Bạn có đam mê với thiên văn học, chắc chắn đã nghe đến khái niệm về tân tinh và siêu tân tinh. Nhưng bạn có biết chính xác tân tinh và siêu tân tinh là gì không? Hãy cùng khám phá sự thú vị của chúng qua bài viết dưới đây.
Tân Tinh là gì?
Tân tinh (hay sao mới) là một sự kiện nổ hạt nhân lớn xảy ra trên một sao lùn trắng, khiến cho nó bất thình lình phát sáng. Khác với các hiện tượng sáng lên khác như siêu tân tinh hoặc tân tinh phát ra ánh sáng đỏ (luminous red novae), tân tinh xảy ra trên bề mặt của một sao lùn trắng trong một hệ sao đôi. Nếu hai sao trong hệ sao đó gần nhau, vật chất từ một sao đồng hành có thể bị sao lùn trắng hút về. Hiện tượng tân tinh xảy ra khi khí plasma hiđro bồi tụ dần trên bề mặt sao lùn trắng đến một mức giới hạn, gây ra một phản ứng tổng hợp hạt nhân không kiểm soát.
Siêu tân tinh là gì?
Siêu tân tinh, còn được gọi là sao siêu mới, là một hiện tượng nổ mạnh của các ngôi sao khiến cho các vật thể trở nên rất sáng, chủ yếu là do plasma bùng lên trong một khoảng thời gian ngắn. Cấp sao biểu kiến tăng lên đột ngột hàng tỉ lần và sau đó dần giảm trong vài tuần hoặc vài tháng. Tổng năng lượng phát ra trong quá trình này đạt đến 10^44 J. Cấp sao tuyệt đối có thể đạt đến -20m.
Bản chất của hiện tượng siêu tân tinh là điểm kết cục của một số loại sao của quá trình tiến hóa của chúng.
Có hai loại nổ xảy ra trong vũ trụ. Trong loại thứ nhất, các ngôi sao khổng lồ sẽ cháy hết nhiên liệu nhiệt hạch, mất đi áp suất ánh sáng và sụp đổ vào trung tâm dưới tác động của trọng lực của chính nó, cho đến khi mật độ và áp suất tăng đến mức gây ra một cuộc nổ. Trong loại thứ hai, các ngôi sao trắng lùn sẽ hút vào mình vật chất từ một ngôi sao khác xoay quanh nó, cho đến khi đạt được khối lượng Chandrasekhar và gây ra một cuộc nổ nhiệt hạch. Cả hai loại nổ này đều đẩy một lượng lớn vật chất từ ngôi sao ra không gian xung quanh.
Quá trình nổ đầu tiên của một ngôi sao có thể dẫn đến nhiều kết quả khác nhau, bao gồm trở thành sao lùn trắng, sao neutron (pulsar, sao từ, sao hyperon hay sao quark…) Hoặc hố đen, tùy thuộc vào khối lượng của ngôi sao. Các vật chất trong lớp vỏ sao bị bắn vào không gian giữa các ngôi sao và trở thành tàn tích siêu tân tinh.
Ý nghĩa của tên gọi siêu tân tinh
Tên gọi siêu tân tinh hoặc sao siêu mới được xuất phát từ quan sát lịch sử các hiện tượng hiếm, khi một ngôi sao bất ngờ bùng sáng như vừa mới được tạo ra. Cường độ sáng của chúng được ghi nhận để phân loại là tân tinh hoặc siêu tân tinh. Tuy nhiên, hiện tượng siêu tân tinh thực chất là kết quả cuối cùng của quá trình tiến hóa của một số loại ngôi sao.
