Mua sắm công xanh (Green Public Procurement – GPP) là gì? Nguyên tắc

Mua sắm công xanh (GPP) là quá trình cơ quan công quyền tìm cách mua sắm hàng hóa, dịch vụ và làm việc nhằm giảm thiểu tác động môi trường trong suốt vòng đời của các sản phẩm này.

Hình minh hoạ (Nguồn: iobevo) được sử dụng để trình bày.

Mua sắm công xanh

Khái niệm.

Mua sắm công xanh, hay còn được gọi là mua sắm xanh trong tiếng Anh, được biết đến là Green Public Procurement – GPP.

Mua sắm công xanh được định nghĩa là quá trình mà cơ quan công quyền tìm cách mua sắm hàng hoá, dịch vụ và làm việc với mục tiêu giảm thiểu tác động môi trường trong suốt vòng đời của các sản phẩm này so với hàng hoá, dịch vụ và hoạt động có cùng chức năng chính thường được mua sắm (Theo European Commission, 2014).

Nội dung của mua sắm công xanh

Mua sắm công xanh đòi hỏi tất cả các tổ chức, doanh nghiệp và người dân phải cân nhắc sự cần thiết của việc mua sắm cũng như những tác động môi trường của sản phẩm hay dịch vụ đó ở tất cả các giai đoạn, vòng đời của chúng trước khi đưa ra quyết định mua sắm.

Theo Ủy ban châu Âu (2011), việc xác định những sản phẩm, dịch vụ và các lĩnh vực hoạt động ưu tiên trong mua sắm công xanh được đề xuất với ba yếu tố chính cần lưu ý đầu tiên:

Môi trường bị tác động mỗi khi chọn sản phẩm (ví dụ như xe công) hoặc dịch vụ (ví dụ như dịch vụ vệ sinh). Tác động này lớn đối với môi trường trong chu kỳ vòng đời của chúng.

Nỗ lực tập trung vào các lĩnh vực chi tiêu quan trọng trong chính quyền là điều rất quan trọng của ngân sách.

Tạo ảnh hưởng đến thị trường bằng cách tập trung vào các khu vực có tiềm năng ảnh hưởng đến thị trường nhất. Vấn đề này có thể xuất phát từ qui mô hoặc tầm nhìn của hợp đồng, hoặc giá trị được đặt ra bởi các nhà cung cấp đối với khách hàng khu vực công.

Bốn nguyên tắc cơ bản của mua sắm xanh

Để thực hiện mua sắm xanh một cách hiệu quả và thành công, mạng lưới mua sắm xanh quốc tế (IGPN) đã xác định bốn nguyên tắc cơ bản của mua sắm xanh như sau:

Nguyên tắc thứ nhất: Tính cần thiết.

Trước khi mua sắm, hãy cân nhắc kỹ xem sản phẩm hoặc dịch vụ có cần thiết hay không. Việc sửa chữa hoặc thay đổi cũng nên được cân nhắc đối với các sản phẩm đang được sử dụng.

Bên cạnh đó, cần xem xét thuê hoặc mua các sản phẩm mới với số lượng đáp ứng nhu cầu sử dụng.

Nguyên tắc thứ hai: Vòng đời của sản phẩm.

Trong suốt quá trình vận hành, việc mua sản phẩm có ảnh hưởng khác nhau đến môi trường. Từ giai đoạn mua nguyên liệu cho đến khi sản phẩm bị loại bỏ, cần xem xét và cân nhắc một số đặc tính sau:

Giảm tối thiểu các chất độc hại.

Người tiêu dùng có thể đóng góp vào việc giảm thiểu phát sinh các chất có hại bằng cách lựa chọn sản phẩm thân thiện môi trường hoặc sản phẩm ít chứa các chất độc hại.

Điều này sẽ thúc đẩy các nhà sản xuất loại bỏ việc sử dụng các chất gây hại đến môi trường và sức khỏe con người trong quá trình sản xuất sản phẩm hoặc dịch vụ.

Sử dụng tài nguyên và năng lượng một cách hiệu quả.

Khích lệ người tiêu dùng mua các sản phẩm tiết kiệm tài nguyên và năng lượng.

Sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững.

Người tiêu dùng nên lựa chọn những sản phẩm sử dụng tài nguyên thiên nhiên tái tạo một cách bền vững. Các tài nguyên tái tạo phải được sử dụng hiệu quả để giảm thiểu tối đa các tác động xấu đến môi trường.

Tăng độ bền.

Nên chọn các sản phẩm có tuổi thọ sử dụng lâu dài và cân nhắc việc sử dụng các bộ phận thay thế, khả năng sửa chữa và thời gian bảo trì trước khi mua. Tránh mua sản phẩm có yêu cầu thay thế các bộ phận quá thường xuyên.

Được thiết kế để có thể sử dụng lại.

Nguời tiêu dùng nên lựa chọn những sản phẩm có thể tái sử dụng mà không cần phải sản xuất lại cho cùng mục đích sử dụng. Điều này sẽ giảm đáng kể gánh nặng cho môi trường.

Đã thiết kế để tái chế.

Giải pháp tốt nhất để xử lý sản phẩm không thể sử dụng tiếp là tái chế. Trước khi quyết định mua một sản phẩm, người tiêu dùng cũng nên xem xét hệ thống thu hồi và tái chế sẵn có cho vật liệu đó.

Sản phẩm được làm từ nguyên liệu tái chế.

Sản phẩm chứa các vật liệu tái chế hoặc những bộ phận có thể tái sử dụng sẽ đóng vai trò trong việc tiết kiệm tài nguyên và giảm thiểu phát sinh chất thải.

Tính xác nhận.

Để giảm tác động tiêu cực đến môi trường, người tiêu dùng nên lựa chọn các sản phẩm có thể xử lí và thải bỏ dễ dàng, đặc biệt là những sản phẩm không thể sử dụng nhiều lần hoặc tái chế.

Nguyên tắc thứ 3: Nỗ lực của nhà cung ứng.

Ngoài việc đánh giá sản phẩm, người tiêu dùng cũng cần đánh giá những hoạt động bảo vệ môi trường của nhà cung ứng như:

Doanh nghiệp áp dụng chính sách môi trường không? Có triển khai các biện pháp quản lí môi trường phù hợp hay không? Hoặc họ có tích cực tham gia công tác bảo vệ môi trường không?

Thu thập thông tin về môi trường là nguyên tắc số 4.

Trước khi quyết định mua một sản phẩm, người tiêu dùng nên quan tâm đến những thông tin môi trường như nhãn môi trường, thông tin của doanh nghiệp trên sản phẩm hoặc trên website.

Ngoài ra, người tiêu dùng cũng có thể yêu cầu nhà phân phối cung cấp các thông tin chi tiết hơn về môi trường của sản phẩm đó.

Tài liệu tham khảo: Chuỗi cung ứng xanh, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.