Có bao nhiêu sao trong một chòm sao?

Đa phần người yêu thích và mới tìm hiểu thiên văn học cho rằng một chòm sao là một nhóm các ngôi sao trên bầu trời được kết nối thành các hình thù khác nhau. Điều này đúng trong một thời gian rất dài trong lịch sử thiên văn học. Tuy nhiên, gần đây, Hiệp hội thiên văn quốc tế (IAU) đã đề xuất một định nghĩa khoa học, logic và chính xác hơn. Theo đó, mỗi chòm sao chỉ là một khu vực trên bầu trời (có thể hiểu là không gian trên Trái Đất mà bạn nhìn thấy). IAU đã quy định tổng cộng 88 chòm sao, tương ứng với 88 khu vực trên bầu trời. Điều này làm cho việc nối các ngôi sao và hình dạng tưởng tượng của chúng không còn ý nghĩa quan trọng, chỉ là để tạo thêm niềm vui. Vì vậy, câu hỏi về số lượng ngôi sao trong một chòm sao trở nên không còn ý nghĩa.

Ví dụ, hãy xem chòm sao Scorpius (Bọ Cạp) nổi tiếng trong hình sau đây.

Trong hình đầu tiên bên trái, có 17 ngôi sao được nối với nhau bằng các đoạn thẳng tạo thành hình dạng giống một con bọ cạp. Trong khi đó, hình thứ hai là một bức ảnh từ phần mềm Stellarium chỉ có 13 sao được nối với nhau như vậy và các đường nối có một số khác biệt nhỏ. Không có hình nào đúng hoặc sai, bởi vì chòm sao là một khái niệm tưởng tượng của con người dựa trên sự sắp xếp của các sao trên bầu trời thành các hình ảnh (như nhân vật thần thoại, động vật, công cụ khoa học, v.V.). Để định rõ ranh giới của các chòm sao, qui ước mới của IAU đã đánh dấu ranh giới bằng các đường mỏng màu đỏ trong hình bên phải (cũng là từ Stellarium). Bất kỳ sao nào nằm trong ranh giới đó được coi là thuộc chòm sao Scorpius, và tương tự cho các chòm sao khác.

Trong điều kiện quan sát tốt, một người có thị lực sắc nét có thể nhìn thấy hàng chục đến hàng trăm ngôi sao trong một chòm sao. Tuy nhiên, với sự ô nhiễm không khí hoặc hạn chế về thị lực, chỉ có thể nhìn thấy một số ít ngôi sao. Tuy nhiên, khi sử dụng các kính thiên văn, con số này lớn hơn rất nhiều, đặc biệt là khi nhìn theo hướng mặt phẳng chính của thiên hà. Qui ước này giải quyết một vấn đề quan trọng, cho phép các nhà thiên văn sử dụng công cụ để xác định vị trí, đặt tên và lập danh mục cho các ngôi sao mà họ đã, đang và sẽ quan sát được với sự phát triển của các kính thiên văn.

Đặng Vũ Tuấn Sơn là người đã xuất hiện trong tháng 6 năm 2018.

Để tìm hiểu thêm về danh sách 88 chòm sao trong thiên văn học hiện đại, độc giả có thể xem chi tiết TẠI ĐÂY.