Nông nghiệp hiện nay đóng vai trò rất quan trọng. Nó đang nuôi sống 7 tỷ người trên trái đất. Nhưng chính nông nghiệp lại là một trong những hoạt động làm tổn thương trái đất nghiêm trọng nhất.
Với thói quen và kỹ thuật canh tác cũ. Chính nông nghiệp đã và đang giết dần Trái Đất và các hệ sinh thái trên Trái Đất. Và cũng chính vì vậy mà hiện nay nông nghiệp sinh thái đã ra đời.
- Nông nghiệp sinh thái là gì?
- Vườn rừng – Sự sống trong mô hình tương hợp năng lượng
- Đất “sống” khi không bị cày xới
Nông nghiệp sinh thái là gì?
Xa hơn nông nghiệp hữu cơ chính là nông nghiệp sinh thái. Nông nghiệp sinh thái được xem là phương thức trồng trọt cao nhất trong các dạng nông nghiệp bền vững. Nông nghiệp sinh thái sử dụng những phương pháp cho phép tái tạo và giữ gìn hệ sinh thái như trồng rừng, không làm đất (cày bừa), trồng đa canh, thuận theo tự nhiên…
Trong mô hình này, đất luôn được bồi đắp để mà không cần phải sử dụng phân bón hóa học. Người nông dân tự chủ, sống cùng hệ sinh thái một cách tự nhiên và bền vững nhất. Sản phẩm của họ được phân phối hoặc qua các kênh đặc biệt. Tránh được áp lực từ vòng quay năng suất và giá cả của thị trường.
Vườn rừng – Sự sống trong mô hình tương hợp năng lượng
Ernst Gotsch là một nông dân – nhà nghiên cứu nông nghiệp người Thụy Sĩ. Ông đã dành hàng chục năm để nghiên cứu, thực hành nông nghiệp sinh thái. Ông đã chứng minh được rằng con người hoàn toàn có thể sống dựa vào rừng và sản xuất lương thực từ rừng, đồng thời có thể bảo vệ rừng một cách hoàn hảo, thậm chí mô hình này còn giúp cải tạo các vùng đất đã thoái hóa và bạc màu.
Phương pháp Syntropic Agriculture
Phương pháp của Ernst có tên là Syntropic Agriculture – tạm dịch “ Nông nghiệp Tương hợp Năng lượng”. Nó là các kỹ thuật tương tác trong nông nghiệp nhằm tạo ra sự cân bằng năng lượng tích cực trong toàn hệ thống. Đây là kỹ thuật làm vườn thâm canh kết hợp với lâm nghiệp. Điểm cốt yếu là kết hợp các loại thực vật với các khoảng cách và tầng khác nhau. Sau đó là kỹ thuật cắt tỉa các loại cân thân gỗ, cây ăn quả. Việc cắt tỉa giúp mang các chất hữu cơ về cho đất một cách liên tục, mà không phải bổ sung bất cứ một chất hữu cơ nào từ bên ngoài.
Phương pháp của Ernst cho phép phục hồi đất thông qua việc sản xuất rau và trái cây. Lúc thu hoạch, đất trở nên tốt hơn, màu mỡ hơn khi mới bắt đầu canh tác.
Thành công của mô hình
Ernst cho rằng cách vận hành nông nghiệp truyền thống không tạo thuận lợi cho sự sống tự nhiên. Kết hợp nông lâm nghiệp giúp người nông dân hưởng lợi từ tính năng động của rừng.
Mô hình của Ernst không chỉ phù hợp với các vườn rừng nhỏ. Ông đã hợp tác và vận hành thành công mô hình của mình với trang trại có diện tích lên đến 5.000 ha có tên là Fazenda Da Toca tại Brazil. Đây là minh chứng về khả năng sản xuất ở quy mô lớn của mô hình này. Nhiều học trò và cộng sự của Ernst đã ứng dụng rất thành công mô hình này trên thế giới.
Phương pháp của Claude
Để giải quyết việc này, Claude và vợ là Lydia đã xây dựng quy trình kích hoạt sinh học của đất và mong muốn phổ biến điều đó đến mọi người nông dân. Ông cho trồng hàng rào các cây thân gỗ xung quanh vườn. Ông không cho cày xới các khu vườn. Ngược lại, ông cắt cành cây của hàng rào thành các đoạn 5cm, rải xuống đất, tạo thành một lớp thảm phủ trên bề mặt đất. Lớp thảm này giúp giữ ẩm cho đất, làm tổ cho các sinh vật trong đất, đồng thời đất cũng trở nên sạch sẽ và không có cỏ mọc trong đó. Lớp thảm bảo vệ bề mặt đất cũng cho phép các nông dân gieo hạt trực tiếp lên lớp thảm. Hạt có thể nảy mầm trong đó một cách rất thuận lợi.
Cánh đồng 8.000 ha của Antonesi Semen, nông dân tại vùng Ctakobe, Ukraine là một ví dụ cho phương pháp mà Claude theo đuổi. Đã hơn 30 năm nay, Antonesi canh tác trên cánh đồng 8.000 ha với 3 nguyên tắc: không cày xới, không bón phân hóa học, chỉ bón phân chuồng hữu cơ và luân canh để cho đất nghỉ ngơi. Cánh đồng của ông luôn cho năng suất cao hơn so với phương pháp truyền thống.
Tổng kết
Ngoài 2 câu chuyện trên, còn nhiều câu chuyện thú vị khác về xây dựng mô hình nông nghiệp sinh thái được trình bày trong bộ phim như khai thác hiệu quả nguồn nước tiểu của con người nhằm thay thế cho phân vô cơ vốn sản xuất từ các mỏ tự nhiên sắp cạn kiệt, hay phân phối trực tiếp các sản phẩm nông nghiệp sinh thái đến tay người tiêu dùng. Tuy nhiên, tất cả chúng đều hướng đến mục đích chia sẻ thông tin, khuyến khích nông dân mạnh dạn tạo ra một mô hình nông nghiệp kết hợp hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường, giúp người nông dân trở nên hạnh phúc hơn khi canh tác trên chính đồng ruộng của mình.
Cũng nói thêm, mô hình nông nghiệp sinh thái này cũng chính là điều mà nhà nông học Masanobu Fukuoka đã trình bày trong quyển sách nổi tiếng Cuộc cách mạng một-cọng-rơm. Trong đó, ông đề xuất phương pháp rải rơm rạ trở lại ruộng lúa sau khi thu hoạch để bổ sung chất dinh dưỡng cho đất. Hắc mạch và đại mạch của ông đạt năng suất kỷ lục khi trồng theo 4 nền tảng như sau:
- Không cày xới đất
- Không dùng phân hóa học hoặc phân ủ
- Không làm cỏ bằng việc cày xới hay dùng thuốc diệt cỏ
- Không phụ thuộc vào hóa chất
“Đối với người nông dân trong công việc của mình: hãy phụng sự tự nhiên rồi mọi chuyện đều sẽ đâu vào đó. Làm nông đã từng là công việc thiêng liêng. Khi nhân loại rời xa khỏi lý tưởng này là khi nền nông nghiệp thương mại hiện đại bắt đầu. Khi người nông dân bắt đầu trồng cây để kiếm tiền, ông ta đã quên mất những nguyên tắc thực sự của nông nghiệp.” – Masanobu Fukuoka
Hùng Chaetomium
Xem thêm về: Canh tác nông nghiệp, Hữu cơ, Mô hình canh tác
Danh mục: Kỹ thuật canh tác, Tủ sách nông nghiệp
