Ô nhiễm môi trường không khí là gì? Nguyên nhân & Giải pháp khắc phục

Ngày đăng: 08/07/2022

Tình trạng ô nhiễm môi trường không khí đang là vấn đề nan giải của Thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, theo thống kê của WHO có đến 92% dân số sống trong bầu không khí bị ô nhiễm. Vậy Ô nhiễm không khí là gì? Nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục như thế nào? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây!!!

Ô nhiễm môi trường không khí là gì?

Ô nhiễm môi trường không khí là sự thay đổi lớn trong thành phần không khí, do khói, bụi, hơi hay các khí lạ được đưa vào không khí gây nên các mùi lạ, làm giảm tầm nhìn, biến đổi khí hậu. Chúng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người cũng như động thực vật trên trái đất.

Bởi vì không khí luôn bao quanh chúng ta, không khí cần thiết cho sự sống của tất cả sinh vật, thực vật trên trái đất. Bởi vậy nếu môi trường không khí bị ô nhiễm thì tất cả các sinh vật điều bị tác động. Con người là nguyên nhân chính dẫn đến việc không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng như bây giờ, vì vậy chúng ta cần phải hành động để khắc phục những hậu quả ô nhiễm mà mình đã gây ra cũng như cải thiện môi trường sống của chúng ta và các sinh, thực vật trên trái đất này.

Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí hiện nay

Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí trên thế giới

Theo báo cáo Tình trạng không khí toàn cầu năm 2020 công bố ngày 21/10 do Viện Ảnh hưởng Sức khoẻ (HEI) và Viện Đo lường và Đánh giá Sức khoẻ (IHME) tại Đại học Washington và Đại học British Columbia thực hiện thì tình trạng ô nhiễm môi trường không khí trên thế giới rất đáng báo động. Tình trạng này không phải chỉ mới xảy ra mà đã tồn tại từ trước, tuy nhiên con người vẫn chưa có các biện pháp cụ thể để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường không khí.

WHO đã gọi tình trạng ô nhiễm môi trường không khí là “kẻ giết người thầm lặng” khi mà 92% dân số thế giới đang sống trong môi trường có chất lượng không khí ở dưới mức tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới.

Ô nhiễm môi trường không khí đang đe dọa đến cuộc sống con người

Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí ở Việt Nam

Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí đang là vấn đề nhức nhối của Thế giới và Việt Nam mình cũng không là ngoại lệ. Theo báo cáo thường niên về chỉ số môi trường (The Environmental Performance Index-EPI) do tổ chức môi trường Mỹ thực hiện, Việt Nam chúng ta là một trong 10 nước ô nhiễm môi trường không khí hàng đầu Châu Á. Tiêu biểu là ô nhiễm bụi (PM 10, PM 2.5).

Hà Nội và Hồ Chí Minh là nơi bị ô nhiễm không khí nặng nhất của cả nước, có nhiều thời điểm bụi mịn (PM 2.5) bao phủ cả bầu trời làm hạn chế tầm nhìn, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của người dân.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí đến từ rất nhiều nguồn, cơ bản có hai nguyên nhân chính là từ nhân tạo và tự nhiên.

Nguyên nhân từ tự nhiên

• Ô nhiễm từ bụi, gió: Gió là một trong những nguyên nhân chính gây nên ô nhiễm môi trường không khí, khi mà các bụi, chất độc hay mùi hôi thối bị gió đẩy đi hàng trăm kilômét. Điều này làm lan truyền ô nhiễm không khí ảnh hưởng trực tiếp đến sinh, thực vật và con người.
• Núi lửa phun trào: Các khí Metan, Lưu Huỳnh, Clo…. nằm sâu trong các tầng dung nham hàng trăm năm. Tuy nhiên khi núi lửa phun trào sẽ giải phóng chúng khiến không khí trở nên ô nhiễm nặng.
• Bão, lốc xoáy: Trong mỗi trận bão luôn luôn chứa một lượng lớn khí NOX làm ô nhiễm môi trường cực nặng. Tỷ lệ ô nhiễm bụi mịn (PM 10, PM 2.5) tăng cao khi xảy ra các trận bão cát.
• Thời điểm giao mùa: Thời điểm giao mùa vào các tháng 10-11 thường kèm theo sương mù, việc này khiến cho các bụi mịn không không được giải phóng, bị giữ lại trong sương. Làm cho cả bầu trời đều bị bao phủ bởi bụi mịn, làm giảm tầm nhìn và ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Cháy rừng: Những vụ cháy rừng sẽ tạo ra các khí Nito Oxit rất lớn. Chúng cũng là một trong rất nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí.

Ngoài những nguyên nhân trên thì việc phân hủy xác chết động vật, sóng biển hay phóng xạ tự nhiên cũng là những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí.

Nguyên nhân từ con người (nhân tạo)

Chúng ta là nạn nhân của việc ô nhiễm môi trường, tuy nhiên chúng ta cũng chính là những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường. Rất nhiều các hoạt động hằng ngày của chúng ta góp phần gia tăng ô nhiễm môi trường không khí.

Hoạt động sản xuất công, nông nghiệp

Đây là nguyên nhân chính, gây nhức nhối cho cộng đồng và nhà nước, không riêng gì Việt Nam mà rất nhiều các nước đang phát triển điều vướng phải tình trạng này. Khói bụi từ các ống xả của nhà máy, xí nghiệp trong những khu công nghiệp làm đen ngòm một khoảng trời. Chúng thải ra các khí Co2, Co, SO2, Nox cùng một số chất hữu cơ khác, với nồng độ cực cao.

Những khu công nghiệp này không chỉ làm ô nhiễm môi trường không khí mà còn là tác nhân gây ô nhiễm môi trường nước, khiến cho các “làng ung thư” được hình thành.

Mưa axit cũng chính là hậu quả của những hoạt động sản xuất công nghiệp không xử lý thải đúng cách gây nên.

Việc lạm dụng thuốc trừ sâu, phân bón hay các hoạt động đốt rơm, rạ, đốt rừng làm rẫy cũng là nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường không khí.

Các khu công nghiệp gây ô nhiễm môi trường không khí và nước trầm trọng

Giao thông vận tải

Nguyên nhân này chỉ đứng sau hoạt động công nghiệp, khi mà lượng khí thải từ các phương tiện giao thông xả ra môi trường rất lớn.Theo báo cáo Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) năm 2018 giao thông vận tải đóng góp 24,34% lượng Carbon mỗi năm.

Điều đặc biệt nguy hiểm đến từ các phương tiện giao thông hết đát, hết hạn sử dụng. Hiện nay các phương tiện này chưa được xử lý triệt để khiến cho mức độ ô nhiễm không khí ngày càng tăng.

Giao thông vận tải góp phần không nhỏ vào ô nhiễm môi trường không khí

Hoạt động quốc phòng, quân sự

Các chất độc chiến tranh, các nghiên cứu quân sự đã và đang ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người. Dù chiến tranh đã qua đi rất lâu nhưng những nạn nhân chất độc màu da cam vẫn còn rất lớn.

Ngoài ra các mối đe dọa từ bom hạt nhân vẫn luôn thường trực mỗi ngày, nếu chúng bị rò rỉ thì hàng triệu người sẽ bị ảnh hưởng.

Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng

Các hoạt động xây dựng cao ốc, chung cư cao tầng hay cầu đường luôn luôn mang đến sự ô nhiễm môi trường không khí nặng nề. Tiêu điểm là ở Hà Nội vào những ngày giữa tháng 12/2020 bụi mịn bao phủ hoàn toàn Hà Nội, làm giảm tầm nhìn và ảnh hưởng rất nhiều tới sức khỏe người dân.

Bụi mịn PM 2.5 từ các công trình xây dựng bao phủ thành phố

Thu gom xử lý rác thải

Việc rác thải được thải ra quá nhiều khiến cho các khu tập kết rác không xử lý được hết khiến cho mùi hôi thối bốc ra. Hay các phương pháp xử lý thủ công như đốt khiến cho không khí bị ô nhiễm trầm trọng.

Ngoài ra tình trạng đốt vàng mã không đúng nơi, vứt các hạt xanh đỏ ra môi trường cũng khiến không khí ô nhiễm. Chúng ta cần có dụng cụ đốt vàng mã để hạn chết tro tàn của chúng bay ra môi trường.

Hoạt động sinh hoạt

Việc sử dụng củi, than để làm nguyên liệu đốt nấu ăn làm tăng lượng bụi và khí độc ra môi trường. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến môi trường mà còn ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người sử dụng. Rất nhiều người đã tử vong khi sử dụng củi, than để sưởi ấm.

Chung quy lại nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí vẫn là từ con người mà ra. Chúng ta thải ra quá nhiều chất độc làm cho không khí bị ô nhiễm và nạn nhân ảnh hưởng trực tiếp lại chính là chúng ta. Hãy bảo vệ môi trường sống vì tương lai chúng ta và con cháu chúng ta sau này.

Hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí

Ô nhiễm môi trường không khí gây ra rất nhiều hậu quả cho động, thực vật và con người. Chúng là tác nhân gây nên cái chết cho hàng triệu người mỗi năm.

Tác hại đối với động thực vật

Các hợp chất nguy hiểm như: SO2, NO2, CO… có trong không khí ô nhiễm làm tắc nghẽn khí quản và giảm hệ miễn dịch của động vật.

Ngoài ra hợp chất HF còn làm các cây ăn trái rụng lá hàng loạt, lâu dần gây nên tình trạng chết cây, gián tiếp làm trái đất nóng lên cùng hiệu ứng nhà kính.

Khói bụi từ khu công nghiệp còn gây nên hiện tượng mưa axit, những cơn mưa axit làm chết cây cối, ô nhiễm nguồn nước, giết chết các vi sinh vật có lợi trong đất. Làm cho việc nuôi trồng bị ảnh hưởng, giảm sản lượng, mất mùa…

Môi trường sống của động thực vật đang ngày càng ít đi

Tác hại đối với con người

Hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí đối với con người là rất nghiêm trọng, ô nhiễm môi trường không khí chính là tác nhân chính khiến cho tỷ lệ người mắc bệnh về hô hấp, ung thư…. ngày càng tăng.

Theo WHO, ô nhiễm môi trường không khí gây ra 7 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó Châu Á – Thái Bình Dương chiếm khoảng 4 triệu ca. Chúng không những cướp đi sinh mạng của hàng triệu người mà còn gây thiệt hại kinh tế gần 5 nghìn tỷ USD mỗi năm.

Chúng còn khiến tuổi thọ trung bình của mỗi người giảm đi 2 năm, và là nguyên nhân gây tử vong cao thứ 4 trên thế giới sau: tăng huyết áp, sử dụng thuốc lá và chế độ ăn uống không lành mạnh.

Theo đó ô nhiễm bụi mịn PM 2.5 chính là thủ phạm gây ra nhiều ca tử vong nhất.Vì chúng có kích thước rất nhỏ, nên dễ đi vào các nang trong phổi gây nên các bệnh về hô hấp.

Bụi mịn (PM 2.5) kết hợp với CO, SO2, NO2 có trong không khí gây kích ứng niêm mạc, cản trở hemoglobin kết hợp oxy khiến tế bào thiếu oxy. Dẫn đến suy giảm chức năng phổi và làm nặng thêm tình trạng bệnh hen và bệnh tim.

Cũng theo WHO, ô nhiễm môi trường không khí là một trong nhiều thủ phạm gây nên các bệnh tim mạch, đột quỵ não lên tới 25%.

Ngoài ra ô nhiễm môi trường không khí còn làm trầm trọng hơn các bệnh hen suyễn, ung thư phổi. Chúng còn tác động lên hệ thần kinh trung ương, làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, Parkinson, tự kỷ hay dễ cáu gắt.

Trên đây chỉ là những con số nhỏ về hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí, thực tế chúng gây ra rất nhiều bệnh tật cũng như là cái chết thầm lặng cho hàng triệu người trên thế giới.

Bụi Pm 2.5 cực kỳ nguy hiểm đối với con người

Giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường không khí

Trước tình hình ô nhiễm môi trường không khí ngày càng trầm trọng đang diễn ra, mỗi chúng ta cần phải hành động để bảo vệ sức khỏe cũng như hành tinh của chúng ta.

Để khắc phục ô nhiễm môi trường không khí chúng ta cần:

• Trồng cây xanh, phủ xanh đồi núi để hấp thụ CO2 cũng như các chất độc hại.
• Ưu tiên sử dụng các phương tiện công cộng, giảm lượng khí thải thải ra mỗi ngày.
• Đô thị hóa đúng cách, hạn chế các bụi mịn PM 2.5.
• Xử lý khí thải trước khi xả ra môi trường.
• Không vứt rác bừa bãi.
• Ứng dụng công nghệ xanh vào việc xây dựng, trồng trọt, chăn nuôi.
• Hạn chế sử dụng các hóa chất trong nông, lâm nghiệp.
• Cấm các loại xe đã hết hạn, không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải lưu thông.
• Tuyên truyền, vận động người dân để mọi người hiểu thêm về tác hại của ô nhiễm môi trường không khí.
• Xử lý rác thải đúng cách.
• Hạn chế sử dụng các vật liệu đốt không thân thiện với môi trường
• Sử dụng các thiết bị giúp tiết kiệm điện, không thải độc ra môi trường.

Cùng chung tay bảo vệ môi trường sống của chúng ta

Ngoài ra mỗi chúng ta cần trang bị cho mình những kiến thức để có thể bảo vệ sức khỏe gia đình, người thân khỏi tình trạng ô nhiễm môi trường không khí.

• Theo dõi chất lượng không khí tại nơi mình sống bằng App AirVisual hoặc truy cập vào trang web https://www.iqair.com/ để có các biện pháp bảo vệ sức khỏe của mình.
• Đeo khẩu trang mỗi khi ra đường
• Sử dụng máy làm mát, máy lạnh để lọc sạch không khí, loại bỏ các vi khuẩn.

Máy làm mát Daikiosan giúp lọc sạch không khí

Đừng thờ ơ trước tình trạng ô nhiễm môi trường không khí như hiện nay, mỗi chúng ta hãy hành động để bảo vệ môi trường sống của chúng ta.