Sâu đục thân là các loại côn trùng đục thân cây, cành, gốc. Sâu gây thiệt hại nghiêm trọng đối với nông nghiệp, đặc biệt là cây ăn quả, cây công nghiệp. Vậy cách nào để phòng trị loài côn trùng nguy hiểm này, hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây.
1. Đối tượng
Các cây có múi thuộc họ quýt như cam, chanh, quýt, bưởi, cây cảnh như đào, mai… cây công nghiệp như cao su, điều, lộc vừng.
Có rất nhiều loại sâu bệnh gây hại, trong đó có nhóm sâu đục cành, đục thân, đục gốc là nhóm nguy hiểm nhất.
2. Cơ chế gây hại và triệu chứng cây bị sâu đục
- Khi cây còn nhỏ, sâu đục vào nõn làm gãy và chết đỉnh sinh trưởng, khi cây lớn 2-10 năm tuổi, sâu đục vào thân cản trở quá trình vận chuyển chất dinh dưỡng, dễ gãy đổ khi mưa bão.
- Cây bị hại sinh trưởng kém, còi cọc, quả bị rụng, quả nhỏ.
- Sâu non đục từ vỏ vào trong thân cành tạo các đường đục. Đường đục thường có hướng về phía gốc cây. Những lỗ mới gần vị trí sâu non sẽ có mùn cưa (phân sâu) mới thải ra màu sáng hơn.
- Sâu đục gốc tạo thành vòng tròn khép kín quanh gốc ở vị trí sát mặt đất. Khi bị hại năng vỏ gốc và gỗ bên trong bị cắt làm cho cây bị chết.
3. Đặc điểm hình thái và khả năng gây hại của một số bọ cánh cứng họ xén tóc
Mức độ lây lan rất nhanh, không phát hiện kịp thời có thể dẫn đến huỷ diệt cả vườn cây lớn và khó trị vì chúng nằm sâu bên trong cành, thân, gốc cây .
a. Sâu đục cành có tên khoa học là Chelidonium Argentatum Dalm
- Là sâu non có màu xanh nên gọi là xén tóc xanh. Xén tóc xanh thường đẻ trứng vào tháng 5-6 trên nách lá ngọn. Sau khoảng 10 ngày sâu non nở và gặm vỏ cây, đục phá từ cành nhỏ đến cành lớn.
- Sau 8 đến 9 tháng, sâu non đục đến cành tới thân. Chủ yếu là phá hại cành cấp 1, sâu làm buồng hoá nhộng dùng mùn cưa và chất bài tiết rồi đục một lỗ ra ngoài.
- Sau đó, sâu non hoá nhộng, tới tháng 4, tháng 5 sẽ vũ hoá thành con xén tóc xanh. Vòng đời của sâu là một năm. Trên một thân cây có rất nhiều sâu đục cành. Nếu để sâu 2-3 năm liền bị hại thì cây sẽ chết.
b. Sâu đục thân có tên khoa học là Nadezhdiella cantori Hope
- Sâu non màu nâu nên gọi là xén tóc nâu. Xén tóc nâu thích nơi râm mát, ban ngày thường ẩn nấp, ban đêm đẻ trứng vào những kẽ nứt thân cây cách mặt đất từ 0,2 đến khoảng 1 m vào tháng 5-6-7, sau đó 6-12 ngày trứng nở.
- Sâu non nở ra chui vào vỏ và phá hoại phần gỗ 2 năm, tạo thành những đường đục ngoằn ngoèo. Sâu hoá nhộng vào tháng 2 và vũ hoá thành xén tóc nâu vào tháng 3, 4.
- Vòng đời của sâu đục thân kéo dài lên đến 2 đến 3 năm.
c. Sâu đục gốc có tên khoa học là Anoplophora chinensis Forster
- Sâu gọi là xén tóc sao hay xén tóc hoa vì trên toàn thân con trưởng thành có khoảng 30 chấm trắng. Con trưởng thành thường ăn phần non của cây, đặc biệt là phần rễ non trước khi đẻ trứng vào tháng 5, tháng 6, vũ hoá trong tháng 5-6.
- Trước khi đẻ, xén tóc sao đục vào gốc một vết hình chữ T ngược rồi đẻ trứng lên đó. Sau 6-12 ngày trứng nở, sâu non di chuyển xuống dưới và phá hại phần gốc và rễ.
- Nếu nặng sâu đục cả những rễ to làm cho cây héo, rụng lá và chết. Sâu non phá hại trong 2-3 tháng và nghỉ đông phần gốc. Đến giữa tháng 3, tháng 4 năm sau hoá nhộng, khoảng tháng 5-6 vũ hoá thành trùng. Vòng đời của xén tóc sao trong 1 năm.
4. Biện pháp phòng trừ
a. Đối với sâu đục cành, đục thân
- Khoảng 15-20 ngày, tiến hành kiểm tra định kỳ quanh thân cây. Khi bị hại nhẹ, lá chỉ héo vào lúc trời nắng, ban đêm phục hồi. Có thể phát hiện bằng cách quan sát các lỗ đục trên thân và cành và phân thải (mùn cưa) trên mặt đất hoặc cành.
- Với thành trùng xén tóc: Dùng vợt hoặc bắt bằng tay vào thời gian con trưởng thành vũ hoá và đẻ trứng vào tháng 4 đến tháng 6.
- Với sâu non: Diệt sâu non bằng cách cắt cành non bị héo (đối với sâu đục cành) trong tháng 5-7. Khi lá mới héo vẫn còn màu xanh nhưng mép lá hơi cong, bẻ gãy cành sâu dễ dàng, sâu sẽ rơi ra và chết. Biện pháp bẻ cành héo triệt để có thể giúp hạn chế được sự gây hại của sâu >90%.
- Khi bị hại nặng, dùng thuốc có hoạt chất Rotenone, Cypermethrin hoặc thuốc Abamectin, Sherpha với nồng độ cao. Dùng dây thép nhỏ hoặc dây phanh xe đạp tạo lưỡi câu luồn vào lỗ đục, ngoáy cho sâu chết. Sau đó dùng bơm thuốc vào hoặc tấm bông có thuốc cho vào lỗ bịt lại.
- Sau khi thu hoạch, quét vôi hoặc Boóc-đô (pha tỉ lệ 1 CuSO4 : 1 phần vôi tôi : 20 phần nước) vào gốc cây và thân cây định kỳ 2 tháng/lần đoạn từ 80cm – 1m để phòng nấm bệnh và hạn chế xén tóc đẻ trứng.
b. Đối với sâu đục gốc
- Tránh băm hay lột vỏ cây tạo điều kiện cho thành trùng xén tóc đẻ trứng.
- Phát hiện vị trí sâu đục gây hại ở phần thân gốc sát mặt đất, dùng dao nhọn khoét vào vết sâu đục và tìm diệt sâu, dùng thuốc hóa học như Basudin 10H, Configent, Regent,… vào lớp vải mỏng bỏ vào lỗ và bịt đất kín lại.
- Sử dụng thuốc BVTV có tính năng lưu dẫn, xông hơi, thấm sâu như: Regent 5SC, Polytrin-P 440EC; Sherpa 25EC; Classico 480EC; Pyrinex 20EC, Cyperan 25EC … phun vào bề mặt vỏ thân và tán cây nhằm diệt sâu non và đinh kỳ 10-15 ngày/lần trong 1 đợt phòng trị vào tháng 4 – 6.
- Nếu cây có nhiều cành bị hại thì nên chặt bỏ những cành hư và đốt. Ngoài ra, có thể dùng bẫy đèn để bắt bớt thành trùng.
Vườn Sài Gòn
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!