Kỳ kinh nguyệt đầu tiên khi bé gái dậy thì

Kỳ kinh nguyệt đầu tiên khi bé gái dậy thì

16/06/2022

Chuyên gia sản phụ khoa BVĐK Tâm Anh đề nghị phụ huynh đồng hành và khích lệ con gái viết nhật ký nguyệt san từ khi còn nhỏ và bắt đầu có kỳ kinh nguyệt đầu tiên.

Theo Thạc sĩ Bác sĩ Ngô Thị Bình Lụa, từ trước đến nay, độ tuổi dậy thì của bé gái thường là từ 13-15 tuổi. Tuy nhiên, hiện nay, trẻ gái bắt đầu dậy thì sớm hơn, thường vào khoảng từ 9-13 tuổi. Trong giai đoạn này, bé gái sẽ trải qua sự thay đổi về chiều cao, cân nặng, ngực phát triển và xuất hiện lông mu. Sự thay đổi lớn nhất mà bé gái có thể trải qua là chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên, điều này có thể làm bé gái lo sợ và hoang mang.

Chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên có thể đến sớm hoặc muộn và phụ thuộc vào yếu tố di truyền, môi trường sống và chế độ dinh dưỡng. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở thành thị, các bé gái thường trải qua kinh nguyệt sớm hơn so với bé gái ở vùng nông thôn. Nguyên nhân có thể liên quan đến việc trẻ được cung cấp đủ thực phẩm và tiếp nhận nhiều thông tin trong cuộc sống hiện đại, góp phần tăng mức độ béo phì ở trẻ em và dẫn đến việc hành kinh sớm hơn ở bé gái.

Trong thời gian vừa qua, đã có nhiều phụ huynh đưa con gái đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM để thăm khám sức khỏe trong thời kỳ dậy thì. Có trẻ dậy thì sớm, có trẻ dậy thì muộn và cũng có nhiều trẻ gặp những vấn đề không bình thường trong giai đoạn này như cường kinh, rong kinh, kinh thưa… Một số bé gái có thể có triệu chứng “tiền hành kinh nguyệt”, cảm thấy đau căng bụng dưới, mệt mỏi hơn thường lệ và cơ thể tích trữ nước; một số bé có thể thay đổi tâm lý, trở nên lo âu, khó chịu, sợ hãi do sự thay đổi trong quá trình dậy thì.

Theo bác sĩ Bình Lụa, phụ huynh có con gái trong độ tuổi từ 10 đến 13 cần chuẩn bị tâm lý và kiến thức cho bé gái trong giai đoạn dậy thì, nhằm giúp các em sẵn sàng đón nhận sự thay đổi trên cơ thể. Trong những thay đổi này, chu kỳ kinh nguyệt là điều quan trọng nhất. Khi bé gái bước vào tuổi 10, mẹ nên giải thích cho bé gái rằng kinh nguyệt là một hiện tượng sinh lý bình thường, là dấu hiệu cho thấy con gái đang bước vào giai đoạn dậy thì, không phải là một bệnh lý nguy hiểm như nhiều trẻ em nghĩ. Khi chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên xuất hiện, nồng độ hormone estrogen tăng lên, làm cho niêm mạc tử cung dày lên để chuẩn bị cho quá trình thụ tinh và mang thai. Tuy nhiên, nếu trứng không được thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung sẽ bong tróc và chảy ra khỏi tử cung thông qua âm đạo, gây ra hiện tượng kinh nguyệt.

Quan sát các dấu hiệu bất thường về kinh nguyệt tuổi dậy thì

Theo Bác sĩ Bình Lụa, khi bé gái trải qua kỳ kinh nguyệt đầu tiên, phụ huynh cần đồng hành và quan sát kỹ vì lúc này con có nhiều biến đổi không ổn định. Trong giai đoạn này, các con thường trải qua sự thay đổi về tâm lý, nhận thức và có thể gặp khó khăn trong việc thích nghi với chu kỳ kinh nguyệt mới.

Một bé gái khi mới có chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên có thể trải qua tình trạng rối loạn kinh nguyệt kéo dài trong khoảng 1-2 năm do hệ nội tiết chưa ổn định, gây ra các rối loạn kinh nguyệt ở giai đoạn đầu. Vì vậy, bé gái có thể gặp các hiện tượng như cường kinh, rong kinh, rong huyết hoặc kinh thưa.

Khi bắt đầu kinh nguyệt, thường có thể có ít máu, tuy nhiên bé có thể cảm thấy khó chịu và đau bụng. Trên ngày thứ 2-3, lượng máu kinh sẽ tăng lên, và sau đó giảm đi vào ngày thứ 4-5. Chu kỳ kinh nguyệt thường kéo dài từ 3-5 ngày, tuy nhiên cũng có một số trường hợp kéo dài tới 7 ngày.

Trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt, lượng máu mất khoảng 50 ml. Nếu lượng máu vượt quá 200 ml, trẻ cần thay băng vệ sinh liên tục và có thể mệt mỏi. Điều này có thể là dấu hiệu của cường kinh và phụ huynh cần đưa bé đi kiểm tra bệnh viện. Vì ở tuổi dậy thì, nếu trẻ có lượng máu kinh nguyệt lớn có thể liên quan đến bệnh lý rối loạn đông máu hoặc bệnh lý huyết học mà trước đó chưa có biểu hiện. Chảy máu nhiều trong lần đầu kinh nguyệt hoặc trong các kỳ kinh nguyệt tiếp theo cũng có thể là dấu hiệu sớm của bệnh lý huyết học.

Theo bác sĩ Bình Lụa, đối với trẻ em không có người thân gần như mẹ ruột, chị gái hoặc trẻ em có xu hướng sống nội tâm và ngại chia sẻ, chúng ta nên khuyến khích trẻ viết nhật ký về kinh nguyệt. Điều này giúp trẻ phát hiện những biểu hiện bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt và thông báo cho người lớn để được kiểm tra. Trong nhật ký, trẻ cần ghi lại các thông tin cần thiết như thời điểm bắt đầu kinh nguyệt, số ngày kinh, số lượng băng vệ sinh sử dụng mỗi ngày và màu sắc của máu kinh. Ngoài ra, các triệu chứng mà trẻ gặp phải như đau bụng, căng ngực, mệt mỏi và khó chịu nên được khuyến khích kể lại cho phụ huynh.

Lựa chọn sản phẩm vệ sinh phù hợp trong ngày hành kinh

Lần đầu tiên kinh nguyệt đến sẽ đến bất ngờ và không có dấu hiệu trước, vì vậy phụ huynh cần chú ý và hướng dẫn con gái trong thời kỳ dậy thì về một số biểu hiện tiền kinh nguyệt có thể gặp như: đau bụng trước kỳ kinh, mệt mỏi, cáu gắt, có thể thay đổi da như nổi mụn, khó ngủ, tích nước, thèm ăn đồ chua hoặc đồ ngọt.

Trong giai đoạn chu kỳ kinh nguyệt, các bé gái cần có các vật liệu hút chất lỏng kinh nguyệt từ âm đạo. Vì vậy, trước khi bắt đầu kinh nguyệt, phụ huynh nên chuẩn bị các dụng cụ vệ sinh và hướng dẫn bé gái về cách sử dụng chúng.

Đối với các bé gái chưa có quan hệ tình dục, nguy cơ viêm nhiễm âm đạo trong chu kỳ hành kinh cũng thấp. Phụ huynh không nên coi thường việc dạy trẻ giữ gìn vệ sinh, đặc biệt là tăng cường vệ sinh trong những ngày “đèn đỏ”. Những ngày hành kinh, môi trường âm đạo trở nên kín, ẩm ướt, sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.

Bác sĩ Bình Lụa khuyên rằng, phụ huynh nên chỉ dẫn con cách thay băng vệ sinh sau mỗi 4-6 giờ sử dụng hoặc khi thấy băng thấm quá nhiều hoặc cảm thấy ẩm ướt. Cha mẹ cũng cần giải thích cho con biết rằng, nếu không thay băng thường xuyên, máu trong cơ thể có thể bị nhiễm khuẩn và vi khuẩn đó có thể xâm nhập trở lại vào cơ thể.

Phụ huynh cần hướng dẫn con chọn lựa băng vệ sinh phù hợp để tránh việc lem bẩn lên quần áo và giường chiếu. Đồng thời, cần giải thích cho bé gái về các sản phẩm vệ sinh như tăm bông và cốc nguyệt san, mà các bé gái ở nước ngoài sử dụng khi đã có quan hệ tình dục.

Bác sĩ Bình Lụa đã cảnh báo rằng sau khi bé có kinh nguyệt đầu tiên, cơ thể đã sẵn sàng để sinh sản và có thể mang thai nếu có quan hệ tình dục. Tuy nhiên, đối với các bé gái đang trong giai đoạn dậy thì, cơ thể của họ chưa hoàn thiện về cả thể chất và tinh thần. Giai đoạn này là thời gian quan trọng để tập trung vào học tập, phát triển và hình thành nhân cách. Việc có quan hệ nam nữ quá sớm có thể gây ra nhiều hối tiếc và hậu quả khó đoán trước cho bé gái.

Vì vậy, ở giai đoạn quan trọng này, cha mẹ cần theo sát con, đồng hành và hướng dẫn con, dạy con về việc chăm sóc bản thân, tự bảo vệ và tránh tiếp xúc gần với nam giới. Ngoài ra, cần đảm bảo không ai chạm vào vùng kín của con và không phát sinh quan hệ tình dục giữa nam và nữ.