cách đầy đủ và khoa học nhất.
Sắt là một chất quan trọng để cơ thể hoạt động. Chúng có vai trò trong việc tạo ra hemoglobin và myoglobin, hai chất giúp vận chuyển và dự trữ oxy trong cơ thể. Ngoài ra, sắt còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp DNA. (1).
Việc bổ sung sắt vào cơ thể là điều cần thiết để đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh.
Bổ sung sắt có tác dụng gì?
Tại sao cần bổ sung sắt đúng cách cho cơ thể? Sắt có nhiều tác dụng quan trọng đối với cơ thể mà có thể bạn chưa biết. Trong hemoglobin, sắt (ion sắt Fe2+) là chất gắn kết với nguyên tử oxy – giúp máu chuyên chở và phân phối dưỡng khí tới các bộ phận trong cơ thể. Bổ sung sắt cho cơ thể sẽ đảm bảo máu luôn giàu hemoglobin và đảm bảo cơ thể nhận được đủ oxy cần thiết để sinh hoạt, học tập và phát triển.
Thiếu sắt trong cơ thể có thể gây suy nhược, mệt mỏi, xanh xao, cảm giác hồi hộp và khó thở khi vận động, tim có tiếng thổi, cũng như làm giảm sức đề kháng. Thai phụ thiếu sắt có nguy cơ sinh non và bị thiếu máu, dẫn đến mệt mỏi, đau đầu, rụng tóc, thiếu khả năng tập trung, …
Ngoài ra, sắt còn tham gia vào thành phần của một số enzyme oxy hoá khử như peroxidase, catalase và các cytochrome, các hợp chất xúc tác sinh học quan trọng trong cơ thể. Sắt đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất năng lượng oxy hoá, vận chuyển oxy và hô hấp của ty lạp thể, cũng như ngăn chặn tác động của các gốc oxy có hại. Đặc biệt, bổ sung sắt đúng cách là rất quan trọng đối với phụ nữ mang thai để giúp thai kỳ khỏe mạnh và an toàn hơn.
Người thường bị suy nhược, đau đầu và cảm thấy mệt mỏi nên nên tăng cường cung cấp chất sắt cho cơ thể.
Một người phụ nữ thường có khoảng 2,5g sắt trong cơ thể, trong khi đó nam giới có khoảng 4g. Mặc dù lượng sắt này chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ, nhưng nó lại rất cần thiết cho các hoạt động của cơ thể.
Mỗi ngày, cơ thể chúng ta mất đi một lượng sắt nhất định qua các quá trình như sự chết của tế bào, quá trình bong da, quá trình tiêu hóa thức ăn, quá trình tiểu tiện và cả quá trình kinh nguyệt của phụ nữ. Vì vậy, chúng ta cần bổ sung sắt để đảm bảo cung cấp đủ lượng sắt bị mất mỗi ngày.
Đối tượng nào cần bổ sung sắt?
Mỗi người có những triệu chứng thiếu sắt khác nhau do tác động của tuổi tác, giới tính, sức khỏe tổng quát, cơ địa, lịch sử bệnh lý và mức độ thiếu sắt khác nhau.
Thiếu sắt ở mức độ nhẹ và trung bình thường khó nhận ra vì giai đoạn này không có triệu chứng dễ quan sát bằng mắt thường. Nếu thiếu sắt kéo dài, sẽ gây ra bệnh thiếu máu do thiếu sắt và triệu chứng sẽ trở nên nghiêm trọng.
Các triệu chứng phổ biến của bệnh nhân thiếu máu do thiếu sắt bao gồm tim đập nhanh, ù tai, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, lạnh chân tay, hụt hơi, tâm trạng ủ rũ, tinh thần mệt mỏi, mất tập trung và suy giảm trí nhớ. Móng tay dễ gãy, rụng tóc, nứt khóe miệng, viêm lưỡi, da tay, chân và khóe mắt nhợt nhạt, không có chút ánh hồng nào như da người khỏe mạnh, là những dấu hiệu dễ nhận biết nhất khi bị thiếu máu do thiếu sắt.
Chứng thiếu máu do thiếu sắt có nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
Vì vậy, việc bổ sung sắt cho người trưởng thành rất quan trọng đối với:
1. Người bị thiếu máu
Thiếu máu do thiếu sắt là một hiện tượng xảy ra khi cơ thể không tiếp nhận đủ lượng sắt cần thiết để sản xuất tế bào hồng cầu. Khi thiếu tế bào hồng cầu, các mô và tế bào khác sẽ không đủ oxy để hoạt động.
Người mắc chứng thiếu máu do thiếu sắt cần tiếp nhận sự bổ sung sắt theo hướng dẫn từ bác sĩ.
Triệu chứng thường gặp của bệnh thiếu máu do thiếu sắt bao gồm:
Thiếu sắt là nguyên nhân chính gây ra tình trạng thiếu máu từ nhẹ đến nặng.
2. Phụ nữ mang thai
Theo các nghiên cứu, phụ nữ không mang thai hoặc không còn cho con bú cần bổ sung từ 15-18 mg sắt mỗi ngày. Đối với phụ nữ đang mang thai, nhu cầu sắt sẽ cao hơn. Phụ nữ mang thai nên tiêu thụ ít nhất 27 mg sắt mỗi ngày. Các chuyên gia sức khỏe khuyến nghị rằng, phụ nữ mang thai nên sử dụng thêm các loại thuốc bổ sung sắt để tránh tình trạng thiếu sắt.
Bà bầu nên đảm bảo bổ sung đủ lượng sắt hàng ngày.
Các chuyên gia y tế cũng cho biết, trong thành phần của các loại vitamin dành cho phụ nữ mang bầu có chứa nhiều chất sắt. Vì vậy, các bà bầu nên chú ý tăng cường việc uống vitamin trong giai đoạn mang bầu. Tuy nhiên, hãy tuân thủ liều lượng sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tình trạng dư thừa sắt và vitamin có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
3. Đang nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ
Trong quá trình phát triển từ khi còn trong bụng mẹ, trẻ nhận chất sắt từ cơ thể mẹ. Khi sinh ra, nếu trẻ được bú sữa mẹ đầy đủ, chất sắt trong sữa cũng được truyền cho trẻ. Nếu mẹ không có đủ chất sắt để truyền cho con qua sữa mẹ, trẻ có thể thiếu hụt dưỡng chất này.
Mẹ đang cho con ăn đầy đủ sữa mẹ và cần bổ sung chất sắt cho cơ thể.
Nhằm đảm bảo sự phát triển tốt cho con, phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ nên tăng cường sử dụng các loại thực phẩm giàu chất sắt và bổ sung sắt trong chế độ ăn uống hàng ngày. Nếu cần, mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về việc sử dụng thuốc bổ sung chất sắt.
4. Phụ nữ đang trong chu kỳ kinh nguyệt
Trong những ngày kỳ kinh nguyệt, cơ thể bạn mất đi một lượng máu và chất sắt đáng kể. Điều này làm cho phụ nữ có nguy cơ thiếu máu cao hơn so với đàn ông.
Phụ nữ đang trong giai đoạn chu kỳ kinh nguyệt và cần bổ sung chất sắt đúng cách để hỗ trợ tình trạng thiếu máu.
Bạn có thể giải quyết vấn đề này bằng cách sử dụng thuốc hoặc viên uống bổ sung sắt hàng ngày cho phụ nữ, kể cả trong thời kỳ kinh nguyệt. Hãy tuân thủ liều lượng được chỉ định bởi bác sĩ hoặc hướng dẫn sử dụng trên bao bì sản phẩm.
5. Người đang điều trị một số bệnh lý khác
Khi cơ thể hấp thu ít chất sắt hoặc cần nhiều sắt hơn để chống lại các bệnh lý như rối loạn hấp thu sắt, ung thư, nhiễm trùng,… Thì cần bổ sung sắt cho cơ thể nhiều hơn so với người bình thường để tối đa hóa hỗ trợ cho cơ thể.
Bệnh nhân mắc ung thư hoặc rối loạn hấp thu sắt cần được bổ sung sắt qua đường uống.
Khi điều trị bệnh, một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất sắt trong cơ thể. Các loại thuốc bao gồm:
Những người bị bệnh thận hoặc đang chạy thận nhân tạo cũng đối mặt với nguy cơ thiếu máu và thiếu sắt cao. Thận có vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone erythropoietin, một loại hormone đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành tế bào hồng cầu. Nếu thận không hoạt động đúng chức năng, cơ thể sẽ bị thiếu hụt hồng cầu, dẫn đến tình trạng thiếu máu.
Nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc trên hoặc đang trong quá trình chạy thận nhân tạo, hãy thảo luận với bác sĩ chuyên khoa để tìm ra cách khắc phục tình trạng thiếu máu do tác dụng phụ của thuốc. Hãy nhớ không tự ngưng sử dụng thuốc hoặc thay đổi loại thuốc khác trừ khi được chỉ định bởi bác sĩ.
Khi nào cần bổ sung sắt?
Hãy đến ngay trung tâm y tế gần nhất khi bạn phát hiện cơ thể xuất hiện các dấu hiệu sau và nhận lời khuyên của bác sĩ về việc thăm khám và bổ sung sắt:
Bổ sung sắt bao nhiêu là đủ?
Số lượng sắt cần bổ sung phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính và giai đoạn phát triển của cơ thể. Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ đề xuất liều lượng sắt cần thiết như sau:
Tuổi tác |
Nam |
Nữ |
Phụ nữ mang thai |
Mẹ nuôi con bú |
Sơ sinh đến 6 tháng |
0,27 mg |
0,27 mg |
||
7-12 tháng |
11 mg |
11 mg |
||
1-3 tuổi |
7 mg |
7 mg |
||
4-8 tuổi |
10 mg |
10 mg |
||
9-13 tuổi |
8 mg |
8 mg |
||
14-18 tuổi |
11 mg |
15 mg |
27 mg |
10 mg |
19-50 tuổi |
8 mg |
18 mg |
27 mg |
9 mg |
51 tuổi trở lên |
8 mg |
8 mg |
Trong cơ thể của một người trưởng thành (trên 18 tuổi), cần một lượng sắt hàng ngày từ 20-25 mg để sản xuất hồng cầu mới. Khi hồng cầu già đi, sắt từ các tế bào hồng cầu cũ có thể được tái sử dụng và hấp thu lại bởi cơ thể.
Vì vậy, chúng ta không cần phải bổ sung 20-25 mg sắt mỗi ngày, mà chỉ cần bổ sung theo liều lượng khuyến cáo để đáp ứng nhu cầu sắt bị mất qua phân, nước tiểu, mồ hôi và tế bào chết, đồng thời đảm bảo chất lượng máu của cơ thể.
Bổ sung sắt vào thời điểm nào trong ngày?
Bổ sung sắt đúng cách như thế nào? Để đảm bảo dạ dày trống rỗng, thì thời điểm lý tưởng để bổ sung sắt là một giờ trước bữa ăn hoặc hai giờ sau bữa ăn. Các thời điểm tốt nhất để bổ sung chất sắt trong ngày là:
Có nên bổ sung sắt hàng ngày không?
Ở những người trưởng thành khỏe mạnh, việc bổ sung sắt hàng ngày không gây hại nếu lượng sắt uống mỗi ngày không vượt quá 17 mg. Tuy nhiên, việc bổ sung chất sắt thông qua thuốc và thực phẩm chức năng thường chỉ được sử dụng trong một thời gian hạn chế.
Không cần bổ sung sắt hàng ngày, việc này phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính và nhu cầu phát triển của cơ thể. Tuyệt đối không nên dùng thuốc bổ sắt mà không có chỉ định của bác sĩ.
Bổ sung sắt bao lâu thì ngưng?
Theo các chuyên gia, việc bổ sung sắt không nên được thực hiện một cách tùy tiện và tự quyết định về thời gian ngưng bổ sung. Để bổ sung sắt cho cơ thể, cần tham khảo ý kiến của các bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Thời gian bổ sung sắt cũng phải tùy thuộc vào từng đối tượng đặc biệt.
Bổ sung dư sắt có sao không?
Việc sử dụng thường xuyên viên uống bổ sung sắt với liều lượng trên 20 mg mỗi ngày có thể dẫn đến ngộ độc sắt, đặc biệt khi ở tình trạng đói. Ngộ độc sắt nghiêm trọng thường xuất hiện các triệu chứng trong khoảng 6 giờ sau khi sử dụng quá liều. Các triệu chứng của ngộ độc sắt thường xảy ra theo 5 giai đoạn:
Sự sử dụng quá nhiều sắt trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể gây suy nội tạng, chảy máu trong cơ thể, mất ý thức, co giật và có thể gây tử vong.
Việc tiêu thụ quá nhiều chất sắt có thể gây ra các triệu chứng như nôn mửa, sốt, co giật và trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.
Nguồn bổ sung sắt hiệu quả
Sắt có thể được cung cấp một cách hiệu quả thông qua hai nguồn bổ sung khác nhau. Nguồn đầu tiên là từ các thực phẩm tự nhiên, trong khi nguồn thứ hai là từ việc sử dụng thuốc và các loại thực phẩm chức năng.
Bổ sung sắt qua thức ăn là phương pháp an toàn và được các bác sĩ khuyến cáo cho cả trẻ em và người lớn. Có một số nguồn thực phẩm giàu sắt mà chúng ta có thể liệt kê như sau: (3).
Trong thực phẩm, sắt có thể được tìm thấy trong thịt động vật, các loại đậu và một số loại rau xanh.
Việc tiêu thụ thực phẩm giàu chất sắt đa phần có thể đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Tuy nhiên, để bổ sung sắt qua thực phẩm, tốt nhất là ăn chung với thực phẩm giàu vitamin C.
Người ta đã phát hiện rằng, vitamin C có thể giúp cơ thể hấp thụ sắt từ nguồn sắt trong thực vật (ion sắt non-heme). Vitamin C có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm như trái cây họ cam quýt, cà chua, khoai tây, dâu tây, ớt chuông xanh và đỏ, bông cải xanh và kiwi.
Sử dụng sắt dưới dạng thuốc không được khuyến nghị nhiều do nguy cơ ngộ độc sắt khi dùng quá liều. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sau đây, cần uống bổ sung chất sắt theo chỉ định của bác sĩ:
Chuyên gia hướng dẫn cách bổ sung sắt như thế nào cho đúng?
Sắt được hấp thụ tốt nhất khi uống vào lúc đói, kết hợp với nước hoặc nước trái cây. Nên uống khoảng 1 giờ trước bữa ăn hoặc sau 2 giờ sau khi ăn. Nếu bạn đang gặp vấn đề về dạ dày, bạn có thể uống sắt sau bữa ăn hoặc trong bữa ăn.
Theo chuyên gia, không nên uống bổ sung sắt cùng với sữa, trà, cà phê và các thuốc kháng axit đồng thời. Trà chứa một hợp chất sinh học hoạt tính được gọi là tanin, gây ức chế khả năng hấp thụ sắt trong cơ thể. Cà phê chứa axit chlorogenic, cũng là một chất ức chế hấp thụ sắt. Nếu đã uống trà và cà phê, cần đợi ít nhất 2 giờ trước khi uống thuốc sắt.
Những điều cần lưu ý khi dùng thuốc bổ sung sắt
Khi sử dụng thuốc bổ sung sắt, cần chú ý những điều gì để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho sức khỏe? Dưới đây là một số điểm cần lưu ý:
Dưới đây là tất cả những thông tin cần thiết về cách bổ sung sắt cho cơ thể một cách đúng đắn và an toàn. Việc bổ sung sắt không phải là việc khó khăn. Tuy nhiên, để biết chính xác số lượng sắt cần bổ sung hàng ngày là bao nhiêu mg, bạn nên tìm đến bác sĩ đa khoa hoặc đến Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome để được tư vấn chính xác với mức chi phí tiết kiệm. Chúc bạn có một sức khỏe tốt!
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!