Kế hoạch tài chính toàn diện của đất nước đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ thông qua vào ngày 22/1/2020, và được định hướng đến năm 2030 thông qua Quyết định 149/QĐ-CP (thường được gọi là Kế hoạch tài chính toàn diện). Phạm vi của Kế hoạch là tăng cường việc đưa các sản phẩm, dịch vụ tài chính cơ bản như thanh toán, chuyển tiền, tiết kiệm, tín dụng và bảo hiểm đến cho đại chúng thông qua các tổ chức được phép cung cấp.

Điểm mới của Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia là sự cho phép mở cửa thị trường chuyển mạch tài chính và cạnh tranh bù trừ điện tử.

“Một trong những mục tiêu quan trọng của Chiến lược là cải thiện và nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng tài chính, đồng thời xây dựng điều kiện giảm chi phí giao dịch, đáp ứng các yêu cầu thúc đẩy tài chính toàn diện.”

Công việc được giao đòi hỏi phải xây dựng một hệ thống chuyển đổi tài chính, đền bù điện tử đầy đủ để cho phép các tổ chức và doanh nghiệp đủ điều kiện theo quy định pháp luật có thể sử dụng dịch vụ để tăng tính cạnh tranh, đảm bảo an ninh, an toàn, nâng cao hiệu quả xử lý, giảm chi phí giao dịch thanh toán, và chuyển tiền cho người dân cùng doanh nghiệp. Nghiên cứu cụ thể sẽ được thực hiện.

Theo một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, cho phép các tổ chức, doanh nghiệp được tham gia cung ứng dịch vụ chuyển đổi tài chính, hoàn trả điện tử được phép bởi chính phủ sẽ tạo ra sự cạnh tranh trên thị trường, nâng cao chất lượng dịch vụ và giảm phí giao dịch ngày càng tốt hơn. Trong tương lai gần, các doanh nghiệp lớn như các công ty Fintech, doanh nghiệp viễn thông và cả các nhà đầu tư nước ngoài sẽ được phép tham gia.

Chi phí thuê sẽ giảm và tiện nghi sẽ đa dạng hơn khi các doanh nghiệp mới gia nhập thị trường, thúc đẩy quá trình tiên tiến hóa không sử dụng tiền mặt, tạo ra một môi trường cạnh tranh.

Chuyên gia đánh giá cao quyết định cho phép mở cửa trong lĩnh vực cung cấp hạ tầng thanh toán của Chính phủ. Đây là sự kiện đầu tiên trong lịch sử và là bước đệm quan trọng để phát triển nền kinh tế không tiền mặt tại Việt Nam.

Tại Hội nghị đánh giá thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư về dịch vụ trung gian thanh toán tại Hà Nội, các nhà lãnh đạo của Vụ Thanh toán NHNN cho biết rằng việc xây dựng và điều chỉnh hạn mức bù trừ điện tử, tạo hạn mức và xử lý giao dịch thông qua hệ thống bù trừ điện tử, quy định về thanh toán và các biện pháp quản lý rủi ro để đảm bảo tính thanh khoản trong hệ thống bù trừ điện tử là một quy định cực kỳ quan trọng trước đây.

Hạ tầng bù trừ điện tử được sử dụng để các tổ chức trung gian thanh toán và ngân hàng kết nối với cùng một hệ thống. Hiện nay, Việt Nam chưa có hạ tầng bù trừ điện tử, do đó nếu một ví điện tử muốn phát triển dịch vụ với nhiều ngân hàng, phải thực hiện kết nối với từng ngân hàng một. Vì vậy, các tổ chức trung gian thanh toán và ngân hàng sẽ được kết nối vào hệ thống bù trừ điện tử.

Để liên kết với 15 tài khoản ngân hàng, ví điện tử cần thỏa thuận để có liên kết riêng với mỗi tài khoản. Tuy nhiên, một tài khoản ngân hàng có thể kết nối với nhiều ví điện tử. Việc này tạo ra khó khăn cho việc triển khai dịch vụ của các ví điện tử. Nếu có một cổng bù trừ điện tử là dịch vụ công của nhà nước, ví điện tử chỉ cần kết nối vào đó để kết nối với các tài khoản ngân hàng đã kết nối vào cổng đó. Cổng bù trừ điện tử đóng vai trò như một trung tâm dịch vụ chuyển mạch, cho phép các ví điện tử và tài khoản ngân hàng kết nối với nhau thông qua một cổng duy nhất.

Trưởng phòng Thanh toán nói rằng Việt Nam sẽ xây dựng một hệ thống thanh toán điện tử mới để loại bỏ các kết nối không cần thiết giữa ví điện tử và ngân hàng. Ông cho rằng không có quốc gia nào sử dụng mạng nhện để kết nối các thành phần thanh toán điện tử như Việt Nam.

Việc triển khai hệ thống thanh toán thay thế tự động các giao dịch bán lẻ (hệ thống ACH) trên toàn cầu đã trở thành một phần không thể thiếu của cơ sở hạ tầng thanh toán của mọi quốc gia, theo báo cáo phân tích của Ngân hàng Nhà nước. Tại Việt Nam, Chính phủ đã giao triển khai hệ thống ACH trong Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt. Các giao dịch thanh toán qua hệ thống tự động ACH thường là các giao dịch nhỏ, giá trị thấp, có số lượng lớn được xử lý suốt 24 giờ/7 ngày/tuần. Nghiên cứu thông lệ quốc tế cho thấy, phương thức xử lý về cơ bản được thực hiện giống như dịch vụ bù trừ điện tử, chuyển mạch tài chính.

Nếu các tổ chức tài chính và doanh nghiệp được cấp phép, thị trường sẽ xuất hiện thêm nhiều đối thủ đáng kể. Hiện tại, chỉ có NAPAS – Công ty Thanh toán Quốc gia Việt Nam được Ngân hàng Nhà nước cấp phép làm trung gian kết nối các ngân hàng và cung cấp dịch vụ chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử.

Các dịch vụ chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tại Việt Nam hiện chỉ được cung cấp bởi Ngân hàng Nhà nước duy nhất. Để thực hiện điều này, Công ty CP Chuyển mạch tài chính quốc gia Việt Nam (Banknetvn) và Công ty CP Dịch vụ thẻ Smartlink đã hợp tác xây dựng Trung tâm chuyển mạch thẻ thống nhất.