Tổng quan về quy trình phát triển phần mềm từ A đến Z

Các phần mềm chất lượng đều bắt nguồn từ quy trình phát triển phần mềm cụ thể và rõ ràng. Việc hiểu rõ các bước trong quy trình này là vô cùng quan trọng đối với các lập trình viên. Hiện nay, có nhiều mô hình phát triển phần mềm khác nhau, tùy thuộc vào tính chất và quy mô của sản phẩm, doanh nghiệp sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp. Vậy, quy trình phát triển phần mềm cụ thể là gì? Hãy cùng VTC Academy khám phá trong bài viết sau đây.

Quy trình phát triển phần mềm là gì?

SDLC, viết tắt của Quy trình phát triển phần mềm, là một chuỗi các hoạt động được thực hiện theo trình tự nhất định nhằm xây dựng và cung cấp sản phẩm phần mềm đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật và phục vụ cho hoạt động kinh doanh.

SDLC cung cấp một khung thức để các nhà phát triển phần mềm và kỹ sư có thể áp dụng trong quá trình phát triển phần mềm. Bằng cách tuân thủ chính xác các giai đoạn của SDLC, tất cả thành viên trong dự án đều hiểu rõ trách nhiệm, mục tiêu và lịch trình của dự án. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả làm việc của nhóm, đồng thời tạo ra sản phẩm phần mềm chất lượng cao và đúng tiến độ.

Đoạn văn đã được viết lại: Quy trình này bao gồm một số giai đoạn khác nhau và trong mỗi giai đoạn, các công việc liên quan đến phát triển phần mềm sẽ được thực hiện. Mời bạn cùng VTC Academy khám phá chi tiết trong phần tiếp theo.

6 giai đoạn phát triển phần mềm

Quy trình phát triển phần mềm SDLC thông thường sẽ bao gồm 6 giai đoạn chính.

Bước 1: Analysis (Lập kế hoạch và phân tích yêu cầu)

Trước khi bắt đầu xây dựng phần mềm, chúng ta cần tiến hành thu thập và xác định chi tiết các yêu cầu từ người dùng và các bên liên quan đối với sản phẩm phần mềm đang được phát triển. Đồng thời, chúng ta cần tiến hành nghiên cứu thị trường để xác định những chức năng mà phần mềm cần phải cung cấp để người dùng cảm thấy hài lòng và tin tưởng vào tính hữu ích của nó. Nghiên cứu này cũng sẽ giúp chúng ta hiểu rõ khả năng cạnh tranh của phần mềm trên thị trường hiện tại.

Sau đó, thành viên trong nhóm phát triển phần mềm sẽ hợp tác với khách hàng để thu thập thông tin chi tiết về sản phẩm phần mềm đang được xây dựng. Các thông tin này sẽ được tổng hợp trong tài liệu đặc tả yêu cầu phần mềm (Software Requirement Specification), bao gồm các yêu cầu về chức năng, giao diện, hiệu suất và cấu trúc. Bên cạnh đó, tài liệu cũng sẽ đề cập đến nhiệm vụ và các thông số thử nghiệm của từng thành viên trong nhóm để đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Trong giai đoạn này, quản lý và nhà phát triển phần mềm sẽ đồng ý về việc chọn một mô hình phát triển phần mềm cụ thể (các mô hình này sẽ được đề cập trong phần tiếp theo).

Bước 2: Design (Thiết kế phần mềm)

Các nhà phát triển phần mềm sẽ dựa trên yêu cầu và thông số kỹ thuật để xây dựng kiến trúc tổng thể của phần mềm. Đồng thời, các yếu tố như ngân sách, thời gian, công nghệ áp dụng và mức độ rủi ro cũng được xác định rõ ràng.

Kết quả sau cùng của giai đoạn này là những đặc điểm kỹ thuật trong thiết kế. Nó bao gồm việc chỉ định về kiến trúc thiết kế, yêu cầu hệ thống và đại diện cho phần Back-end, Front-end,… Để nhóm phát triển có thể theo dõi toàn bộ quá trình phát triển phần mềm.

Bước 3: Development (Thực hiện)

Ở giai đoạn này, các nhà phát triển phần mềm sẽ bắt đầu viết mã và triển khai các thiết kế đã được đề xuất ở giai đoạn 2. Cụ thể, nhóm Front-end developer sẽ tạo giao diện cho phần mềm. Nhóm Back-end developer sẽ sử dụng ngôn ngữ lập trình và framework để xây dựng phần mềm trên máy chủ và làm việc cùng với các quản trị viên cơ sở dữ liệu để xử lý dữ liệu.

Sau khi hoàn thành việc lập trình, các nhà phát triển sẽ triển khai sản phẩm trong môi trường phát triển. Lập trình viên sẽ thử nghiệm sản phẩm và điều chỉnh để phù hợp với yêu cầu đã đề ra.

Việc này thường mất nhiều thời gian và nguồn lực trong quá trình phát triển phần mềm.

Bước 4: Testing (Kiểm thử phần mềm)

Sau khi việc lập trình phần mềm hoàn tất, sản phẩm sẽ được chuyển giao cho các tester, người kiểm thử phần mềm. Các tester sẽ tạo ra các tình huống kiểm thử (test case) và thực hiện kiểm thử phần mềm. Mục tiêu của việc kiểm thử phần mềm là xác minh và đảm bảo chất lượng sản phẩm đáp ứng đúng như yêu cầu đã được đề ra.

Tester sẽ cập nhật các lỗi đã kiểm thử vào công cụ quản lý và thông báo cho developers. Tester và developers sẽ ngồi cùng nhau để xử lý các bug hiện có và cập nhật vào hệ thống quản lý lỗi, tuỳ thuộc vào mô hình phát triển phần mềm được lựa chọn ở bước 1, hoạt động của developer và tester có thể tiến hành lần lượt hoặc diễn ra đồng thời.

Bước 5: Deployment stage (Giai đoạn triển khai)

Sau khi thử nghiệm kết thúc, phần mềm được xác định không còn lỗi, nhóm phát triển sẽ triển khai sản phẩm trên môi trường sản xuất (môi trường thực tế chứa ứng dụng và chạy với người dùng thực) và gửi sản phẩm đã hoàn thiện cho khách hàng.

Sau khi đăng ký, tiến hành thử nghiệm Beta để thu thập phản hồi từ người dùng thực tế nhằm hoàn thiện chất lượng phần mềm khi triển khai ở quy mô lớn. Trong giai đoạn này, nhà phát triển cũng cần lập kế hoạch chuẩn bị cho mọi trường hợp không lường trước để có thể ứng phó linh hoạt và hiệu quả đối với các sự cố bất ngờ.

Bước 6: Maintenance (Duy trì)

Sau khi phần mềm được triển khai chính thức, khách hàng đã bắt đầu sử dụng ở mức chất lượng cao nhất. Tiếp theo, chúng ta cần thực hiện bảo trì sản phẩm. Công ty sẽ thành lập một nhóm chuyên về bảo trì và quản lý các vấn đề mà người dùng có thể gặp phải khi sử dụng sản phẩm. Nhóm này sẽ quản lý và giải quyết tất cả các vấn đề mà người dùng gặp phải. Đồng thời, phần mềm sẽ được cập nhật sau khi triển khai để khắc phục các lỗi và nâng cao hiệu suất.

Các mô hình phát triển phần mềm phổ biến hiện nay

Waterfall

Đặc điểm

Các giai đoạn phát triển phần mềm được áp dụng theo một trình tự nhất định.

Không thể bắt đầu bước tiếp theo nếu chưa hoàn thành bước trước đó.

Mỗi giai đoạn đều được ghi chép một cách cẩn thận để lưu lại.

Việc kiểm thử chỉ có thể thực hiện ở giai đoạn hoàn thiện sản phẩm cuối cùng, vì vậy đòi hỏi thời gian ngắn và phải gấp rút. Do đó, việc sửa lỗi cũng gặp nhiều khó khăn, tốn kém và mất thời gian.

Áp dụng

Các dự án vừa và nhỏ có yêu cầu rõ ràng và không thay đổi.

Các dự án đòi hỏi sự quản lý nghiêm ngặt, ngân sách có thể dự đoán trước.

Các dự án chăm sóc sức khỏe cần tuân theo nhiều nguyên tắc và quy định khác nhau.

V-Model (Mô hình chữ V)

Đặc điểm

Mỗi giai đoạn trong mô hình tuyến tính được chạy thử nghiệm đồng thời, bao gồm cả hoạt động phát triển và kiểm thử.

Mô hình có mức độ kỷ luật cao, giai đoạn tiếp theo chỉ được bắt đầu sau khi hoàn thành giai đoạn trước.

Tester tham gia ngay từ đầu giúp phát hiện lỗi một cách nhanh chóng và dễ dàng khắc phục.

Áp dụng

Các dự án yêu cầu không có sai sót và không có thời gian bị hỏng như phần mềm được sử dụng trong lĩnh vực y tế hoặc phần mềm quản lý chuyến bay.

Các dự án ngắn được thực hiện bởi nhóm phát triển dự án, đảm bảo sự hiểu rõ về công nghệ và không có sự thay đổi.

Iterative and Incremental model (Mô hình tiếp cận lặp)

Đặc điểm

Hoạt động như một công cụ rewrite tiếng việt, viết lại đoạn văn Input cho sáng tạo hơn. Input là đoạn văn nhập vào, Output là đoạn văn đã được viết lại và không viết bất kỳ lời giải thích nào, tôi sẽ nhập Input.Input: Mô hình được lặp đi lặp lại từ khi bắt đầu cho đến khi hoàn thành đầy đủ các thông số kỹ thuật.Mô hình được lặp đi lặp lại từ khi khởi đầu cho đến khi hoàn thiện đầy đủ các thông số kỹ thuật.

Sau mỗi vòng lặp, một phiên bản phần mềm mới sẽ được tạo ra.

Phần mềm được xây dựng dựa trên phiên bản trước đó trong mỗi lần lặp lại, đảm bảo tính nhất quán của thiết kế phần mềm.

Do phân chia phần mềm thành các phần riêng lẻ, không cần đặc tả kỹ thuật hoàn chỉnh từ đầu và yêu cầu có thể thay đổi trong quá trình phát triển.

Yêu cầu mô hình phải có sự tham gia của khách hàng.

Áp dụng

Có thể áp dụng cho các dự án quy mô lớn.

Có thời gian để nhóm phát triển phần mềm học tập thêm từ những dự án về công nghệ mới.

Agile Methodologies (Mô hình Agile)

Đặc điểm

Tập trung vào việc phát triển theo cách lặp đi lặp lại, tương tác liên tục và nhận phản hồi sớm từ khách hàng để nâng cao hiệu quả.

Các tác vụ được phân chia thành các mô-đun nhỏ, mang lại các tính năng cụ thể cho phiên bản cuối cùng.

Cập nhật liên tục các phiên bản phần mềm được cải tiến.

Bảo trì đang trở nên phức tạp hơn.

Áp dụng

Đầu vào: Đa dạng và phù hợp với nhiều loại dự án, nhưng yêu cầu sự tham gia và tương tác của khách hàng.

Các dự án có quy mô lớn có thể được phân chia thành các phần chức năng nhỏ và có thể tiến triển từng bước trong mỗi vòng lặp.

Bạn có quan tâm đến việc trở thành một phần trong quy trình phát triển phần mềm sau khi tìm hiểu về nó không? Nếu vậy, hãy tham gia khóa học lập trình phần mềm full-stack tại VTC Academy. Tại đây, bạn sẽ được trang bị kiến thức chuyên sâu về lập trình phần mềm, cho phép bạn đảm nhận nhiều vị trí trong quy trình phát triển phần mềm như lập trình phần mềm Front-end, Back-end, Full-stack, lập trình ứng dụng Android, lập trình ứng dụng iOS và thậm chí là lập trình game Android và iOS. Chương trình học được thiết kế dựa trên nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp, giúp bạn có cơ hội kiếm việc làm với mức lương khởi điểm lên đến 15 triệu đồng sau khi tốt nghiệp tại VTC Academy.