Chi bộ cơ sở là gì? (cập nhật 2022)

Đảng cộng sản Việt Nam-đội tiền phong của giai cấp công nhân Việt Nam- à một đội ngũ thống nhất về chính trị, tư tưởng trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, một đội ngũ có tổ chức chặt chẽ, khoa học

1. Khái niệm, vai trò của tổ chức cơ sở Đảng

Điều 21, Điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam được thông qua tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng xác định rõ:

– Tổ chức cơ sở Đảng (chi bộ cơ sở, đảng bộ cơ sở) là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở.

– Ở xã, phường, thị trấn có từ 3 Đảng viên chính thức trở lên, lập tổ chức cơ sở Đảng (trực thuộc cấp ủy cấp huyện), ở cơ quan, doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp, đơn vị quân đội, công an và các đơn vị khác có từ 3 Đảng viên chính thức trở lên, lập tổ chức cơ sở Đảng (Tổ chức cơ sở đảng hoặc chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở)… ” …

– “Tổ chức cơ sở Đảng dưới 30 Đảng viên, lập chi bộ cơ sở, có các tổ Đảng trực thuộc. Tổ chức cơ sở có từ 30 Đảng viên trở lên lập Đảng bộ cơ sở, có các chi bộ trực thuộc Đảng uỷ”

Điều 10 điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam ghi rõ “Tổ chức cơ sở Đảng được lập tại đơn vị hành chính, sự nghiệp, kinh tế hoặc công tác, đặt dưới sự lãnh đạo của cấp uỷ huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh …”. Điều lệ Đảng cũng có quy định riêng cho tổ chức Đảng trong quân đội nhân dân Việt Nam và công an nhân dân Việt Nam.

Như vậy, tổ chức cơ sở Đảng của Đảng cộng sản Việt Nam gồm chi bộ cơ sở, Đảng bộ cơ sở. Đảng bộ cơ sở có 2 loại: Đảng bộ cơ sở có các chi bộ trực thuộc; Đảng bộ cơ sở có Đảng bộ bộ phận và chi bộ trực thuộc. Các tổ chức cơ sở Đảng đều có cấp uỷ cấp trên trực tiếp. Ví dụ: huyện uỷ là cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở Đảng ở xã, thị trấn thuộc huyện đó; quận uỷ và cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở Đảng ở phường thuộc quận …

Ngoài ra, nếu được cấp uỷ cấp trên trực tiếp đồng ý, trong một số tổ chức cơ sở Đảng còn có Đảng bộ bộ phận trực thuộc Đảng uỷ cơ sở. Trong các Đảng bộ bộ phận có các chi bộ trực thuộc.

Điều 21, Điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam được thông qua tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng xác định rơ:

– Tổ chức cơ sở Đảng (chi bộ cơ sở, đảng bộ cơ sở) là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở.

– Ở xã, phường, thị trấn có từ 3 Đảng viên chính thức trở lên, lập tổ chức cơ sở Đảng (trực thuộc cấp ủy cấp huyện), ở cơ quan, doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp, đơn vị quân đội, công an và các đơn vị khác có từ 3 Đảng viên chính thức trở lên, lập tổ chức cơ sở Đảng (Tổ chức cơ sở đảng hoặc chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở)… ” …

– “Tổ chức cơ sở Đảng dưới 30 Đảng viên, lập chi bộ cơ sở, có các tổ Đảng trực thuộc. Tổ chức cơ sở có từ 30 Đảng viên trở lên lập Đảng bộ cơ sở, có các chi bộ trực thuộc Đảng uỷ”

Điều 10 điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam ghi rơ “Tổ chức cơ sở Đảng được lập tại đơn vị hành chính, sự nghiệp, kinh tế hoặc công tác, đặt dưới sự lãnh đạo của cấp uỷ huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh …”. Điều lệ Đảng cũng có quy định riêng cho tổ chức Đảng trong quân đội nhân dân Việt Nam và công an nhân dân Việt Nam.

Như vậy, tổ chức cơ sở Đảng của Đảng cộng sản Việt Nam gồm chi bộ cơ sở, Đảng bộ cơ sở. Đảng bộ cơ sở có 2 loại: Đảng bộ cơ sở có các chi bộ trực thuộc; Đảng bộ cơ sở có Đảng bộ bộ phận và chi bộ trực thuộc. Các tổ chức cơ sở Đảng đều có cấp uỷ cấp trên trực tiếp. Ví dụ: huyện uỷ là cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở Đảng ở xã, thị trấn thuộc huyện đó; quận uỷ và cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở Đảng ở phường thuộc quận …

Ngoài ra, nếu được cấp uỷ cấp trên trực tiếp đồng ý, trong một số tổ chức cơ sở Đảng còn có Đảng bộ bộ phận trực thuộc Đảng uỷ cơ sở. Trong các Đảng bộ bộ phận có các chi bộ trực thuộc.

Những trường hợp sau đây, cấp uỷ cấp dưới phải báo cáo và được cấp uỷ cấp trên trực tiếp đồng ý mới được thực hiện:

– Lập đảng bộ cơ sở trong đơn vị cơ sở chưa đủ ba mươi đảng viên.

– Lập chi bộ trực thuộc đảng uỷ cơ sở có hơn ba mươi đảng viên.

– Lập đảng bộ bộ phận trực thuộc đảng uỷ cơ sở

1.1 Vai trò tổ chức cơ sở Đảng

Với tính cách là nền tảng của Đảng, TCCSĐ có vai trò rất quan trọng đối với sự vững mạnh của Đảng. Đây là cấp tổ chức cuối cùng trong hệ thống tổ chức bốn cấp của Đảng ta, là cấp tổ chức sâu rộng nhất, gắn với các đơn vị cơ sở trên toàn lãnh thổ và các ngành, các lĩnh vực của đời sống xã hội, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng tới từng cơ sở, từng đảng viên và từng người dân. Là hạt nhân chính trị ở cơ sở, TCCSĐ là nơi thể hiện toàn diện, trực tiếp và cụ thể nhất mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân.

Đây là nơi trực tiếp thực hiện và lãnh đạo các tầng lớp nhân dân thực hiện chủ trương đường lối của Đảng, pháp luật Nhà nước. Đưa đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước vào thực tiễn cuộc sống. Nhằm khơi dậy nguồn lực trí tuệ của nhân dân. Đồng thời qua đó góp phần kiểm nghiệm và bổ sung đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đây cũng là nơi trực tiếp tiến hành các hoạt động quan trọng trong công tác xây dựng phát triển Đảng, như kết nạp, quản lý, phân công nhiệm vụ, kiểm tra, đánh giá, sàng lọc đảng viên; nơi đảng viên thường xuyên thực hành các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt; nơi xuất phát đề cử, cung cấp cán bộ ra cơ quan lãnh đạo các cấp của Đảng.

Tổ chức cơ sở đảng còn là cầu nối giữa Đảng với quần chúng nhân dân, là mắt khâu trọng yếu để duy trì mối liên hệ của Đảng với nhân dân; là tổ chức gần dân nhất, trực tiếp lãnh đạo nhân dân và nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của quần chúng nhân dân để phản ánh với Đảng. Dân tin Đảng, theo Đảng hay không là nhờ ở vai trò rất quan trọng, trực tiếp của TCCSĐ, của cán bộ đảng viên tại cơ sở.

1.2 Nhiệm vụ của Tổ chức cơ sở Đảng

Điều 23 Điều lệ đảng quy định Tổ chức cơ sở đảng có nhiệm vụ như sau :

– Chấp hành đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đề ra chủ trương, nhiệm vụ chính trị của đảng bộ, chi bộ và lãnh đạo thực hiện có hiệu quả.

– Xây dựng đảng bộ, chi bộ trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ; nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng, thực hiện tự phê bình và phê bình, giữ gìn kỷ luật và tăng cường đoàn kết thống nhất trong Đảng; thường xuyên giáo dục, rèn luyện và quản lý cán bộ, đảng viên, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng, tính chiến đấu, trình độ kiến thức, năng lực công tác; làm công tác phát triển đảng viên.

– Lãnh đạo xây dựng chính quyền, các tổ chức kinh tế, hành chính, sự nghiệp, quốc phòng, an ninh và các đoàn thể chính trị-xã hội trong sạch, vững mạnh; chấp hành đúng pháp luật và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

– Liên hệ mật thiết với nhân dân, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân; lãnh đạo nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

-Kiểm tra, giám sát việc thực hiện, bảo đảm các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và pháp luật của Nhà nước được chấp hành nghiêm chỉnh; kiểm tra, giám sát tổ chức đảng và đảng viên chấp hành Điều lệ Đảng.

Đảng uỷ cơ sở nếu được cấp uỷ cấp trên trực tiếp uỷ quyền thì được quyết định kết nạp và khai trừ đảng viên.

2. Tổ chức cơ sở Đảng

– Đại hội đại biểu hoặc đại hội đảng viên của tổ chức cơ sở đảng do cấp uỷ cơ sở triệu tập năm năm một lần; có thể triệu tập sớm hoặc muộn hơn nhưng không quá một năm.

– Đại hội thảo luận văn kiện của cấp trên; đánh giá kết quả thực hiện nghị quyết nhiệm kỳ vừa qua; quyết định nhiệm vụ nhiệm kỳ tới; bầu cấp uỷ; bầu đại biểu đi dự đại hội đảng bộ cấp trên.

– Khi cấp uỷ xét thấy cần hoặc khi có trên một nửa số tổ chức đảng trực thuộc yêu cầu và được cấp uỷ cấp trên trực tiếp đồng ý thì triệu tập đại hội đại biểu hoặc đại hội đảng viên bất thường.

Đại biểu dự đại hội đại biểu bất thường là các cấp uỷ viên đương nhiệm, đại biểu đã dự đại hội đại biểu đảng bộ đầu nhiệm kỳ, đang sinh hoạt tại đảng bộ, đủ tư cách. Dự đại hội đảng viên bất thường là những đảng viên của đảng bộ đó.

– Đảng uỷ, chi uỷ cơ sở họp thường lệ mỗi tháng một lần; họp bất thường khi cần.

– Đảng uỷ cơ sở có từ chín uỷ viên trở lên bầu ban thường vụ; bầu bí thư, phó bí thư trong số uỷ viên thường vụ; dưới chín uỷ viên chỉ bầu bí thư, phó bí thư.

– Đảng bộ cơ sở họp thường lệ mỗi năm hai lần; họp bất thường khi cần. Chi bộ cơ sở họp thường lệ mỗi tháng một lần; họp bất thường khi cần.

3. Quy định về Chi bộ trực thuộc Đảng ủy cơ sở

– Chi bộ trực thuộc đảng uỷ cơ sở được tổ chức theo nơi làm việc hoặc noi ở của đảng viên; mỗi chi bộ ít nhất có 3 đảng viên chính thức. Chi bộ đông đảng viên có thể chia thành nhiều tổ đảng; tổ đảng bầu tổ trưởng, nếu cần thì bầu tổ phó; tổ đảng hoạt động dưới sự chỉ đạo của chi uỷ.

– Chi bộ lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị; giáo dục, quản lý và phân công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác phát triển đảng viên; kiểm tra, giám sát thi hành kỷ luật đảng viên; thu, nộp đảng phí. Chi bộ, chi uỷ họp thường lệ mỗi tháng một lần.

– Đại hội chi bộ do chi uỷ triệu tập năm năm hai lần; nơi chưa có chi uỷ thì do bí thư chi bộ triệu tập. Khi được đảng uỷ cơ sở đồng ý có thể triệu tập sớm hoặc muộn hơn, nhưng không quá sáu tháng.

– Chi bộ có dưới chín đảng viên chính thức, bầu bí thư chi bộ; nếu cần, bầu phó bí thư. Chi bộ có chín đảng viên chính thức trở lên, bầu chi uỷ, bầu bí thư và phó bí thư chi bộ trong số chi uỷ viên.

4. Thực trạng của tổ chức Đảng

Về thực trạng

Từ sau khi thực hiện chính sách mở cửa đến nay, Đảng ta đã ra sức xây dựng và kiện toàn các TCCS Đảng cho phù hợp với giai đoạn cách mạng mới và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Hầu hết các TCCS đảng đã nhận thức đúng, thực hiện tốt hơn chức năng hạt nhân lãnh đạo chính trị ở cơ sở; quán triệt sâu sắc quan điểm “lãnh đạo kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt”, gắn xây dựng, củng cố tổ chức đảng với đẩy mạnh thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương; xây dựng, thực hiện quy chế làm việc của cấp uỷ, mối quan hệ công tác giữa tổ chức đảng với các tổ chức trong HTCT ở cơ sở. Tập trung chỉ đạo củng cố các TCCS đảng yếu kém; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở.

Năng lực lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị, lãnh đạo công tác tư tưởng, công tác tổ chức, cán bộ và các đoàn thể chính trị – xã hội của các tổ chức cơ sở đảng đã được nâng lên, công tác xây dựng tổ chức đảng có nhiều chuyển biến tích cực. Chế độ sinh hoạt cấp ủy, sinh hoạt chi bộ có nhiều chuyển biến tích cực, cơ bản đảm bảo theo quy định của Điều lệ Đảng; nguyên tắc tổ chức, chế độ tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng thực hiện được tốt hơn. Sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng và đảng viên được nâng lên; tư tưởng cán bộ, đảng viên trong các cơ sở đảng cơ bản được ổn định, nội bộ đoàn kết, thống nhất. Công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường, chất lượng, hiệu quả được nâng lên.

Công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên, phân công nhiệm vụ và kiểm tra giám sát đảng viên được quan tâm thường xuyên. Thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đã đạt được những kết quả quan trọng. Đội ngũ cán bộ, đảng viên được đào tạo cơ bản, nhiều đồng chí được rèn luyện, thử thách, trưởng thành qua thực tiễn công tác. phần lớn giữ vững được bản lĩnh chính trị, có ý thức giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống, gương mẫu thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và quy chế, quy định của cơ quan; tích cực học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ, năng lực công tác, hoàn thành nhiệm vụ được giao; số lượng đảng viên vi phạm phải xử lý kỷ luật giảm dần qua các năm. Tình trạng quan liêu, hống hách, cửa quyền, xa dân từng bước được khắc phục. Nhiều quần chúng ưu tú được kết nạp vào Đảng.

Tuy nhiên, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của nhiều TCCS đảng vẫn còn yếu, chưa đủ sức giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh từ cơ sở. Một số nơi chưa phát huy đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân. Khả năng vận dụng, cụ thể hoá và tổ chức thực hiện các chủ trương, nhiệm vụ của nhiều tổ chức cơ sở đảng còn hạn chế. Một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa nhận thức và thực hiện đúng chức năng nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng, nhất là trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác tổ chức, cán bộ; chưa có các giải pháp tích cực để nâng cao chất lượng, hiệu quả lãnh đạo công tác tư tưởng và lãnh đạo các đoàn thể chính trị xã hội trong cơ quan. Thậm chí có nơi, cấp ủy thiếu chủ động, phụ thuộc vào chuyên môn hoặc “hợp thức hóa” một số quyết định của lãnh đạo cơ quan, nhất là trong công tác cán bộ.

Chất lượng sinh hoạt đảng còn hạn chế. Một số cấp ủy, chi bộ thực hiện chế độ sinh hoạt chưa đầy đủ, nội dung sinh hoạt chậm đổi mới, ít quan tâm sinh hoạt tư tưởng, sinh hoạt theo chuyên đề; trong sinh hoạt chưa thật sự phát huy dân chủ, có nơi sinh hoạt còn hình thức; tình trạng e dè, nể nang, né tránh, không dám đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực còn khá phổ biến. Tinh thần đấu tranh tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi còn yếu, nhất là đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực xảy ra ở cơ sở. Số TCCS đảng yếu kém và những nơi tiềm ẩn những yếu tố phức tạp về chính trị, xã hội vẫn còn nhiều. Một số tổ chức cơ sở Đảng xã, phường, thị trấn chưa khắc phục được bệnh quan liêu, hách dịch; vai trò của TCCS Đảng trong đơn vị hành chính, cơ quan sự nghiệp, các doanh nghiệp còn mờ nhạt, thủ trưởng chưa quan tâm đến công tác xây dựng Đảng. Công tác phát triển đảng viên ở các doanh nghiệp tư nhân còn chậm, chưa được quan tâm đúng mức. Công tác đánh giá xếp loại tổ chức đảng và đảng viên hàng năm ở một số cơ sở còn hình thức, chạy theo thành tích, chưa phản ánh đúng chất lượng của TCCS đảng và đội ngũ đảng viên.. Tình hình tư tưởng ở một số cơ sở chưa thật ổn định, sự đồng thuận chưa cao, thậm chí có nơi có biểu hiện mất đoàn kết. Công tác kiểm tra, giám sát tổ chức đảng và đảng viên chưa được quan tâm đúng mức, chất lượng còn hạn chế, chưa có biện pháp tích cực để ngăn ngừa, phát hiện, đấu tranh và xử lý kịp thời những tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Năng lực, trình độ, kinh nghiệm công tác của một số cán bộ, đảng viên chưa đáp ứng yêu cầu. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên giảm sút ý chí phấn đấu, vi phạm nguyên tắc của Đảng, thiếu gương mẫu trong sinh hoạt, trong giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống, trong thực hiện nhiệm vụ được giao; tính cộng sự, hợp tác chưa cao, thiếu tình đồng chí. Tư tưởng cơ hội, cục bộ, bảo thủ, hẹp hòi, níu kéo, quan liêu, cá nhân chủ nghĩa, phe cánh gây mất đoàn kết trong Đảng chậm được khắc phục.

Đánh giá về công tác xây dựng, hoạt động của TCCSĐ thời gian qua, Đại hội XI của Đảng chỉ rơ: Việc củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ đảng viên đạt được một số kết quả tích cực; chú trọng hơn xây dựng, củng cố TCCSĐ ở những vùng, lĩnh vực trọng yếu, có nhiều khó khăn. Chức năng, nhiệm vụ các loại hình TCCSĐ được xác định phù hợp hơn. Công tác phát triển, quản lý, nâng cao chất lượng đảng viên được quan tâm chỉ đạo. Số lượng đảng viên mới kết nạp hàng năm đều tăng. Bên cạnh đó, Đại hội cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém, chậm được khắc phục, như năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của không ít TCCSĐ còn thấp; công tác quản lý đảng viên chưa chặt chẽ, sinh hoạt đảng chưa nền nếp, nội dung sinh hoạt nghèo nàn; tự phê bình và phê bình yếu. Việc xây dựng TCCSĐ trong doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài còn chậm, vai trò của tổ chức đảng ở đây mờ nhạt.

Về Nguyên nhân : của những hạn chế yếu kém trên là do mặt trái của cơ chế thị trường và các tiêu cực xã hội tác động không nhỏ đến tư tưởng và sự phấn đấu của cán bộ, đảng viên. Sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng chưa thật quyết liệt, chưa có các giải pháp hữu hiệu để tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng tổ chức đảng và đảng viên. Một số cấp ủy đảng nhận thức chưa đầy đủ, sâu sắc vị trí, vai trò và chức năng, nhiệm vụ của tổ chức đảng; chưa đầu tư nhiều cho việc nghiên cứu, tìm tòi nâng cao chất lượng hoạt động, chưa quan tâm đúng mức chỉ đạo công tác xây dựng, củng cố tổ chức Đảng ở cơ sở. Mặt khác, bản thân cấp uỷ cơ sở ở không ít nơi thiếu chủ động, còn trông chờ, ỷ lại vào cấp trên. Công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện, kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên chưa được coi trọng đúng mức, có nơi bị buông lỏng. Chưa thực hiện tốt mối quan hệ phối hợp giữa cấp ủy, tổ chức đảng với thủ trưởng cơ quan, đơn vị trong công tác xây dựng Đảng, công tác quản lý, giáo dục cán bộ, đảng viên. Một số đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo chưa thật sự gương mẫu trong sinh hoạt, thực hiện quy chế của cơ quan; tư phê bình và phê bình chưa tốt, chưa thật sự chăm lo công tác xây dựng Đảng tại cơ quan, đơn vị.

Mọi vướng mắc về các vấn đề pháp lý liên quan đến bài viết , Hãy gọi ngay: 1900.3330 để được Luật sư tư vấn pháp luật hình sự trực tuyến qua tổng đài.