Chắc hẳn khi lần đầu nghe hoặc tiếp xúc với khái niệm “battle rap”, rất nhiều người sẽ liên tưởng ngay ra một cuộc đối đầu giữa 2 rapper cục cằn, ném vào nhau những ngôn từ thô kệch nhằm công kích, mạt sát nhau.
Cũng có những người luôn tin rằng “battle rap” là bộ môn đặc trưng duy nhất của cộng đồng Rap Underground, là niềm tự hào của “thế giới ngầm” và không hề dễ dàng cho những kẻ ngoại đạo muốn tiếp cận hay cảm nhận nó. Vậy “battle rap” có thực sự dị biệt? “Battle rap” có thực sự khó gần đối với đại chúng hay không? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về nó nhé!
“Battle” – nét đặc trưng của văn hóa hip hop
“Battle” – trong tiếng anh có nghĩa là tranh đấu, là một trận chiến, nên dù ở bất cứ ngữ cảnh nào, chữ “battle” luôn mang lại những sắc thái về sự cạnh tranh, đối kháng,… vô cùng khốc liệt, kể cả trong nghệ thuật. Nhưng sẽ thật sai lầm nếu bạn nghĩ rằng chỉ có nhạc rap mới tồn tại “battle” đấy!
Hiphop là một trào lưu văn hóa xuất phát từ những người da màu trẻ tuổi nên sự cạnh tranh, phá cách và khao khát thể hiện bản thân luôn là yếu tố không thể thiếu trong đó, dù ở bất cứ thế hệ nào. Chính vì thế, hình thức thi đấu “battle” luôn xuất hiện ở các loại hình nghệ thuật khác nhau của hip hop như: Rap, Dance, DJ, Beatbox, Graffiti,… nhằm thỏa mãn cái tôi và chất ngông của người chơi.
Tuy bản chất của “battle” là sự đối kháng, cạnh tranh trực diện, thế nhưng trong hip hop, “battle” không nhất thiết phải gắn liền với mâu thuẫn, thù hằn. Ở thuở sơ khai của hip hop, đúng là đã có rất nhiều những trận “battle” (đặc biệt trong nhạc rap) được sinh ra để giải quyết mâu thuẫn, hoặc là kết quả của những mâu thuẫn. Thế nhưng với sự phát triển theo thời gian, “battle” trong hip hop dần dà trở thành một nét đẹp đặc trưng của nền văn hóa này, khi là cách thức để những người chơi hip hop thể hiện bản thân, giao lưu với nhau và học hỏi từ chính đối thủ sau những trận “battle.”
Góc khuất bị “ghẻ lạnh” của nhạc rap
Trong những loại hình nghệ thuật của hip hop, thì “battle rap” có lẽ là hình thức thi đấu khốc liệt, gai góc và khó được đại chúng đón nhận nhất.
Nếu battle dance, beatbox, graffiti… chỉ đơn giản là cuộc so tài xem ai là người thể hiện tốt hơn, thì “battle rap” lại là một trận chiến mà cả hai đả kích, làm “tổn thương” lẫn nhau bằng ngôn từ – một trong những thứ vũ khí nguy hiểm nhất của loài người.
Vì có tính chất là một cuộc tranh đấu, nên khá dễ hiểu khi ngôn từ được sử dụng trong những trận “battle rap” bao gồm cả những “từ mạnh”, có nội dung đả kích cao, đôi khi còn mang lại sắc thái phản cảm đối với những người ngoài cuộc ít có cơ hội tiếp xúc với văn hóa hip hop. Chính vì thế, “battle rap” rất khó để có thể phát triển và được quảng bá rộng rãi đến đại chúng, thậm chí là còn bị “bài trừ” bởi sự gai góc của nó. Thậm chí khi tất cả những mảng miếng khác nhau của nhạc rap, từ “old school” đến “new school”, từ phong cách bụi bặm cho đến những nội dung dị biệt nhất,… đều có thể được những công ty âm nhạc/giải trí khai thác và đưa lên “mainstream”, thì chỉ riêng “battle rap” là không được ngó ngàng đến.
Và không chỉ với những người ngoài cuộc, ngay cả trong cộng đồng rapper cũng đã có nhiều làn sóng bài trừ “battle”, bởi họ cho rằng sự gai góc của nó có thể gây ảnh hưởng đến cái nhìn, đến thành kiến của xã hội về nhạc rap, khiến con đường của những người làm nhạc rap thuần thúy trở nên chông gai hơn. Cứ như vậy, “battle rap” bị cô lập, buộc phải tự sinh tồn trong một góc khuất riêng, nơi không ai muốn lại gần.
Đã đến lúc để bước ra ánh sáng
Thế nhưng, trong nhiều năm trở lại đây, “battle rap” đã có những bước chuyển mình cực kỳ ấn tượng để vượt qua những định kiến không tốt về nó. Rất nhiều thế hệ đã thử nghiệm, tìm tòi để phát triển battle rap, khiến nó giờ đây không còn là một trận chiến sát phạt nhau giữa hai rapper, mà là một sân chơi của nghệ thuật sử dụng ngôn từ và kỹ năng biểu diễn.
Thay vì dùng những “từ mạnh”, những nội dung mang tính công kích thô tục, các battle rapper giờ đây đã chú trọng hơn vào các biện pháp tu từ (so sánh, chơi chữ, ẩn dụ,…) để đem đến những câu rap vô cùng thông minh, kết hợp với khả năng biểu diễn, “body language” tuyệt vời khiến khán giả cảm thấy thích thú. Thậm chí, những phép chơi chữ thông minh, những lời châm chọc thâm thúy của “battle rap” khiến nhiều khán giả cảm thấy rất gần gũi với những vở hài kịch hay phong cách trào phúng trong văn học.
Dần dà, những trận battle có tính giải trí, lyric thông minh lại khiến người xem cảm thấy hứng thú hơn so với những trận đấu quyết liệt, sặc mùi mâu thuẫn giữa những rapper gay gắt, thù hằn nhau. Chính vì thế, ngày càng ít người coi “battle rap” là công cụ để giải quyết mâu thuẫn, thay vào đó họ coi nó như một bộ môn nghệ thuật “rất thể thao”.
Không khó để có thể chứng kiến cảnh tượng 2 rapper vừa mới công kích nhau trên sàn đấu, lại sẵn sàng bắt tay, ôm nhau ngay sau trận để thể hiện sự tôn trọng với đối thủ của mình, rằng cả 2 đã cống hiến cho khán giả một trận đấu chất lượng.
Từ đó, những slogan như: “Disrespect to get respect”, hay “những gì diễn ra sàn đấu, sẽ nằm lại ở sàn đấu”,… được ra đời và lưu truyền rộng rãi trong cộng đồng battle, nhắc nhở người chơi về tinh thần tôn trọng đối thủ, bỏ qua những hiềm khích và không để cạnh tranh khi thi đấu ảnh hưởng ra cuộc sống bên ngoài của các rapper.
Chưa hết, ngay cả những đơn vị truyền thông, những nhà sáng tạo nội dung nổi tiếng trên Youtube như Welax, Tùng Tôm, Nhật Anh Trắng, Deus,… đều đã áp dụng “battle rap” vào những sản phẩm của mình bởi sắc thái châm biếm hài hước mà nó đem lại, và đã được đông đảo người xem đón nhận với hàng chục triệu lượt views.
Những cánh cửa đã mở ra cho các Rapper tài năng
Những bạn trẻ đam mê “battle rap”, những người vốn nghĩ rằng sẽ không bao giờ có thể phát triển bản thân lâu dài với bộ môn này, lại có cơ hội được bước ra những sân khấu lớn, nhận về những phần thưởng hậu hĩnh.
Đó chính là nhờ sự xuất hiện của những giải đấu battle lớn như Beck’Stage Battle Rap, với tổng giải thưởng tiền mặt lên tới 200.000.000 VNĐ. Là một giải đấu chuyên nghiệp, khốc liệt, hoành tráng được tổ chức bởi Kenh14.vn với sự đồng hành của thương hiệu Beck’s Ice, Beck’Stage Battle Rap dĩ nhiên không hoan nghênh những mâu thuẫn nhỏ nhen, những câu từ thô bạo, gai góc triệt hạ lẫn nhau từ các đấu thủ, mà thay vào đó là những trận đấu đỉnh cao về tư duy ngôn ngữ, khả năng tu từ, đả kích khéo léo cùng sự sáng tạo trong cách biểu diễn.
Beck’s Ice – thương hiệu bia Đức bán chạy nhất thế giới đồng thời là nhà đồng hành giải đấu cũng chia sẻ rằng: mong muốn Beck’Stage Battle Rap sẽ là nơi truyền cảm hứng cho các bạn trẻ “striver” để các battle rapper có thể đàng hoàng bước ra ánh sáng, đồng thời lan toả những cảm hứng tích cực đến cộng đồng, thay đổi những định kiến về bộ môn nghệ thuật này, rằng hóa ra vẫn có những trận đấu rap “nhiều não”, thú vị đầy “bất ngờ sảng khoái” và văn minh đến thế!
Rõ ràng, vẫn sẽ còn đó rất nhiều rào cản, chông gai mà cộng đồng “battle rap” sẽ phải vượt qua để chứng tỏ cho mọi người thấy những giá trị mà họ có thể mang lại. Còn với những người vẫn còn đang hoài nghi về rap battle, sau bài viết này, hãy chờ đợi những phần thi cực kỳ hấp dẫn tại Beck’Stage Battle Rap để thay đổi góc nhìn của chính bản thân mình về bộ môn nghệ thuật này nhé!
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!