Chu kỳ kinh nguyệt bình thường diễn ra theo 2 giai đoạn là giai đoạn tăng sinh và giai đoạn bài tiết.
- Giai đoạn tăng sinh
Cuối chu kỳ trước nồng độ hormon buồng trứng giảm đột ngột (hormon estrogen và progesteron) nên gây kích thích tuyến yên tăng tiết FSH và LH dưới sự chỉ huy của GnRH. Dưới tác động của 2 hormon FSH và LH nang nguyên thủy ở buồng trứng bắt đầu phát triển, sau vài ngày nang trứng phát triển to lên và tăng tiết estrogen.
Ở tử cung: Sau khi hành kinh, niêm mạc tử cung còn lại một lớp mỏng. Dưới tác động của estrogen các tế bào biểu mô tăng sinh nhanh chóng, niêm mạc dần dày lên, mạch máu phát triển. Các tuyến của cổ tử cung bài tiết một lớp dịch nhầy tạo điều kiện cho tinh trùng di chuyển vào tử cung.
Hiện tượng phóng noãn: Sau khoảng 7-8 ngày phát triển, có một nang phát triển nhanh số nang trứng còn lại thoái triển dần. Tại nang trứng phát triển, kích thước tăng lên nhanh lượng estrogen cũng được bài tiết tăng hơn hẳn. Lượng estrogen tăng cao gây tác dụng điều hòa ngược dương tính đối với hormon tuyến yên là FSH và LH làm cho tuyến yên tăng bài tiết hai hormon này, dưới sự tác động của FSH và LH thì làm cho nang trứng phát triển mạnh đến một kích thước nhất định gọi là nang trứng chín.
Trước khi xảy ra hiện tượng phóng noãn thì hormon LH tăng cao đến đạt đỉnh, kết hợp với những tác động của hormon estrogen, progesteron, FSH làm cho trứng căng phồng, thành nang trứng mỏng lại làm cho nang trứng vỡ ra và gây ra hiện tượng phóng noãn. Hiện tượng này thường xảy ra trước kinh nguyệt khoảng 13-14 ngày.
- Giai đoạn bài tiết
Bài tiết hormon: Sau khi phóng noãn, tuyến yên vẫn tiếp tục bài tiết FSH và LH làm cho một ít tế bào còn lại ở vỏ nang biến đổi thành hoàng thể. Hoàng thể bài tiết một lượng lớn progesteron và estrogen.
Thay đổi ở tử cung: Dưới tác động chủ yếu của estrogen làm cho niêm mạc tử cung tăng sinh, dày lên. Các mạch máu cũng phát triển mạnh. Mục đích là để tạo một điều kiện thích hợp cho trứng đã thụ tinh làm tổ.
Hiện tượng kinh nguyệt: Nếu không có hiện tượng thụ thai thì khoảng 2 ngày cuối chu kỳ kinh, hoàng thể đột nhiên bị thoái hóa làm cho nồng độ hormon progesteron và estrogen giảm đột ngột xuống mức rất thấp. Do vậy niêm mạc tử cung bị thoái hóa, các động mạch bị co thắt gây tình trạng thiếu máu, gây hiện tượng hoại tử. Kết quả mạch máu bị tổn thương và chảy máu, vùng chảy máu lan rộng hơn sau khoảng 24-36 giờ, sau đó lớp niêm mạc tử cung bị hoại tử bong ra.
