Bệnh hen suyễn nên ăn gì và kiêng gì: Món ăn tốt cho người bị hen

Ăn uống khoa học, hợp lý sẽ giúp người bệnh hen suyễn nâng cao thể trạng và hỗ trợ kiểm soát bệnh tốt hơn. Do đó, người bệnh hen suyễn không nên ăn gì, hay người bệnh hen suyễn kiêng ăn gì, bị hen suyễn nên ăn gì… là vấn đề quan trọng cần đặc biệt lưu ý.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BSNT Thân Thị Ngọc Lan Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Bệnh hen suyễn kiêng ăn gì?

1. Thực phẩm giàu calo

Đứng đầu danh sách người bị bệnh hen suyễn không nên ăn gì là các thực phẩm chứa nhiều calo. Tăng cân do nạp nhiều calo không chỉ tác động xấu đến sức khỏe nói chung mà còn rất nguy hiểm đối với người mắc bệnh hen suyễn. Theo các nghiên cứu khoa học, các triệu chứng của bệnh này thường trở nên nghiêm trọng hơn ở những người béo phì. Vì thế, hãy cân bằng lượng calo nạp vào và calo tiêu thụ để cung cấp năng lượng hợp lý cho cơ thể và tránh làm tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn.(4)

2. Chất kích thích

Người bệnh hen suyễn kiêng gì? Câu trả lời chính là rượu và hút thuốc. Trong khói thuốc lá chứa nhiều độc tố như: Nicotin, Monoxit carbon (khí CO), các chất gây ung thư…sẽ kích thích khiến phế quản co thắt, tăng tiết dịch nhầy, tạo nên cơn hen suyễn cấp tính.

3. Thực phẩm có gas

Khi ăn lượng thức ăn quá nhiều trong một bữa hoặc thức ăn gây đầy hơi sẽ gây áp lực lên cơ hoành, đặc biệt nếu bạn bị trào ngược axit dẫn đến tình trạng khó thở. Nên chia nhỏ bữa ăn ra và ăn nhiều bữa. Đồng thời bạn cũng cần hạn chế các loại đồ uống có gas

4. Chất bảo quản thực phẩm

Salicylat là một chất bảo quản thực vật tự nhiên giúp thực phẩm tránh khỏi các tác nhân gây bệnh như côn trùng, vi khuẩn và nấm mốc. Đây tuy là trường hợp hiếm gặp, nhưng vẫn có một số bệnh nhân hen suyễn nhạy cảm với salicylat có trong cà phê, trà và một số loại thảo mộc và gia vị, vốn cũng là nguyên nhân thường gặp gây ra khởi phát các cơn hen.

Bên cạnh đó, sulfites được sử dụng để giữ thực phẩm tươi ngon có thể gây ra chứng hen suyễn tạm thời ở một số người bệnh và tạo ra sulfur dioxide gây kích ứng phổi. Hiện nay, sulfite vẫn có thể được sử dụng cho nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn hoặc có trong gia vị, trái cây sấy khô, rau đóng hộp, rượu vang và các thực phẩm khác. Do đó, hãy kiểm tra thật kỹ các sản phẩm định mua để đảm bảo an toàn.

5. Thực phẩm gây dị ứng

Có khoảng 5% bệnh nhân hen phế quản có tình trạng bệnh nặng hơn do dị ứng thức ăn. Nếu người bệnh dị ứng với một loại thực phẩm nào đó, cách tốt nhất là phải tránh chúng và nên tránh cả những loại thức ăn tương tự làm từ loại thực phẩm này. Ví dụ như nếu người bệnh bị dị ứng với bắp, cũng cần cảnh giác với các đồ gia vị chế biến từ bắp như nước màu, đường mạch nha…

6. Thực phẩm mặn (có chứa muối)

Danh sách thực phẩm người bệnh hen suyễn không nên ăn gì có thêm 1 “ứng viên” nữa chính là các món ăn mặn (chứa nhiều muối). Theo số liệu thống kê ở Hoa Kỳ, lượng muối ăn được tiêu tại các khu vực địa phương luôn tỷ lệ thuận với lượng người mắc bệnh hen suyễn, do chế độ ăn có hàm lượng natri cao sẽ gia tăng phản ứng với khí quản. Vì vậy đối với bệnh nhân mắc bệnh hen phế quản nên kiêng ăn quá mặn, hạn chế ăn những một số thực phẩm có vị chua gắt như chanh, giấm…

7. Thực phẩm đông lạnh

Đồ đông lạnh thường có chứa sulfite và thành phần bảo quản natri bisulfit không tốt cho bệnh nhân hen suyễn. Tránh xa những đồ ăn như cá đông lạnh, hải sản đông lạnh,… là điều cần thiết nếu bạn đang bị suyễn.

8. Thực phẩm đóng gói, đồ hộp

Chất bảo quản thực phẩm có trong các loại thực phẩm đóng gói, đồ hộp như natri bisulfit cũng có thể kích hoạt cơn suyễn. Trong khi người tiêu dùng đang có xu hướng tiêu thụ ngày càng nhiều các thức ăn đóng gói và đồ hộp do tính tiện dụng của nó, thì bạn nên hạn chế dùng các loại thực phẩm này để tránh làm tăng nguy cơ tái phát bệnh.(2)

9. Trans fat và omega 6

Có một số bằng chứng cho thấy ăn nhiều chất béo omega-6 và chất béo chuyển hóa, được tìm thấy trong một số loại bơ, dầu thực vật và thực phẩm chế biến sẵn, có thể làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn và các bệnh lý khác như bệnh lý tim mạch.

10. Thực phẩm ngâm chua

Cuối cùng, nếu vẫn còn thắc mắc bệnh hen suyễn kiêng ăn gì, bạn nên lưu ý đến các loại thực phẩm ngâm chua. Cụ thể, nếu bạn nhạy cảm hoặc dị ứng với sulfite thì hãy tránh xa các loại thực phẩm như dưa muối, cà muối hoặc nước nho, rượu ngâm và một số loại nước giải khát. Sulfite có khả năng khiến bệnh nhân hen suyễn gặp tình trạng khó thở.

Bị bệnh hen suyễn nên ăn gì?

Bên cạnh việc tránh các loại thực phẩm không tốt, người bệnh hen suyễn nên ăn gì để hạn chế tái phát các triệu chứng bệnh và duy trì chất lượng sống cũng cần được đặc biệt lưu ý.

1. Thực phẩm giàu Vitamin C

Các chuyên gia khuyên rằng Vitamin C có nhiều trong các loại trái cây như dưa vàng, cam, bưởi, trái kiwi, súp lơ xanh và cà chua… Những loại thực phẩm này giúp giảm triệu chứng thở khò khè và viêm mũi dị ứng nhờ vào lượng chất oxy hóa cao.

2. Thực phẩm chứa nhiều Vitamin D

Người bệnh hen suyễn nên ăn các loại thực phẩm giàu vitamin D bao gồm sữa, nấm, cá hồi và trứng. Một số nghiên cứu ghi nhận bổ sung vitamin D hàng ngày góp phần làm giảm số lần nhập viện ở bệnh nhân hen nặng. Vitamin D được cho là có thể làm giảm nhiễm trùng đường hô hấp trên và cải thiện chức năng phổi ở trẻ em và người lớn bị hen suyễn.

3. Thực phẩm giàu Omega-3

Kết quả của một nghiên cứu vào tháng 1/2015 đăng trên tạp chí Allergology International cho thấy dầu cá có tác dụng bảo vệ cơ thể chống lại các bệnh gây viêm như hen suyễn. Omega 3 thường được tìm thấy trong các loại cá có lớp mỡ dày, đã được chứng minh có thể làm giảm tình trạng viêm, một trong những dấu hiệu phổ biến của bệnh hen suyễn.

4. Thực phẩm giàu magie

Nếu chưa biết người bệnh hen suyễn nên ăn gì, bạn cũng có thể tham khảo những thức ăn có chứa nhiều magie. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, đây là nhóm thực phẩm rất tốt cho người mắc bệnh hen do tính kháng viêm và giãn cơ trơn của chúng. Bạn có thể bổ sung lượng Magie bằng cách sử dụng các thực phẩm sau:

• Các loại rau xanh
• Quả bơ
• Các loại đậu (đậu đen, đậu xanh, đậu đỏ, đậu trắng)
• Các loại hạt (hạt bí, hạt điều, hạt dẻ)
• Cà chua
• Chuối
• Atiso
• Ngũ cốc nguyên hạt
• Sữa, các chế phẩm từ sữa

Theo các chuyên gia y tế, những người bị hen suyễn thường có lượng magie trong cơ thể thấp, do vậy, bên cạnh việc bổ sung magiê từ thực phẩm tốt cho người bị hen suyễn, việc sử dụng thuốc dạng xịt chứa magie cũng có thể giúp thông thoáng phế quản và cải thiện tình trạng lưu thông khí, trong trường hợp lên cơn hen.

5. Trái cây

Người bệnh hen suyễn nên ăn trái cây gì? Đó chính là các loại trái cây và rau củ có chứa chất chống oxy hóa như vitamin C, vitamin E và beta-carotene. Bởi không chỉ giúp tăng cường hệ miễn dịch, mà trái cây còn giúp bạn giảm tỷ lệ các cơn hen suyễn.(3)

Về chế độ ăn uống hay dinh dưỡng cho người bị hen như thế nào cho hợp lý, lời khuyên là bạn cần chọn lựa các chế độ ăn lành mạnh, kết hợp cùng các món ăn được nêu ở trên. Trong đó, có thể kể tới chế độ ăn Eat Clean.

6. Vitamin A

Theo các chuyên gia, lượng vitamin A trong máu của trẻ bị bệnh hen suyễn thường thấp hơn so với trẻ bình thường, gây ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng hoạt động của phổi. Do đó, để có được lá phổi và hệ hô hấp khỏe mạnh, người mắc bệnh hen suyễn nên ăn những thực phẩm có chứa nhiều vitamin A như: cà rốt, các loại rau lá xanh đậm, dứa, khoai lang…

7. Alliums

Ngoài ra, để hạn chế viêm nhiễm cũng như cải thiện tình trạng hô hấp, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, tránh được các bệnh cảm cúm thông thường, người bệnh hen suyễn nên ăn những thực phẩm có chứa Alliums. Alliums được tìm thấy rất nhiều ở hành, hẹ tây,…(5)

8. Chất chống oxy hóa

Thông thường, trong các loại trái cây hoặc rau củ màu vàng, đỏ, cam có chứa thành phần vitamin A, C, E; carotenoid; chiết xuất hạt nho và coenzyme Q10… Đây là những chất chống oxy hóa có vai trò vô cùng quan trọng trong việc ngăn ngừa tổn thương phổi, giúp làm lành những vết viêm đối với người mắc bệnh hen suyễn.

Thức uống tốt cho người hen suyễn

Bên cạnh việc tìm hiểu người bệnh hen suyễn không nên ăn gì, hay người bệnh hen suyễn kiêng ăn gì, hen suyễn nên ăn gì…, thì người bệnh hen suyễn uống gì để tốt cho sức khỏe cũng là điều cần lưu ý.

1. Nước húng quế

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong lá húng quế có chứa các chất chống oxy hóa. Từ thời xưa, đây đã được xem là một bài thuốc có khả năng chống ho, long đờm, kháng khuẩn, hạn chế tình trạng nhiễm khuẩn xuất hiện nhiều ở đường hô hấp. Ngoài ra, nước húng quế còn có khả năng kiểm soát tình trạng sung huyết, giúp hỗ trợ điều trị các bệnh dị ứng ở đường hô hấp.

2. Nước ép cà rốt

Nước ép cà rốt rất có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là với những người bị hen suyễn. Cụ thể, trong cà rốt có chứa một lượng lớn vitamin A, giúp người bệnh bổ sung vitamin A trong máu, cải thiện chức năng phổi và giúp phổi hoạt động tốt hơn.

3. Nước mật ong

Mật ong được xem là bài thuốc quý đối với những người mắc bệnh hen suyễn. Theo kết quả nghiên cứu của các chuyên gia dinh dưỡng, mật ong có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, giảm nhẹ tình trạng sưng viêm của lớp niêm mạc trong đường hô hấp. Bên cạnh đó, mật ong còn giúp cải thiện tình trạng thở khò khè nhờ vào tác dụng làm loãng đờm trong phế quản.

Bên cạnh việc sử dụng trực tiếp, chúng ta có thể kết hợp mật ong cùng với các loại nước ép như cam, cà rốt, húng quế hoặc trà để dùng hàng ngày… Đây cũng được xem là cách làm giảm các triệu chứng của hen suyễn một hiệu quả.

4. Gừng

Gừng được mệnh danh là một trong những vị thuốc quan trọng, có tác dụng trong việc chữa trị những bệnh lý về hô hấp, đặc biệt là hen suyễn. Cụ thể, gừng có tác dụng chống viêm, giảm đau nhờ vào những thành phần shogaol, gingerol và zingerone; Nước gừng có tính chống oxy hóa giúp làm sạch những chất độc hại tồn tại trong cơ thể, giảm những căng thẳng có thể dẫn đến các cơn hen suyễn; Ngăn chặn tình trạng co thắt, giúp thư giãn đường dẫn khí; Nhựa gừng có khả năng làm sạch chất nhầy dư thừa trong khí quản và phổi, giúp hạn chế tối đa tình trạng nhiễm trùng; Loại bỏ đờm gây ngứa trong cổ họng, giảm thiểu triệu chứng thở khò khè. Tuy nhiên, bạn không nên lạm dụng gừng mà cần có sự tư vấn của chuyên gia, bác sĩ.

5. Nước táo, lá chanh – hen suyễn nên ăn gì, uống gì?

Nếu như trong táo có chứa quercetin, giúp hạn chế các cuộc tấn công của bệnh hen suyễn thì các thành phần oxy hóa có trong chanh lại mang đến tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, chống lại các vi khuẩn có hại cũng như những yếu tố gây dị ứng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chất limonene được tìm thấy trong chanh có tác dụng phòng ngừa viêm nhiễm hô hấp, tổn thương phổi; Axit citric giúp làm sạch phổi, giúp bệnh nhân hen suyễn thở dễ dàng hơn.

Một số lưu ý cho người mắc bệnh hen suyễn

Bệnh cạnh việc ăn uống khoa học, áp dụng chế độ dinh dưỡng hợp lý, người mắc hen suyễn cũng nên đặc biệt chú ý đến các thói quen sinh hoạt hằng ngày để kiểm soát bệnh một cách hiệu quả.

1. Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh

Không khí lạnh được xem là một trong những “kẻ thù” gây ra các đợt hen suyễn cấp và nhiều bệnh lý hô hấp thông thường khác. Do đó, người bệnh hen suyễn phải luôn chú ý giữ ấm cơ thể bằng áo khoác, găng tay, mũ, khẩu trang… đặc biệt vào những thời điểm giao mùa, dịp cuối năm khi không khí bắt đầu trở lạnh.

2. Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ

Việc sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn điều trị của bác sĩ, không tự ý ngừng thuốc, giảm liều, tăng liều đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hạn chế những cơn khó thở cấp, giảm thiểu nguy cơ nhập viện hay thậm chí tử vong đối với người bệnh hen suyễn.

Ngoài ra, người bệnh hen suyễn dù ở bất cứ đầu cũng phải luôn mang theo thuốc cắt cơn khó thở; hiểu rõ cách sử dụng của từng loại thuốc; thường xuyên tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ. Có thể nói, đây chính là vật bất ly thân đối với người bệnh, bên cạnh những thắc mắc về ăn uống như người bệnh hen suyễn kiêng ăn gì, hay bệnh hen suyễn không nên ăn gì, hen suyễn nên ăn gì…

Điều trị hen suyễn hiệu quả bằng các phương pháp như: sử dụng thuốc uống, thuốc xịt, thuốc hít,.. thay đổi thói quen sinh hoạt và có lối sống lành mạnh khoa học, sẽ giúp quá trình điều trị bệnh hiệu quả hơn.

3. Tránh tiếp xúc với lông động vật

Lông động vật (chó, mèo, chim cảnh…) là một trong những tác nhân gây khởi phát cơn hen cấp ở người bị hen suyễn. Do đó, để kiểm soát bệnh tình cũng như cải thiện sức khỏe, người bệnh nên tuyệt đối tránh tiếp xúc trực tiếp với các loại thú cưng.(1)

4. Đeo khẩu trang khi ra đường

Khi ra đường, đến những nơi có nhiều khói bụi, phấn hoa hoặc làm việc trong môi trường ô nhiễm, độc hại… người bệnh hen suyễn cần đặc biệt lưu ý trang bị khẩu trang đa lớp, nhằm hạn chế tối đa những yếu tố gây kích ứng đến niêm mạc, khởi phát những cơn hen phế quản nguy hiểm, khiến bệnh tình trở nên nghiêm trọng và khó điều trị hơn.

5. Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ

Không chỉ ngoài đường hay những nơi công cộng, tác nhân khiến tình trạng hen suyễn trở nặng còn đến từ chính ngôi nhà mà bạn đang sinh sống. Do đó, chúng ta cần lau dọn, sát khuẩn, hút bụi nhà cửa thường xuyên; giặt khăn trải giường, mền, vỏ gối để loại bỏ tối đa các loại vi khuẩn, ký sinh trùng và những yếu tố gây dị ứng khác.(6)

Nếu vẫn còn lo lắng bệnh hen suyễn kiêng ăn gì, bệnh hen suyễn không nên ăn gì hay người bị hen suyễn nên ăn gì…, bạn có thể trực tiếp đến Khoa Tiết chế Dinh dưỡng tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được tư vấn thêm.