Gợi ý cụ thể cách viết đoạn văn nghị luận xã hội

Đạt điểm tuyệt đối trong phần nghị luận xã hội sẽ giúp bài làm tiến tới điểm số cao hơn. Trong bài viết dưới đây, Kiến Guru sẽ hướng dẫn bạn cách viết đoạn văn nghị luận xã hội đầy đủ và chi tiết nhất nhé!

Trước khi tìm hiểu cách viết đoạn văn nghị luận xã hội, hãy cùng Kiến tìm hiểu về khái niệm đoạn văn nghị luận xã hội nhé!

Nghị luận xã hội là phương pháp nghị luận lấy những đề tài thuộc về xã hội để từ đó bàn luận, đánh giá tính đúng sai của vấn đề. Từ đó kết luận cách hiểu thấu đáo về vấn đề và vận dụng nó vào cuộc sống. Đoạn văn nghị luận xã hội là một đoạn văn ngắn, sử dụng phương thức biểu đạt chính là nghị luận để bàn bạc về một khía cạnh nào đó của vấn đề. Các ý chính trong đoạn phải được viết dưới dạng cô đọng, hàm súc nhất để đảm bảo vẫn đủ ý nhưng không quá dài dòng. Thông thường, một đoạn văn nghị luận xã hội trong bài thi tốt nghiệp THPT rơi vào khoảng từ 200 – 250 chữ.

Một đoạn văn nghị luận xã hội phải đảm bảo được cấu trúc 3 phần liền mạch giống như một bài văn nghị luận xã hội thu nhỏ.

• Phần mở đoạn: Giới thiệu trực tiếp vấn đề cần bàn bạc, nghị luận đã được nêu ra ở đề bài.
• Phần thân đoạn: Triển khai phân tích và giải quyết vấn đề (phần này sẽ được tập trung và chiếm số lượng câu lớn nhất trong đoạn).
• Phần kết: Khẳng định lại một lần nữa tầm quan trọng, ý nghĩa của vấn đề đã được đưa ra.

Vừa rồi Kiến Guru đã cùng bạn tìm hiểu dàn ý đoạn văn nghị luận xã hội, tiếp theo hãy cùng chúng mình đi sâu hơn vào phần tìm hiểu đề, lập dàn ý và viết đoạn văn nghị luận xã hội nhé!

Thông thường các đề bài nghị luận xã hội sẽ rơi vào các dạng chính: nghị luận một vấn đề thuộc về tư tưởng, đạo lý và nghị luận về các quan điểm xã hội. Bên cạnh đó, một dạng đề xuất hiện nhiều trong các bài thi tốt nghiệp THPT là viết một đoạn văn nghị luận xã hội về một vấn đề được rút ra từ tác phẩm văn học. Mỗi dạng bài sẽ có các bước viết đoạn văn nghị luận xã hội khác nhau:

1 – Dạng 1: Nghị luận về một câu nói, ý kiến, tư tưởng trong phần ngữ liệu đọc hiểu

Đây là dạng bài đọc hiểu tích hợp nghị luận về một vấn đề thuộc tư tưởng, đạo lí. Đối với dạng bài này, đề bài thường sẽ cho một câu nói, một danh ngôn hoặc một câu nói, tư tưởng giống với nội dung được lấy từ ngữ liệu đọc hiểu. Các bước viết đoạn văn nghị luận xã hội thuộc dạng 1:

Bước 1: Tìm hiểu, nhận biết và phân tích đề thuộc dạng 1.

Bước 2: Lập ý: Đối với dạng đề này, cần đảm bảo triển khai đầy đủ theo hướng như sau:

• Ý 1: Dẫn dắt, giải thích vấn đề: Đưa ra lý giải các khái niệm (Giải thích ý nghĩa của các từ khóa), từ đó suy ra ý chung của toàn bộ câu danh ngôn, tư tưởng: Tư tưởng đó có nghĩa là gì?
• Ý 2, 3, 4:
• Chứng minh tính đúng đắn của vấn đề (Châm ngôn, tư tưởng đó được biểu hiện như thế nào trong cuộc sống? Nêu dẫn chứng của các châm ngôn, tư tưởng này và phân tích ngắn gọn).
• Ý nghĩa của vấn đề đối với cuộc sống. Trả lời các câu hỏi như: Tại sao cần thực hiện các tư tưởng, đạo lý, châm ngôn được đưa ra? Tư tưởng, quan điểm, đạo lý đó có tác động gì tới sự phát triển của tính cách, tâm lý con người; tác động tích cực hay tiêu cực đến xã hội,.. để tìm ra tầm quan trọng của vấn đề ấy trong cuộc sống.
• Ý 5: Cần phải làm gì để tư tưởng quan điểm đó được lan rộng (nếu là tư tưởng đúng đắn), ngăn chặn, phòng ngừa bằng biện pháp gì (nếu đó là những quan điểm sai lệch, phiến diện,..).
• Ý 6: Liên hệ mở rộng: Phản đề (Mặc dù đây là một tư tưởng cao đẹp đúng đắn nhưng…). Kết hợp với một số dẫn chứng để từ đó liên hệ với trách nhiệm của bản thân.

2 – Dạng 2: Nghị luận về một hiện tượng xã hội

Đây là dạng bài đọc hiểu tích hợp về một hiện tượng đời sống, xã hội, một dạng bài khá phổ biến trong các đề thi hiện nay.

Cách nhận biết đề yêu cầu viết đoạn văn nghị luận xã hội: Thông thường trong đề sẽ xuất hiện những từ khóa như “ hôm nay”, “ hiện nay”, “ ở Việt Nam”, “ trên thế giới”, “ thời điểm này”,.. Vì vậy, bạn chỉ cần tinh ý là sẽ phát hiện ra yêu cầu của đề. Các bước để lập dàn ý và viết đoạn văn nghị luận xã hội thuộc dạng đề này như sau:

• Nếu đề bài cho một hiện tượng xã hội tiêu cực, ta cần đảm bảo triển khai được các ý như sau:
• Ý 1: Giải thích về hiện tượng. Nếu cảm thấy hiện tượng đó là khó hiểu và cần được làm rõ, ta hoàn toàn có thể giải thích thông qua việc trả lời câu hỏi: Đó là hiện tượng gì?
• Ý 2: Đề cập đến thực trạng: Nêu biểu hiện của vấn đề đó (đưa ra các số liệu, dẫn chứng cụ thể).Ta cần trả lời các câu hỏi: hiện tượng này có biểu hiện bên ngoài như thế nào? Hiện tượng đang diễn ra như thế nào trong cuộc sống hiện nay?
• Ý 3: Lý giải nguyên nhân gây ra hiện tượng này và hậu quả của nó đối với cuộc sống. Ở bước này, cần vận dụng những kiến thức, lí lẽ của bản thân để đưa ra cách giải thích phù hợp nhất. Về phần hậu quả, có thể lồng ghép các con số để làm rõ hậu quả của vấn đề.
• Ý 4: Đề xuất các giải pháp phòng ngừa thiết thực. Từ đó, rút ra liên hệ bài học cho bản thân.
• Trong trường hợp đó là một hiện tượng xã hội tích cực, ta cần triển khai đoạn văn nghị luận xã hội theo hướng sau:
• Ý 1: Giải thích về hiện tượng (nếu có).
• Ý 2: Phân tích, chứng minh hiện tượng: Đưa ra các biểu hiện và nguyên nhân của hiện tượng (theo hướng chủ quan – khách quan) bằng các thao tác lập luận, chứng minh.
• Ý 3: Bàn luận: Bàn luận về tác dụng, ý nghĩa của hiện tượng. Để tìm hiểu được ý nghĩa, ta nên tự đặt ra các câu hỏi: Nhờ có hiện tượng này đã khiến điều gì tốt đẹp, thúc đẩy cái gì phát triển theo khuynh hướng tích cực hơn? Và từ đó đưa ra đề xuất các giải pháp để nhân rộng, lan tỏa hiện tượng đó.
• Ý 4: Rút ra bài học nhận thức và hành động của bản thân.

3 – Dạng 3: Nghị luận về một thông điệp, ý nghĩa rút ra, gợi ra trong phần đọc hiểu:

Đây là dạng bài viết đoạn văn nghị luận xã hội xuất hiện với tần suất nhiều nhất trong các đề thi tốt nghiệp THPT. Khi đề yêu cầu rút ra thông điệp, ý nghĩa được trích trong ngữ liệu phần đọc hiểu (thường là đoạn thơ, bài thơ hoặc đoạn trích, đoạn văn, bài văn). Dàn ý đoạn văn nghị luận xã hội của dạng bài này cần đáp ứng các ý chính sau:

• Ý 1: Nêu vấn đề, tóm tắt nội dung câu chuyện/đoạn trích/ đoạn văn bản được đề cập đến. Từ đó, rút ra ý nghĩa/thông điệp mà người viết hướng đến
• Ý 2: Bàn luận, phân tích, chứng minh: Từ ý nghĩa, thông điệp được rút ra từ văn bản, ta đi vào quá trình phân tích dưới các góc độ của vấn đề và chứng minh tính đúng đắn của nó trong cuộc sống bằng cách vận dụng tối đa các lý lẽ và dẫn chứng có thể tìm được để làm cho người đọc hiểu được nội dung mà mình muốn truyền tải.
• Ý 3: Liên hệ nhận thức và hành động, từ đó rút ra bài học cho bản thân.

Lưu ý khi viết đoạn văn nghị luận xã hội ở dạng đề này, cần đọc kỹ đề bài, xác định được điểm rơi – trọng tâm chính mà đề yêu cầu. Từ đó, xây dựng và phát triển dàn ý. Làm tốt điều này sẽ khiến đoạn văn nghị luận xã hội của bạn không lạc đề và tránh bị mất điểm đáng tiếc.

Vừa rồi Kiến Guru đã hướng dẫn cách viết đoạn văn nghị luận xã hội, bạn đọc hãy theo dõi những bài viết liên quan để nhận thêm nhiều kiến thức, tài liệu bổ ích nữa nhé. Kiến Guru chúc bạn học tốt!