Bạn có biết về tiết chế máy phát điện ô tô?

Chắc chúng ta không xa lạ gì khi nhắc đến loại máy phát trên ô tô và IC khác nhau. Tuy nhiên không phải ai cũng biết về tiết chế máy phát điện ô tô. Để hiểu rõ hơn về bộ phận quan trọng này của máy phát điện ô tô. Hãy đọc bài viết dưới đây.

Bài viết này sẽ cung cấp thông tin đầy đủ về tiết chế máy phát điện : vai trò, nguyên lý hoạt động cũng như những hư hỏng và cách sửa chữa.

Tiết chế máy phát điện ô tô là gì ?

Máy phát điện ô tô là bộ phận nằm trong hệ thống điện động cơ có vai trò cung cấp điện cho toàn bộ hoạt động hằng ngày của xe.

Và tiết chế là bộ nhỏ bé được lắp trên máy phát điện, thuộc hệ thống nạp điện ô tô. Mặc dù nhỏ nhưng tiết chế máy phát điện lại là bộ phận rất quan trọng trong hệ thống điện trên ô tô, có nhiệm vụ chỉnh ổn áp dòng điện phát ra của máy phát.

Vai trò của bộ phận tiết chế trên máy phát điện ô tô

Máy phát điện có cùng tốc độ quay với động cơ nhưng tốc độ động cơ thường xuyên thay đổi và khiến tốc độ của máy phát không ổn định.

Nếu máy phát điện không có bộ ổn áp thì hệ thống nạp không thể cung cấp dòng điện ổn định cho các thiết bị điện.

Cho dù tốc độ của máy phát thay đổi thì điện áp ở các thiết bị điện vẫn phải cần được duy trì không đổi và tùy theo sự thay đổi của cường độ dòng điện trong mạch mà cần phải điều chỉnh lại lại dòng điện một cách hợp lý.

Vì vậy rất cần đến sự có mặt của bộ tiết chế máy phát điện ô tô

Phân loại và nguyên lý hoạt động của tiết chế trên máy phát điện

Tiết chế máy phát điện được phân làm 3 loại :

• Tiết chế loại rung

Thường bao gồm một rơ- le điều chỉnh điện và một rơ- le đèn báo nạp. Loại này hiệu chỉnh điện áp máy phát bằng cách đóng mở tiếp điểm.

• Tiết chế bán dẫn

Tiết chế máy phát điện ô tô bán dẫn hoạt động dựa trên nguyên tắc nhận biết điện áp máy phát bằng đi ốt Zener để điều khiển dòng qua cuộn kích từ bằng Transistor công suất.

Điện áp máy phát sẽ được đưa qua một cầu phân áp để dẫn (ngắt) Zenner và đưa tín hiệu qua một bộ điều khiển trung gian. Cuối cùng nó ngắt (dẫn) Transistor điều khiển dòng qua cuộn kích từ khiến duy trì điện áp tại mức hiệu chỉnh.

Tiết chế máy phát điện ô tô loại rung và bán dẫn thường được dùng cho một số máy phát đời cũ.

• Tiết chế vi mạch điện

Đây là loại được dùng phổ biến cho các dòng xe mới hiện nay. Tiết chế vi mạch điều chỉnh điện áp, cảnh báo khi máy phát không phát điện và tình trạng nạp không bình thường bằng đèn báo nạp.

Nguyên lý điều chỉnh cường độ dòng điện của bộ tiết chế máy phát điện ô tô

• Tăng hoặc giảm lực từ trường hay còn gọi là rôto

• Tăng tốc hoặc giảm tốc độ quay của nam châm

Bộ tiết chế máy phát điện sẽ điều chỉnh cường độ dòng điện của máy phát xoay chiều bằng cách điều khiển dòng điện tạo từ trường. Do đó, điện áp tạo ra luôn ổn định khi tốc độ quay của rôto thay đổi và khi dòng điện sử dụng thay đổi.

Những hư hỏng thường gặp trên tiết chế của máy phát điện ô tô

• Hỏng chuyển đổi dòng điện

Máy phát sinh ra dòng điện xoay chiều (AC) ba pha nhưng phụ tùng xe lại đòi hỏi dòng điện một chiều (DC) để hoạt động.

Khi bộ chỉnh lưu thay đổi dòng điện từ AC sang DC mà bị hỏng hóc phần chuyển đổi thì điện năng máy phát sinh ra cũng không sử dụng được.

• Điểm tiết chế chập chờn

Do mối hàn ở điểm trung tính của điốt tiếp xúc không tốt với tiết chế sẽ gây ra hiện tượng điểm tiết chế chập chờn.

• Chổi than tiếp xúc không tốt

Sau quá trình sử dụng bị oxy hóa hoặc bị dính đầu vào vòng tiếp xúc làm cho cổ góp của tiết chế máy phát điện bị mòn không đều, kênh chổi than hoặc giảm sức căng lò xo chổi than,…

Như vậy sẽ làm tăng điện trở mạch kích máy phát điện đồng thời giảm cường độ của dòng kích, khiến cho công suất tiết chế máy phát giảm xuống.

• Cuộn kích chạm mát

Ở đầu các cuộn kích tới các vòng tiếp xúc chạm mắt làm cho từ thông giảm xuống. Như vậy điện áp sẽ nhỏ và dòng điện không đi ra mạch ngoài gây ảnh hưởng tới quá trình hoạt động của các động cơ khác.

• Cuộn kích bị đứt

Khi cuộn kích bị đứt sẽ làm cho cuộn stato sức điện động chỉ đạt 3-4V bởi từ dư của roto cảm ứng gây ra.

Do vậy tiết chế máy phát điện sẽ không cung cấp đủ năng lượng điện cho các động cơ gây ảnh hưởng tới quá trình hoạt động.

• Một số trường hợp khác

Cuộn Stato bị đứt: Nếu cuộn Stato bị đứt đứt một pha thì hai pha còn lại sẽ mắc nối tiếp làm cho điện trở cuộn dây stato tăng lên. Lúc này, điện áp tăng sẽ có thể làm chọc thủng diode chỉnh lưu. Nếu bị đứt hai pha thì mạch của cuộn stato sẽ đứt và tiết chế máy phát sẽ bị hỏng và không thể làm việc, ảnh hưởng đến cả hệ thống điện trên ô tô

Cuộn stato bị chạm mát: Nguyên nhân là do hư hỏng về cơ hoặc về nhiệt của cuộn dây hoặc ở đầu ra.Hiện tượng này sẽ làm giảm công suất của tiết chế máy phát điện.

Nguyên nhân gây hư hỏng tiết chế máy phát điện ô tô

Do được kết cấu từ những vi mạch nhỏ bé nên những hư hỏng của tiết chế máy phát điện có thể do những nguyên nhân sau:

• Do đứt mạch điện hoặc ngắn mạch các cuộn dây rôto
• Do cực S bị ngắt điện
• Do cực B bị ngắt điện hoặc điện áp tăng vọt quá lớn.

Trên đây chính là những thông tin cơ bản về tiết chế máy phát điện ô tô. Hi vọng thông tin mà DPRO cung cấp sẽ hữu ích với bạn đọc.

Các bạn hãy like, share để những người khác có thể tiếp cận được thêm những thông tin về tiết chế máy phát điện ô tô và vận dụng lúc cần thiết.