Tượng đài nghìn tỷ

Báo Dân Việt ngày 5/7 đăng bài tổng hợp về những công trình tượng đài và cổng chào đồ sộ được xây dựng ở nhiều địa phương trong nước. Sau khi đọc xong, tôi cảm thấy đau xót và buồn tê tái. Trước đó, đã có những dự án xin nhà nước hỗ trợ xây dựng tượng đài, ví dụ như tại Sơn La vào năm 2015, dự án này đã dành 200 tỷ đồng cho việc xây dựng tượng đài và 1.200 tỷ đồng để di dân giải phóng mặt bằng và xây dựng khu quảng trường.

Đề án “khủng” này bị báo chí vào cuộc và phê phán. Tuy nhiên, Trung ương không phê duyệt. Tuy vậy, hiện nay vẫn có những địa phương “điếc không sợ súng”, quyết tâm xây dựng những tượng đài cổng chào trị giá hàng tỷ đồng, không ngại dư luận đang bất bình.

Có một số huyện đã nhận được sự hỗ trợ giảm nghèo, nhưng lại sử dụng số tiền tỷ đồng để xây dựng tượng đài, và sau đó lại không có đủ nguồn kinh phí để hoàn thành công trình. Một số huyện đang có nợ đối với người dân và doanh nghiệp lên đến 50 tỷ đồng do sử dụng quá nhiều tiền và không tuân thủ nguyên tắc, nhưng vẫn tiếp tục đề xuất xây dựng tượng đài với số tiền là 29 tỷ đồng. Một số huyện nghèo đã chi ra gần 50 tỷ đồng để xây dựng tượng đài.

Việc các địa phương trong cả nước xây dựng các tượng đài kỷ niệm về cuộc chiến đấu oai hùng của dân tộc hoặc cổng chào của phố huyện đã được thực hiện trong một số trường hợp. Tuy nhiên, cần tuân thủ nguyên tắc không phô trương và không tốn kém ngân sách, bất kể là ngân sách trung ương hay địa phương.

Miếng bánh ngân sách, bất kể có thuộc về Trung ương hay địa phương, đều là kết quả của sự lao động và đổ mồ hôi của Nhân dân. Dù có thông qua quá trình xã hội hoá, tiền vẫn là tài sản của Nhân dân.

Nếu địa phương muốn xây dựng tượng đài hoặc cổng chào, thì nên dùng tiền đóng góp tự nguyện của mọi người dân trong địa phương. Đây là cách thức mang ý nghĩa chính trị và tinh thần hơn. Qua nhiều năm quyên góp, không nên quá tập trung một lúc để dân chịu không nổi. Đồng thời, không nên sử dụng nguồn ngân sách. Nhờ vào việc chăm chỉ tiết kiệm từng đồng tiền nhỏ, nhân dân địa phương sẽ trân trọng và bảo tồn tượng đài hoặc cổng chào này.

Có nên xây dựng tượng đài hoành tráng khi người dân địa phương vẫn đang trong cảnh nghèo đói? Vẫn phải dựa vào sự hỗ trợ hàng năm từ trung ương, thậm chí cả gạo ăn, thì có gì để vui?

Và tượng đài, cổng chào mang ý nghĩa gì khi trường học của trẻ em nằm trong những căn nhà tranh vách đất, mùa đông lạnh cóng, trời mưa xối xả, nhưng nền đất vẫn còn lởm chởm! Có ý nghĩa gì khi trẻ em phải đi bộ cả nửa buổi mới đến trường, không có đường trải nhựa, nhà vệ sinh không có nước sạch, trạm y tế thiếu thiết bị, và bữa cơm của người dân chỉ có nước lọc và rau rừng nấu chín?

Tư duy “hoành tráng” của những lãnh đạo địa phương này đã lỗi thời và không phù hợp trong thời điểm hiện tại. Cần loại bỏ kiểu tư duy đó ngay.

Hãy nghĩ xem, liệu có quốc gia nào trên thế giới được xem là có thu nhập trung bình thấp mà lại có cổng chào và tượng đài được xây dựng to lớn như Việt Nam? Tuy nhiên, bố cục và thần thái của công trình văn hoá đó lại trở nên nặng nề, thiếu sự tinh tế và tốn kém.

Tôi đã đi qua nhiều địa điểm và nhận thấy rằng các quốc gia khác chỉ xây dựng các tượng đài và cổng chào nhằm thể hiện giá trị biểu tượng của mình. Những công trình này được thiết kế tinh tế, tôn vinh văn hóa mà không chú trọng vào mục đích thương mại như những công trình xây dựng ở Việt Nam từ lâu đến nay.

Dư luận xã hội luôn luôn nghi ngờ và đặt ra nhiều câu hỏi lớn: Nếu một công trình được làm to và tiền, có khả năng cao rằng đơn vị thầu sẽ được hưởng “lợi nhiều”. Nếu điều đó xảy ra, thì có nguy cơ rất lớn!