Máy ảnh không gương lật có gì đặc biệt?

Ra đời từ năm 2004, công nghệ máy ảnh không gương lật đã đi được một chặng đường chưa dài nhưng cũng không phải là ngắn, với khá nhiều model máy đến từ hầu hết các nhà sản xuất máy ảnh lớn, bao gồm cả Canon với model EOS M vừa ra mắt. Để giúp bạn hiểu thêm về dòng máy ảnh này, chúng tôi tổng hợp bài viết này từ nhiều nguồn trên Internet, trong đó có Wikipedia tiếng Anh.

Máy ảnh không gương lật là gì?

Khái niệm máy ảnh không gương lật tồn tại dưới nhiều tên gọi khác nhau như: hệ thống máy ảnh nhỏ gọn (compact system camera – viết tắt là CSC), hệ thống máy ảnh không gương lật (Mirrorless System Camera – MSC), máy ảnh kỹ thuật số ống kính đơn không gương lật (Digital Single Lens Mirrorless – DSLM), hệ thống máy ảnh kỹ thuật số ống kính rời (Digital Interchangeable-Lens System camera) và cuối cùng được biết đến với cái tên khung ngắm điện tử với ống kính rời (Electronic Viewfinder with Interchangeable Lens – EVIL, không áp dụng cho những máy ảnh kính ngắm quang học).

Máy ảnh ống kính rời không gương lật

Máy ảnh không gương lật cũng sử dụng ống kính rời như các máy ảnh DSLR, cho nên để hiểu bản chất của công nghệ này, bạn cần biết cách thức hoạt động của máy ảnh DSLR.

Các máy ảnh DSLR thường được trang bị những bộ cảm biến lớn và được định nghĩa bởi một kính ngắm quang TTL (Through the lens) – nghĩa là không có kính ngắm quang TTL thì không phải là máy ảnh DSLR. Ánh sáng sẽ đi trực tiếp vào ống kính (through the lens) gặp gương lật và phản xạ lên lăng kính ngũ giác (pentaprisms) và đi vào mắt người dùng đang ngắm qua ống ngắm quang. Khi người dùng nhấn nút chụp, gương được lật lên để ánh sáng đi trực tiếp vào cảm biến của máy ảnh (vào phim nếu là máy ảnh chụp phim). Lúc này, ánh sáng bên trong không còn phản xạ vào ống ngắm quang nữa nên bạn sẽ thấy ống ngắm này tối đi trong một khoảnh khắc. Với những máy ảnh có live view (ngắm bằng màn hình LCD) thì ánh sáng cũng sẽ đi trực tiếp vào cảm biến và hiển thị ra màn hình. Do cơ chế này nên khi bạn sử dụng kính ngắm quang (đưa máy ảnh lên mắt để ngắm) thì màn hình LCD sẽ tự tắt.

Như vậy, ở máy ảnh DSLR, gương lật có tác dụng che cảm biến để lấy nét và cho người dùng ngắm, khi chụp thì gương sẽ lật lên để ánh sáng đi vào cảm biến và khi cảm biến lấy đủ ánh sáng (tùy theo thiết lập tốc độ màn trập) thì nó lật lại để che cảm biến, không cho ánh sáng đi qua nữa.

Các máy ảnh compact thông thường (máy ảnh nhỏ gọn, ngắm là chụp) thì chỉ được trang bị những bộ cảm biến nhỏ, không có khung ngắm TTL và không có ống kính rời. Các ống kính gắn cố định trên máy ảnh compact có thể là một ống kính siêu zoom đa năng như trong những chiếc máy ảnh cầu nối (Bridge camera), tuy nhiên, trong nhiều trường hợp những bộ cảm biến nhỏ hơn cho hình ảnh tương đối nghèo nàn, đặc biệt là trong trường hợp thiếu sáng do chúng không nhận được ánh sáng nhiều như đối với những bộ cảm biến lớn.

Mục đích ban đầu của loại máy ảnh ống kính rời không gương lật (MILC) là có thể hoán đổi ống kính và có chất lượng hình ảnh của máy ảnh DSLR trong một thân máy nhỏ. Để có được điều này, các nhà sản xuất đã thay thế khung ngắm TTL bằng một khung ngắm điện tử, trong đó chiếc gương lật được bỏ đi để giảm kích thước máy.

Một thiết kế thay thế, là sự kết hợp giữa máy ảnh DSLR và MILC, đó là máy ảnh Sony SLT sử dụng một gương mờ (có tính năng bán trong suốt, gương cố định). Máy SLT không có khung ngắm quang học, cũng như gương lật, vì vậy chúng đóng vai trò trung gian giữa máy DSLR và MILC.

Đến năm 2012, đã có hàng chục model máy ảnh không gương lật ra đời. Tính theo thứ tự thời gian thì sớm nhất là dòng Epson R-D1 sử dụng ống kính Leica M (năm 2004); dòng Leica (năm 2006), dòng ống kính Micro Four Thirds của Olympus và Panasonic; NX mount của Samsung; dòng Sony E-mount của Sony; dòng Nikon 1 mount của Nikon; dòng Pentax Q mount; K-mount của Pentax.

Các loại máy ảnh không gương lật

Máy ảnh không gương lật có hai phong cách thiết kế chính: compact và DSLR-like. Những máy phong cách compact có kích thước xấp xỉ những chiếc máy ảnh compact lớn, khi được gắn với các ống kính pancake, chúng có thể đặt vừa trong túi quần. Những máy ảnh không gương lật phong cách DSLR thì có kích thước khá lớn, cũng gần bằng các máy ảnh DSLR cấp thấp, dù nhỏ và nhẹ hơn đáng kể, các tính năng thì cũng gần tương đương máy ảnh DSLR.

Một máy ảnh với thiết kế ống kính pancake

Không phải tất cả các máy ảnh không gương lật đều có cảm biến lớn: dòng Pentax Q (ra mắt vào tháng 6/2011) có kích cỡ bộ cảm biến là 1/2.3 inch (kích cỡ điển hình cho dòng máy ảnh compact). Tháng 9/2011, Nikon công bố một định dạng cảm biến mới cho dòng máy ảnh không gương lật đầu tiên của hãng, đó là định dạng CX, với một cảm biến lớn hơn 2,6 lần so với cảm biến 1/1.7 inch trang bị trong máy ảnh compact cao cấp.

Ống kính dành cho máy ảnh không gương lật

Sony cung cấp 7 ống kính ngàm E cho dòng máy NEX của mình (sử dụng loại cảm biến có kích thước tương tự cảm biến APS-C). Hãng Panasonic (hãng chia sẻ định dạng Micro Four Thirds với Olympus) đã có 11 loại ống kính cho dòng máy ảnh G. Các ống kính Panasonic cũng gần như tương thích với các máy ảnh không gương lật PEN có phong cách “retro” của Olympus. Tương tự, toàn bộ 8 ống kính Micro Four Thirds của Olympus (không tính đến các phiên bản khác nhau của cùng một loại ống kính, ví dụ cả 3 phiên bản của ống kính 14-42mm được tính là cùng một loại) đều hầu hết tương thích với máy ảnh Panasonic.

Samsung có 6 loại ống kính khác nhau cho dòng máy ảnh NX của mình (sử dụng cảm biến APS-C). Dòng Pentax K-01 có thể sử dụng tất cả các ống kính K-mount hiện có, nhưng vì chúng thiếu khớp nối khẩu độ, các ống kính sản xuất trước năm 1983 (như ống ngàm K và KF) đòi hỏi chế độ stop-down metering (đo sáng sau khi khép khẩu độ). Có nhiều ngàm chuyển ống kính trên thị trường nhưng hầu hết không hỗ trợ lấy nét tự động.

Ống kính E-mount của Sony

Kích cỡ bộ cảm biến ảnh

Các hãng sản xuất máy ảnh không gương lật có các thiết kế khác nhau và sử dụng các bộ cảm biến có kích cỡ khác nhau. Các máy ảnh Micro Four Thirds của Panasonic và Olympus sử dụng bộ cảm biến có kích thước tương tự cảm biến Four Thirds (225mm2) – đây là kích thước cảm biến nhỏ nhất trong các máy ảnh DSLR nhưng vẫn lớn hơn 9 lần so với kích thước 25mm2 của cảm biến máy ảnh compact.

Trong khi đó, máy ảnh Samsung NX và Sony NEX sử dụng bộ cảm biến APS-C kích cỡ lớn hơn: 370mm2. Dòng Nikon 1 sử dụng loại cảm biến nhỏ hơn, chỉ 115mm2.

Nikon 1 V1

Ưu , nhược điểm của máy ảnh không gương lật

Máy ảnh MILC kết hợp một số tính năng của cả hai loại máy ảnh compact và DSLR. So với các loại máy ảnh compact, chúng cung cấp tính linh hoạt khi cho phép sử dụng những ống kính rời. Hơn nữa, những chiếc MILC này được trang bị một bộ cảm biến lớn hơn máy ảnh compact nên chất lượng ảnh được nâng lên rất nhiều.

So sánh với loại máy DSLR, loại máy MILC nhỏ và ổn định hơn. Nhờ vào việc không có hệ thống gương, MILC được trang bị một bộ cảm biến lớn với kích cỡ tương đương máy ảnh DSLR, có thể đặt các ống kính rời sát với cảm biến hơn, do đó những ống kính chất lượng cao có thể được làm nhỏ hơn, rẻ hơn và nhẹ hơn. Tuy nhiên, số lượng ống kính có thể dùng được cho máy ảnh không gương lật vẫn còn khá hạn chế và giá đắt hơn ống kính cho máy DSLR. Loại máy MILC phong cách compact được lắp với một ống kính pancake mỏng cho phép ta bỏ túi được, nhưng khi trang bị ống kính lớn hơn thì khả năng bỏ túi là không còn.

+ Không có khung ngắm quang TTL

Trong khi đó, việc thiếu khung ngắm quang học TTL là một điểm yếu của máy ảnh MILC – cũng tương tự như máy ảnh compact. Máy ảnh MILC chủ yếu sử dụng một màn hình hiển thị LCD phía sau, mặc dù cũng có một số model được trang bị khung ngắm điện tử, hoặc khung ngắm quang không có TTL (như trong các dòng máy rangefinder), dẫn đến thị sai kém, đặc biệt ở khoảng cách ngắn.

+ Hệ thống lấy nét contrast detection AF chậm hơn so với hệ thống Phase detection AF

Công nghệ lấy nét tự động dựa trên tương phản (contrast-based AF) nhìn chung chậm hơn hệ thống lấy nét tự động theo pha (phase-based AF) ở loại máy DSLR. Tuy nhiên, đến tháng 7/2011, Olympus đã cho ra chiếc PEN E-P3 vượt qua top máy DSLR về tốc độ lấy nét. Tốc độ lấy nét được cải thiện bằng cách giảm thời gian hệ thống lấy nét tự động contrast-detection bắt đầu hoạt động sau khi nhấn nửa nút chụp (half-pressing), tăng gấp đôi tốc độ đọc ra của cảm biến lên 120 hình/giây, thậm chí Olympus còn công bố tốc độ 240 fps trong một số chế độ chụp.

+ Không có khả năng tương thích với những ống kính hiện có

Hầu hết các máy ảnh MILC sử dụng một ngàm ống kính mới, và một số không tương thích với những ống kính hiện có như Micro Four Thirds (của Panasonic và Olympus), NX-mount (của Samsung), E-mount (của Sony), 1-mount (của Nikon) và EF-M mount của Canon.

Thị trường

Máy ảnh không gương lật phong cách compact với ống kính pancake đã tạo ra sự phấn khích đáng kể trong cộng đồng nhiếp ảnh gia, cuối cùng họ cũng có được một dòng máy ảnh kỹ thuật số bỏ túi với bộ cảm biến lớn (cho chất lượng hình ảnh cao). Những máy ảnh không gương lật phong cách DSLR và phong cách compact với ống kính lớn cũng đã tạo được sự quan tâm, dựa trên khái niệm những cải tiến của DSLR tổng thể nhiều hơn là sáng tạo ra những khả năng mới.

Ngoài những lợi ích cho người tiêu dùng, MILC còn tạo được sự quan tâm đáng kể của các nhà sản xuất máy ảnh, nó có tiềm năng trở thành một công nghệ đột phá trong thị trường máy ảnh cao cấp.

Nikon đã ra mắt loạt máy Nikon 1 vào ngày 21/9/2011 và tuyên bố rằng nó là “lần ra mắt quan trọng nhất kể từ khi chúng tôi giới thiệu dòng máy ảnh kỷ thuật số đầu tiên cách đây 14 năm”. Máy ảnh không gương lật của Nikon cho tốc độ cao với tính năng tự động lấy nét nhanh nhất thế giới (10 ảnh/giây) và tốc độ chụp liên tục nhanh nhất thế giới (60 ảnh/giây) trong số tất cả những máy ảnh ống kính rời bao gồm DSLR. Canon là hãng sản xuất máy DSLR lớn cuối cùng gia nhập thị trường máy ảnh không gương lật với công bố dòng Canon EOS M vào cuối tháng 7/2012.

Giám đốc sản xuất của dòng Lumix G của hãng Panasonic Anh, ông John Mitchell, khi phát biểu trên tạp chí Press vào năm 2011 với tiêu đề “Focus on Imaging” ở Birmingham đã báo cáo rằng thị phần dòng G của máy ảnh Panasonic hầu như tăng gấp đôi mỗi năm và dòng G chiếm hơn 11% trong tổng số máy ảnh ống kính rời bán tại Anh vào năm 2010, trong khi đó máy ảnh không gương lật chiếm 23% trong thị trường máy ảnh ống kính rời ở Anh, và chiếm 40% ở thị trường Nhật Bản.

Tính đến tháng 5/2010, mức giá dòng máy ảnh ống kính rời không gương lật có phần cao hơn các dòng máy DSLR cấp thấp, từ 550 – 800 USDF, và cao hơn đáng kể so với các dòng máy compact cao cấp. Tính đến tháng 5/2011, mức giá dòng máy ảnh ống kính rời không gương lật MILC thấp hơn so với các dòng máy DSLR cấp thấp ở một số thị trường ví dụ như Mỹ.