Ung thư vú nên ăn gì và kiêng ăn gì? Dinh dưỡng cho người bệnh

Bệnh nhân ung thư vú nên ăn gì và có nên ăn kiêng hay không? Bổ sung dinh dưỡng đúng cách sẽ giúp cơ thể có đủ năng lượng vượt qua bệnh tật.

Bất kỳ bệnh nhân ung thư nào cũng băn khoăn về việc ăn uống của bản thân mình. Ung thư vú nên ăn gì? Ung thư vú kiêng ăn gì? Người bị ung thư nói chung và ung thư vú nói riêng có cần phải thực hiện chế độ ăn kiêng hay không?

BS.CKII Ngô Trường Sơn, khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết, dinh dưỡng rất quan trọng đối với bệnh nhân ung thư. Là yếu tố tác động lớn tới hiệu quả điều trị, khả năng phục hồi vết mổ cũng như thời gian sống của người bệnh. Hiện nay, có rất nhiều ý kiến trái chiều xung quanh chế độ dinh dưỡng ung thư vú. Trong đó, nhiều người cho rằng bệnh nhân ung thư cần thực hiện một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, cụ thể là kiêng ăn thịt, kiêng uống sữa, kiêng ăn một số chất nhằm “bỏ đói”, tiêu diệt khối u.

Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu khoa học chính thống nào công nhận chế độ ăn uống có thể giúp tiêu diệt tế bào ung thư. Vậy điều quan trọng đối với bệnh nhân ung thư trong việc ăn uống là gì?

Vai trò của dinh dưỡng đối với bệnh nhân ung thư

Các phương pháp điều trị ung thư và bệnh ung thư có thể ảnh hưởng đến vị giác, khứu giác, sự thèm ăn và khả năng ăn đủ chất hoặc hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn. Điều này có thể khiến bệnh nhân bị suy dinh dưỡng, thậm chí suy kiệt do thiếu các chất thiết yếu cho cơ thể.

Suy dinh dưỡng có thể khiến người bệnh suy nhược, mệt mỏi, không còn khả năng chống lại nhiễm trùng hoặc theo đuổi quá trình điều trị. Suy dinh dưỡng có thể làm giảm chất lượng sống của bệnh nhân và thậm chí đe dọa đến tính mạng. Tình trạng suy dinh dưỡng có thể trở nên tồi tệ hơn nếu ung thư phát triển hoặc lan rộng.

“Nếu có chế độ dinh dưỡng phù hợp, bệnh nhân sẽ nhanh hồi phục sau điều trị, tăng thời gian sống sau 5 năm. Dinh dưỡng cần được chú trọng trước, trong và sau điều trị bệnh ung thư”, bác sĩ Sơn nhấn mạnh.

Ung thư vú nên ăn gì?

Người bị ung thư vú nên ăn gì? Theo bác sĩ Sơn, do phải thực hiện nhiều biện pháp điều trị ung thư khác nhau nên bệnh nhân cần được cung cấp dinh dưỡng, năng lượng nhiều hơn. Để cung cấp đủ nhu cầu dinh dưỡng cho cơ thể, không có cách nào khác, người bệnh cần phải ăn uống nhiều hơn và ăn đa dạng các thực phẩm.

Tuy nhiên, trong quá trình điều trị, vì tâm lý lo lắng, buồn rầu và tác dụng phụ của thuốc nên người bệnh thường ăn uống kém, không cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể. Vì điều này nên trong quá trình điều trị ung thư, người bệnh cần có một chế độ dinh dưỡng đặc biệt hơn. Ví dụ như: dùng những sản phẩm năng lượng cao, bổ sung thêm dinh dưỡng đường miệng hoặc đường tĩnh mạch.

Ung thư vú ăn gì tốt nhất? Các thực phẩm giàu calo, protein, vitamin và khoáng chất rất cần thiết trong chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư nói chung và ung thư vú nói riêng. Các bữa ăn nên được lập kế hoạch để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của bệnh nhân và khẩu vị trong thực phẩm.

Sau đây là một số cách bổ sung dinh dưỡng phù hợp với từng triệu chứng ung thư phổ biến mà người bệnh gặp phải. (1)

1. Chán ăn

• Ăn thực phẩm giàu protein và calo như đậu, gà, cá, thịt bò, thịt heo, sữa chua, trứng.
• Tăng cường thêm protein và calo vào khẩu phần ăn, chẳng hạn như bổ sung sữa giàu protein.
• Ưu tiên thực phẩm giàu protein trong bữa ăn khi có cảm giác thèm ăn nhiều nhất.
• Uống sữa, nước ép trái cây hoặc súp nếu bạn không muốn ăn thức ăn đặc.
• Thử các món ăn mới và cách chế biến mới tăng mùi vị cho món ăn.
• Thử thức uống pha trộn có nhiều chất dinh dưỡng (nên hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng).
• Chia nhiều bữa nhỏ và ăn thêm bữa nhẹ lành mạnh trong ngày.
• Ăn bữa ăn đầy đặn nhất khi bạn cảm thấy đói nhất, cho dù vào bữa sáng, bữa trưa hay bữa tối.
• Dự trữ một lượng thức ăn yêu thích để sẵn sàng ăn khi cảm thấy đói.
• Vận động nhiều nhất có thể để có cảm giác ngon miệng.
• Đánh răng và súc miệng để giảm các triệu chứng khó chịu.
• Thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng nếu bạn gặp các vấn đề về ăn uống như buồn nôn, nôn mửa,…
• Nếu những thay đổi chế độ ăn uống này không giúp làm giảm chứng biếng ăn, bạn có thể cần bổ sung dinh dưỡng bằng ống xông để có đủ năng lượng mỗi ngày.

2. Buồn nôn

Những điều sau đây có thể giúp người bệnh ung thư cải thiện triệu chứng buồn nôn:

• Đừng ép bản thân phải ăn thức ăn khiến bạn cảm thấy buồn nôn, hãy ăn món bạn cảm thấy hấp dẫn.
• Nên ăn những thức ăn nhạt, mềm và dễ tiêu hóa hơn là những bữa ăn thịnh soạn.
• Nên ăn thức ăn khô, không gây đau bụng như bánh quy giòn, bánh mì,… Nếu bị buồn nôn vào buổi sáng, bạn có thể ăn ít bánh mì nướng khô hoặc bánh quy giòn trước khi ra khỏi giường.
• Uống nước ấm (không quá nóng hoặc quá lạnh).
• Ngậm kẹo có vị tiêu hoặc chanh nếu miệng có mùi vị khó chịu.
• Tránh đồ ăn thức uống có mùi mạnh.
• Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 cữ mỗi ngày thay vì 3 bữa ăn lớn.
• Hạn chế uống nhiều nước trong bữa ăn để tránh cảm giác no hoặc đầy hơi.
• Không bỏ bữa chính và bữa phụ vì khi bụng đói có thể khiến cơn buồn nôn trở nên tồi tệ hơn.
• Súc miệng trước và sau khi ăn.

Nếu tình trạng buồn nôn không cải thiện gây ảnh hưởng đến việc ăn uống, bạn hãy thảo luận với bác sĩ về việc sử dụng thuốc chống buồn nôn.

3. Nôn mửa

Những điều sau đây có thể giúp người bệnh kiểm soát nôn mửa:

• Không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì cho đến khi hết nôn.
• Uống một một chút nước ấm
• Sau khi bạn uống nước lọc mà không bị nôn, hãy thử dùng súp hoặc sữa.
• Chia 5 hoặc 6 bữa ăn nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa ăn lớn.
• Ngồi thẳng lưng và gập người về phía trước sau khi nôn.
• Trao đổi với bác sĩ về việc dùng thuốc để ngăn ngừa hoặc kiểm soát nôn mửa.

4. Khô miệng

Những điều sau đây có thể giúp ích cho bệnh nhân ung thư bị khô miệng:

• Ăn thức ăn dễ nuốt.
• Làm ẩm thức ăn bằng nước xốt, nước thịt hoặc nước xốt salad.
• Nhai kẹo cao su hoặc ngậm kẹo cứng, đá viên, đá bào… để giúp miệng tiết nhiều nước bọt hơn.
• Uống nước suốt cả ngày.
• Không uống rượu, bia..
• Không ăn thức ăn có thể làm đau miệng (như thức ăn cay, chua, mặn, cứng hoặc giòn).
• Giữ ẩm cho môi bằng son dưỡng.
• Súc miệng sau mỗi 1-2 giờ, không sử dụng nước súc miệng có chứa cồn.
• Không hút thuốc lá và tránh khói thuốc thụ động.
• Trao đổi với bác sĩ hoặc nha sĩ về việc bổ sung nước bọt nhân tạo hoặc các sản phẩm tương tự để phủ, bảo vệ và làm ẩm miệng, cổ họng của bạn.

5. Loét miệng

Những điều sau đây có thể giúp những bệnh nhân bị lở miệng:

• Ăn thức ăn mềm, dễ nhai (nấu mềm, cắt nhỏ, xay nhuyễn,…).
• Ngậm đá bào giúp làm dịu miệng.
• Ăn thực phẩm lạnh hoặc ở nhiệt độ phòng.
• Uống bằng ống hút để chất lỏng tránh tiếp xúc với các vết loét miệng.
• Đến gặp nha sĩ ít nhất 2 tuần trước khi bắt đầu liệu pháp miễn dịch, hóa trị hoặc xạ trị vùng đầu và cổ.
• Súc miệng nước muối ấm 3-4 lần/ngày (dùng nước muối sinh lý hoặc nước muối pha loãng), không sử dụng nước súc miệng có chứa cồn.

Tránh xa những điều sau:

• Thực phẩm có vị chua, cay, mặn.
• Rau sống.
• Thức ăn sắc và giòn.
• Đồ uống có cồn.
• Thuốc lá.

6. Thay đổi vị giác

Những điều sau đây có thể giúp những bệnh nhân bị thay đổi khẩu vị:

• Hạn chế chất béo, ưu tiên thịt gia cầm, cá, trứng và pho mát thay vì thịt đỏ.
• Thay đổi cách chế biến như thêm gia vị và nước sốt ướp thực phẩm
• Thử thức ăn và đồ uống có vị chua.
• Dùng chanh không đường, kẹo cao su hoặc bạc hà nếu miệng có vị kim loại hoặc đắng.
• Sử dụng đồ dùng bằng nhựa và không uống trực tiếp từ hộp kim loại nếu thức ăn có vị kim loại.
• Cố gắng ăn những món yêu thích nếu bạn không buồn nôn. Hãy thử những món ăn mới khi bạn cảm thấy khỏe nhất.
• Nhai thức ăn lâu hơn để tăng vị giác.
• Chăm sóc răng miệng hàng ngày và thường xuyên kiểm tra răng miệng với bác sĩ nha khoa.

7. Đau họng và khó nuốt

Những điều sau đây có thể giúp những bệnh nhân bị đau họng hoặc khó nuốt:

• Ăn thức ăn mềm, dễ nhai và dễ nuốt, chẳng hạn như sữa, trứng, bột yến mạch hoặc các loại ngũ cốc nấu chín khác…
• Ăn thức ăn và đồ uống có nhiều protein và calo.
• Làm ẩm thực phẩm bằng nước thịt, nước sốt, nước dùng, sữa chua…
• Thay đổi cách chế biến: nấu thức ăn cho đến khi mềm, nhừ; cắt thức ăn thành nhiều miếng nhỏ; xay mịn thực phẩm…
• Uống bằng ống hút.
• Ăn 5-6 bữa ăn nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa ăn lớn.
• Ngồi thẳng lưng và hơi cúi đầu về phía trước khi ăn hoặc uống, và đứng thẳng ít nhất 30 phút sau khi ăn.
• Trao đổi với bác sĩ của bạn về việc cho ăn bằng ống nếu bạn không thể ăn đủ để duy trì sức khỏe.

Tránh xa các loại thực phẩm và đồ uống sau đây có thể làm bỏng hoặc xước cổ họng của bạn:

• Thức ăn và đồ uống cay, chua, nóng.
• Thực phẩm cứng, sắc hoặc giòn.
• Đồ uống có cồn.
• Thuốc lá.

8. Không dung nạp lactose

Những điều sau đây có thể giúp ích cho những bệnh nhân có triệu chứng không dung nạp lactose:

• Sử dụng các sản phẩm sữa không có lactose hoặc ít lactose.
• Thử các chế phẩm làm từ đậu nành hoặc gạo (chẳng hạn như sữa đậu nành, sữa gạo và các món tráng miệng đông lạnh).
• Dùng đồ uống không có cồn và thực phẩm có bổ sung canxi.
• Ưu tiên các loại rau giàu canxi, chẳng hạn như bông cải xanh và rau xanh.
• Uống viên lactase khi ăn hoặc uống các sản phẩm từ sữa. Lactase phân hủy đường lactose giúp tiêu hóa dễ hơn.
• Chuẩn bị thức ăn ít lactose hoặc không có lactose.

9. Tăng cân

Những điều sau đây có thể giúp bệnh nhân ung thư ngăn ngừa tăng cân:

• Ưu tiên trái cây và rau quả, thực phẩm giàu chất xơ (bánh mì nguyên hạt, ngũ cốc và mì ống…)
• Chọn thịt nạc (thịt bò nạc, thịt lợn đã loại bỏ mỡ và thịt gia cầm bỏ da).
• Chọn các sản phẩm sữa ít béo.
• Ăn ít chất béo (chỉ ăn một lượng nhỏ bơ, sốt mayonnaise, đồ tráng miệng và đồ chiên).
• Chế biến bằng các phương pháp ít chất béo, chẳng hạn như nướng, hấp, nướng hoặc rang.
• Hạn chế muối trong khẩu phần ăn hàng ngày.
• Ăn những món ăn mà bạn yêu thích.
• Chỉ ăn khi đói.
• Ăn lượng thức ăn ít hơn trong các bữa ăn.
• Tập thể dục hàng ngày.
• Thảo luận với bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện một chế độ ăn kiêng để giảm cân.

10. Không thể ăn uống bằng miệng

Hỗ trợ dinh dưỡng giúp những bệnh nhân không thể ăn hoặc tiêu hóa thức ăn một cách bình thường. Việc hỗ trợ dinh dưỡng có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau.

Dinh dưỡng qua đường uống

Thức uống bổ sung dinh dưỡng giúp bệnh nhân ung thư có đủ chất dinh dưỡng cần thiết, cung cấp năng lượng, chất đạm, chất béo, chất bột đường, chất xơ, vitamin và khoáng chất.

Dinh dưỡng qua đường ruột

Nếu bệnh nhân không thể hấp thụ đủ lượng calo và chất dinh dưỡng bằng đường uống, có thể được bổ sung dinh dưỡng qua đường ruột còn được gọi là nuôi dưỡng bằng ống.

Dinh dưỡng đường ruột cung cấp cho bệnh nhân các chất dinh dưỡng ở dạng lỏng (sữa công thức) thông qua một ống được đặt vào dạ dày hoặc ruột non. Có thể sử dụng các loại ống tiếp liệu sau:

• Một ống thông mũi dạ dày được đưa qua mũi và xuống cổ họng vào dạ dày hoặc ruột non. Điều này được sử dụng khi dinh dưỡng qua đường ruột chỉ cần thiết trong một vài tuần.
• Một ống thông dạ dày được đưa vào dạ dày hoặc một ống thông hỗng tràng được đưa vào ruột non thông qua một lỗ được tạo ra ở bên ngoài ổ bụng. Loại này thường được sử dụng cho các trường hợp nuôi ăn qua đường ruột trong thời gian dài hoặc cho những bệnh nhân không thể sử dụng ống đặt trong mũi và cổ họng.

Loại sữa công thức được sử dụng dựa trên nhu cầu cụ thể của bệnh nhân. Có những công thức dành cho những bệnh nhân có tình trạng sức khỏe đặc biệt, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, hoặc các nhu cầu khác…

Dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch

Dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch được sử dụng khi bệnh nhân không thể dùng thức ăn qua đường miệng hoặc đường ruột. Phương pháp này đưa chất dinh dưỡng (protein, chất béo, vitamin và khoáng chất) trực tiếp vào máu thông qua một ống thông.

Ống thông có thể được đặt vào tĩnh mạch ở ngực hoặc ở cánh tay. Một ống thông tiếp cận tĩnh mạch trung tâm được đặt bên dưới da và vào một tĩnh mạch lớn ở ngực trên. Ống thông được bác sĩ phẫu thuật đặt vào vị trí. Loại ống thông này được sử dụng để nuôi người bệnh bằng đường tĩnh mạch trong thời gian dài.

Bệnh nhân được kiểm tra thường xuyên về tình trạng nhiễm trùng hoặc chảy máu tại nơi ống thông đi vào cơ thể.

11. Dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối

Các triệu chứng có thể gặp ở người bệnh giai đoạn cuối bao gồm chán ăn, khô miệng, khó nuốt, buồn nôn, nôn mửa,…

Bệnh ung thư vú nên ăn gì? Đối với bệnh nhân ở giai đoạn cuối, mục tiêu của liệu pháp dinh dưỡng tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng hơn là nhận đủ chất dinh dưỡng. Những bệnh nhân gặp khó khăn khi nuốt có thể thấy dễ nuốt thức ăn lỏng hơn.

Bệnh nhân thường không cảm thấy đói nhiều và có thể muốn ăn rất ít. Vì vậy, người bệnh nên uống một ngụm nước, đá bào và chăm sóc răng miệng để có thể giúp giảm cơn khát và sự khó chịu.

Ung thư vú kiêng ăn gì?

Ung thư vú không nên ăn gì? Theo bác sĩ Sơn, không có chế độ ăn kiêng nào được khuyến nghị cho các bệnh nhân ung thư nói chung và người bệnh ung thư vú nói riêng. Tuy nhiên, người bệnh cần ăn uống lành mạnh, chẳng hạn: (2)

• Không ăn thực phẩm đông lạnh, thực phẩm chế biến sẵn (xúc xích, thịt nguội, thịt hun khói), thực phẩm lên men (dưa cà muối).
• Không sử dụng bia, rượu, thuốc lá, nước ngọt đóng chai, thức uống chứa cồn và caffein.
• Không ăn đồ sống hoặc uống nước, sữa chưa được tiệt trùng.
• Không nên ăn quá nhiều một loại thực phẩm.
• Không nên áp dụng các phương pháp ăn kiêng.

Bác sĩ Sơn nhấn mạnh, bệnh nhân ung thư vú nói riêng và bệnh nhân ung thư nói chung thường ăn uống kém, sức khỏe suy kiệt, thiếu hụt dinh dưỡng. Vì vậy, cần phải cung cấp dinh dưỡng cho bệnh nhân thông qua một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng các chất với đa dạng thực phẩm. Đặc biệt không nên áp dụng theo bất cứ chế độ ăn kiêng nào. Bài viết này góp phần giải đáp các thắc mắc ung thư vú nên ăn gì? Ung thư vú kiêng ăn gì và mang đến những thông tin hữu ích, chính thống về dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư. Việc bổ sung dinh dưỡng hợp lý, đúng cách giúp ích cho quá trình điều trị cũng như nâng cao tuổi thọ của bệnh nhân.