Ponzi là gì? Dấu hiệu và cách phòng tránh mô hình lừa đảo Ponzi

Ponzi là một mô hình đa cấp đã hiện diện ở Việt Nam từ một thời gian dài. Mô hình này hoạt động bằng cách sử dụng tiền của những người mới tham gia để trả cho những người tham gia trước đó. Trong bài viết này, TOPI sẽ đi sâu vào việc phân tích các đặc điểm đặc trưng và cung cấp hướng dẫn để tránh rơi vào mô hình lừa đảo kiểu tháp Ponzi.

I. Thông tin về mô hình Ponzi

1. Ponzi là gì?

Mô hình tháp Ponzi hay mô hình đa cấp kim tự tháp là hình thức lừa đảo. Nó mời gọi người tham gia mua sản phẩm hoặc đầu tư và cam kết trả lãi cao. Tuy nhiên, thực tế không có hoạt động kinh doanh, đầu tư nào diễn ra. Mô hình này chỉ dựa trên việc lấy tiền của người đến sau để trả cho người đến trước, đồng thời sử dụng những tấm gương đã nhận lợi tức cao trước đó để thuyết phục người khác tham gia.

Mô hình Ponzi là một hình thức lừa đảo mà bạn nên tránh xa.

Nhiều nhà đầu tư tham gia Ponzi mà không nhận ra dấu hiệu lừa đảo do lợi nhuận được cam kết quá hấp dẫn. Mô hình Ponzi thường được liên kết với thuật ngữ đa cấp vì những lời hứa hẹn về tiền lãi quá hấp dẫn. Trong mô hình này, nhiều nhà đầu tư bị mê hoặc bởi lợi nhuận vượt trội, khiến họ quên mất những rủi ro có thể gặp phải.

2. Ai là cha đẻ của mô hình Ponzi

Charles Ponzi (sinh năm 1882) là người sáng tạo mô hình này, ông đã lừa được 15 triệu USD từ hàng vạn khách hàng, gây ra sự phá sản của 6 ngân hàng. Charles Ponzi có thể được xem như “ông tổ” của ngành đa cấp.

Charles Ponzi, người được biết đến như “cha đẻ” của mô hình đa cấp Ponzi.

3. Cấu tạo của mô hình Ponzi

Trong hệ thống Ponzi, tồn tại nhiều yếu tố khác nhau bao gồm:

Schemer là người đã sáng tạo và phát triển hệ thống, xây dựng hình ảnh cá nhân là những doanh nhân thành đạt, có kỹ năng xuất sắc về hùng biện và thuyết phục, và kêu gọi nhà đầu tư đóng góp vốn.

Investor: Đây là nhóm nhà đầu tư được dẫn dắt bởi Schemer. Họ sẵn lòng đầu tư hàng tỷ đồng để tham gia vào hệ thống, hy vọng sẽ thu được lợi ích từ lãi suất cực kỳ hấp dẫn từ tiền thu được từ những người tham gia sau mà không cần phải làm bất cứ điều gì.

Ponzi ra mắt nhà đầu tư: Những thành viên này không đầu tư vào mô hình mà kiếm tiền bằng cách mời người khác tham gia.

Trong mô hình Ponzi, được chia thành nhiều tầng hình kim tự tháp.

II. Đặc điểm của mô hình Ponzi

Một thế kỷ trôi qua, mô hình Ponzi đã tồn tại trên khắp thế giới, không ngừng biến tấu với những chiêu trò khéo léo. Đặc điểm chung để nhận biết mô hình Ponzi là:

Luôn đòi hỏi một số tiền đầu tư ban đầu và hứa hẹn thu nhập vượt trội so với trung bình.

Schemer thường sử dụng ngôn từ mạnh mẽ nhưng lại không rõ ràng khi miêu tả chiến lược đầu tư của họ.

Nhiều nhà đầu tư mới hoặc đã có kinh nghiệm dễ dàng bị qua mắt và đặt hy vọng vào chiến lược này, chỉ vì hứa hẹn về lợi nhuận “khủng”.

III. Phương thức hoạt động của mô hình Ponzi

Mô hình Ponzi đa cấp hoạt động chung theo cách sau:

Schemer đã đưa ra một đề xuất hấp dẫn về cơ hội đầu tư, với lợi suất hứa hẹn cao. Để tham gia, nhà đầu tư cần đóng góp vốn trước và được cam kết sẽ được hoàn trả cả vốn và lãi trong một khoảng thời gian cụ thể.

Người khởi xướng sẽ thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư và sau đó sẽ lấy tiền từ hai người tiếp theo để trả cho người đầu tiên.

Người đầu tiên bị lôi cuốn bởi mức lợi nhuận vượt trội đáng kinh ngạc, vì vậy họ quyết định tiếp tục đầu tư.

Schemer sử dụng tiền từ những người mới để trả cho những người đã tham gia trước đó và thuyết phục họ đầu tư lại, đồng thời mời thêm nhiều người khác tham gia.

Khi hệ thống đã ổn định, người sáng lập phải tìm kiếm nhà đầu tư mới để duy trì khả năng trả lãi. Nếu hệ thống không thể duy trì nữa, Schemer sẽ biến mất cùng với số tiền thu được từ các nhà đầu tư.

Ponzi sẽ đổ sụp nếu không có thêm thành viên tham gia vào hệ thống.

IV. Nguyên nhân khiến nhà đầu tư dễ mắc bẫy Ponzi

Do thiếu kiến thức, kinh nghiệm và tâm lý không vững, người ta dễ bị lôi cuốn và bỏ qua những ngôn từ hoa mỹ.

Bí quyết hấp dẫn của Schemer đã khiến nhiều người muốn hợp tác, khiến bạn chỉ cần tuân theo những lối đi mà họ đề ra.

Lợi nhuận cao luôn tiềm ẩn rủi ro lớn. Mô hình Ponzi hứa hẹn lãi suất hấp dẫn mặc dù tỷ lệ rủi ro cao, khiến nhà đầu tư dễ bị mắc bẫy.

V. Dấu hiệu nhận biết mô hình lừa đảo Ponzi

Schemer thu hút các nhà đầu tư mới bằng cách trả lợi nhuận cao và kích thích nhà đầu tư hiện tại đổ thêm tiền vào, tạo hiệu ứng “thác”. Schemer sử dụng số tiền của nhà đầu tư mới để trả cho nhà đầu tư ban đầu và giả mạo đây là lợi nhuận.

Khi những lợi nhuận được cam kết ngày càng tăng cao, nhà đầu tư thường có xu hướng đầu tư số tiền của họ vào mô hình đó nhiều hơn. Họ sẽ tiếp tục để tiền ở đó để tích lũy thêm lãi suất. Trong thời điểm này, người lừa đảo không thực sự trả tiền mà chỉ gửi báo cáo về số tiền kiếm được cho nhà đầu tư.

Dù mô hình vẫn ổn định, nhưng nhà đầu tư không thể rút số tiền này. Schemer đề xuất một kế hoạch mới giúp giảm thiểu việc rút tiền bằng cách tăng lợi nhuận, nhưng không cho phép rút tiền trong một khoảng thời gian nhất định.

Trong những trường hợp khác, khi tuân thủ các quy định, nhà đầu tư có thể rút được số tiền và có thể hiện tưởng rằng nơi đó có khả năng thanh toán và tài chính ổn định, từ đó mang lại sự an tâm để đầu tư tiếp.

Làm sao để phát hiện một mô hình Ponzi lừa đảo?

Để phát hiện mô hình lừa đảo Ponzi, chúng ta cần chú ý những dấu hiệu sau đây:

Kêu gọi đầu tư để tạo ra sự giàu có nhanh chóng, nhưng thiếu nền tảng.

Thông tin được cung cấp không rõ ràng và thường được phóng đại.

Đầu tư này hứa hẹn mang lại lợi suất hấp dẫn hoặc “kiếm tiền mà không cần làm gì”.

Cam kết không có nguy cơ, đưa ra tỷ lệ hoàn vốn đáng tin cậy.

Rút vốn khó khăn: Ban đầu có thể cho phép rút số vốn nhỏ để tạo lòng tin, tuy nhiên sau đó việc rút vốn khỏi mô hình này trở nên vô cùng khó khăn.

Thực hiện hoạt động lén lút, không thuộc sự phê duyệt của cơ quan có thẩm quyền.

Sản phẩm đầu tư hấp dẫn, mang lại nhiều cơ hội thành công và lợi nhuận khổng lồ trong việc giới thiệu.

VI. Cách phòng tránh mô hình lừa đảo Ponzi hiệu quả

Để tránh bị lừa vào hệ thống lừa đảo đa cấp Ponzi, nhà đầu tư cần cẩn trọng và có đủ kiến thức về thị trường tài chính, đặc biệt là khi nhận được lời mời đầu tư dài hạn hoặc đầu tư vào tiền điện tử.

Nếu thông tin liên quan đến dự án mập mờ và không công khai, có thể đó là một hình thức Ponzi.

Hãy luôn nhớ nguyên tắc: Lợi nhuận cao đồng nghĩa với rủi ro cao.

Hãy lưu ý đến số liệu về sách, báo cáo công khai và thông tin đầu tư.

Quyết định được đưa ra dựa trên việc phân tích dữ liệu, có cơ sở rõ ràng và không bị ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác.

Cần có hiểu biết sâu về cơ bản của việc đầu tư và nếu lợi nhuận quá lớn, cần phải đặt câu hỏi.

VII. So sánh Ponzi với mô hình kim tự tháp

Mô hình kim tự tháp, còn được gọi là hình thức lừa đảo, là một mô hình mà thành viên được hứa lợi nhuận khi tham gia và giới thiệu người khác tham gia.

Mô hình Ponzi và kim tự tháp đa cấp có nhiều điểm tương đồng trong hoạt động của chúng.

Các mô hình kim tự tháp phần lớn không cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ, chỉ tập trung vào việc thu hút thêm người tham gia để kiếm tiền. Một số mô hình kim tự tháp có đăng ký kinh doanh dạng công ty đa cấp và bán sản phẩm và dịch vụ theo cách hợp pháp, nhưng thường sản phẩm có chất lượng không tốt.

Có những điểm tương đồng giữa 2 mô hình này là:

Tất cả đều lừa dối bằng cách thuyết phục những người bị lừa rằng họ sẽ có cơ hội đầu tư và nhận được lợi nhuận lớn.

Nhận tiền từ nhà đầu tư mới để thanh toán cho người cũ.

Thường thì cả hai mô hình này không đưa ra bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ nào.

Mô hình kim tự tháp và mô hình đa cấp Ponzi có sự khác biệt là:

Ponzi thường được giới thiệu như một dịch vụ quản lý đầu tư, thuyết phục những người tham gia tin rằng lợi nhuận mà họ nhận được là kết quả từ các khoản đầu tư hợp pháp.

Mô hình kim tự tháp trong marketing mạng lưới yêu cầu thành viên tuyển thêm người vào hệ thống để kiếm tiền. Thành viên sẽ nhận được hoa hồng trước và số tiền này sẽ dần được chuyển lên đỉnh kim tự tháp.

TOPI đã chia sẻ những phân tích về mô hình lừa đảo Ponzi, hy vọng bạn đã hiểu rõ các dấu hiệu và tránh xa hình thức đầu tư “đen” này. Hãy theo dõi chúng tôi để tìm hiểu về các phương pháp đầu tư tài chính đáng tin cậy, được hướng dẫn bởi các chuyên gia thực sự.