Men tiêu hóa: Công dụng, cách dùng và lưu ý

Men tiêu hóa là loại thuốc được khá nhiều người sử dụng trong các trường hợp bị rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, có rất nhiều người sử dụng sai cách và không đúng mục đích của chúng mà không biết. Bài viết này của bác sĩ Hồ Ngọc Lợi sẽ cung cấp cho các bạn những kiến thức cơ bản cần biết khi sử dụng để có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Men tiêu hóa là gì?

Men tiêu hoá (còn được gọi là enzym tiêu hoá) là các protein có vai trò phân huỷ thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn có thể hấp thụ vào cơ thể. Hầu hết các men tiêu hóa được tạo ra bởi tuyến tụy, ngoài ra một số ít được tạo ra bởi miệng, dạ dày và ruột non.1

Các loại men tiêu hoá chính là:1

• Amylase: Enzyme này phân hủy carbohydrate, hoặc tinh bột, thành các phân tử đường. Thiếu amylase có thể dẫn đến tiêu chảy.
• Lipase: Enzyme này hoạt động cùng với gan mật để phân huỷ chất béo. Nếu thiếu lipase sẽ dẫn đến thiếu các vitamin tan trong chất béo như A, D, E và K.
• Protease: Enzyme này phân hủy protein thành các acid amin. Đồng thời giúp ngăn vi khuẩn, nấm men và động vật nguyên sinh phát triển trong đường ruột. Sự thiếu hụt protease có thể dẫn đến dị ứng hoặc nhiễm độc trong ruột.

Men tiêu hóa khác men vi sinh như thế nào?

Vì cùng được dùng trong các trường hợp rối loạn tiêu hóa nên nhiều người thường nhầm lẫn hai loại men này là một. Tuy nhiên, thành phần, cách sử dụng cũng như mục đích sử dụng của chúng là khác nhau. Vì vậy, bạn cần biết rõ loại men mình đang sử dụng là loại nào.

Men vi sinh lại tập hợp các vi khuẩn có lợi sống trong ruột người. Cơ thể không thể tự sản sinh ra men vi sinh mà chỉ có thể bổ sung từ bên ngoài. Dùng men vi sinh để phòng ngừa và điều trị rối loạn tiêu hoá khi bé bị mất cân bằng hoặc rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột. Men vi sinh thường gặp ở bệnh nhân điều trị kháng sinh kéo dài. Một số trường hợp sử dụng men vi sinh như: tiêu chảy do sử dụng kháng sinh dài ngày, ăn uống khó tiêu, đầy hơi, đi ngoài phân sống do vi khuẩn, virus,…2

Trong khi đó, men tiêu hoá là men do chính các tuyến trong cơ thể tiết ra nhằm chia nhỏ thức ăn để dễ hấp thụ vào máu. Men tiêu hóa thường do các tuyến nước bọt, dạ dày hay tuyến tụy tiết ra.2

Cách dùng men tiêu hóa

Cần hỏi ý kiến chuyên gia hoặc tham khảo hướng dẫn sử dụng của sản phẩm men tiêu hoá để xác định thời điểm và liều lượng phù hợp.

Hầu hết các sản phẩm men tiêu hoá hiện nay được khuyến nghị sử dụng cùng với thức ăn. Trong một số trường hợp, men tiêu hoá được dùng kết hợp với các loại thực phẩm cụ thể.

Nên dùng men tiêu hóa trước hoặc trong khi ăn. Khi đó, chúng có thể thực hiện công việc của mình khi thức ăn đi vào dạ dày và ruột non.1

Dùng men tiêu hóa cho đối tượng nào?

Những đối tượng có thể dùng

Đối với trẻ em

Trẻ em là đối tượng đầu tiên vì hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện và lượng men tiêu hóa thường tiết ra không đủ. Cho nên, trong một số trường hợp trẻ biếng ăn, suy dinh dưỡng, cơ thể kém hấp thu, đi ngoài phân sống… thì chúng ta có thể dùng.

Men tiêu hoá tuy không gây ảnh hưởng đến tính mạng nhưng cũng không nên lạm dụng. Nếu dùng kéo dài, trẻ sẽ dễ bị phụ thuộc, không có men tiêu hoá trẻ sẽ không ăn. Bổ sung men tiêu hoá từ bên ngoài sẽ khiến các tuyến tiêu hoá của cơ thể bị ức chế dẫn đến suy giảm chức năng bài tiết và bị teo nhỏ. Trẻ phải phụ thuộc vào men tiêu hoá suốt đời.3

Lưu ý: Không nên dùng men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi.4

Đối với người lớn

Khi không có đủ lượng enzym cần thiết, hệ tiêu hoá của cơ thể sẽ gặp khó khăn trong việc tiêu hoá thức ăn. Từ đó dẫn đến các triệu chứng như: đau bụng, tiêu chảy, đầy hơi, ợ nóng, khó tiêu,… Khi gặp các triệu chứng này, bạn nên tìm hiểu một số sản phẩm men tiêu hoá hỗ trợ.5

Ngoài ra, men tiêu hoá cho người lớn có thể sử dụng khi mới ốm dậy, người có thể lực yếu, ăn uống không ngon. Vì nhóm người này thường thiếu hụt lượng men để xử lý thức ăn do hệ tiêu hoá chưa tiết đủ.5

Những đối tượng không được dùng men tiêu hóa

Không phải ai cũng có thể sử dụng men tiêu hóa. Những đối tượng không nên dùng bao gồm:6

• Những người bị viêm loét dạ dày và viêm tụy. Những bệnh nhân này có thể xuất hiện các triệu chứng đầy bụng, phân lỏng. Tuy nhiên, những triệu chứng ở bệnh nhân này không xuất phát từ việc cơ thể thiếu enzyme tiêu hóa mà do cơ thể đang dư thừa và hoạt hóa quá mạnh men. Vì thế, việc bổ sung enzyme tiêu hóa không những không khắc phục được tình trạng rối loạn tiêu hóa mà còn có thể phá hủy luôn cả thành ống tiêu hóa.
• Cũng để bảo vệ sức khỏe ống tiêu hóa, bạn không nên sử dụng men tiêu hóa lúc đói. Vì khi dùng lúc đói, dạ dày hoàn toàn trống rỗng. Nồng độ axit trong dạ dày sẽ là chìa khóa kích hoạt các men tiêu hóa trong sản phẩm. Các men này được kích hoạt trong tình trạng không có thực phẩm sẵn có, chúng trở nên kích ứng niêm mạc dạ dày và chúng ta dễ bị viêm loét.
• Các trường hợp khác không nên dùng là các trường hợp bị sống phân hoặc bị tiêu chảy có đau bụng kèm theo. Trường hợp phân có máu hoặc nôn ra máu, các trường hợp bị rối loạn tiêu hóa do nhiễm độc hoặc bị bỏng axit thì cũng tuyệt đối tránh xa thứ sản phẩm này.

Lưu ý khi dùng men tiêu hóa

Khi sử dụng men tiêu hoá cho người lớn cần lưu ý một số điều sau:

• Nên sử dụng men tiêu hóa ngay trước bữa ăn.1
• Bổ sung thêm các thực phẩm giàu men tiêu hóa như dứa, đu đủ, xoài,…1
• Các sản phẩm men tiêu hoá ngày càng trở nên phổ biến và đa dạng về chủng loại, mẫu mã. Bạn nên tham khảo dòng men tiêu hoá từ thương hiệu uy tín, sản xuất đạt chuẩn GMP, có nguồn gốc thành phần rõ ràng, hướng dẫn sử dụng chi tiết.

Trên thực tế, men tiêu hóa không thể sử dụng tùy tiện. Tuyệt đối phải tuân theo sự hướng dẫn của các bác sĩ. Vì vậy khi gặp vấn đề về tiêu hóa thì bạn nên đi thăm khám để biết được chính xác loại thuốc nên sử dụng.