Các cây thuốc nam chữa bệnh thiếu máu não

Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây ra tàn tật nghiêm trọng, tầm xa với khoảng 600 nghìn người bị đột quỵ mỗi năm. Những người sống sót sau đột quỵ có thể gặp khó khăn với trí nhớ, suy nghĩ, nói chuyện, tê liệt một phần và các vấn đề về khả năng vận động. Thiếu máu não là một trong các nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ. Các thuốc có nguồn gốc thảo dược như thuốc nam có thể hữu ích trong điều trị thiếu máu cục bộ não và tái tưới máu. Vậy nên sử dụng những cây thuốc nam chữa bệnh thiếu máu não nào hiệu quả và an toàn?

1. Có nên dùng thuốc nam chữa thiếu máu não?

Trước hết bạn cần hiểu rõ, cho dù là thuốc tây hay thuốc bắc, thuốc nam, miễn điều trị được bệnh thì đều có thể dùng. Điều quan trọng là thuốc đó có phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn hay không? Thêm nữa, đã là thuốc thì cần được sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Nếu dùng đúng, một số vị thuốc nam nói riêng và các thuốc y học cổ truyền nói chung có thể chữa thiếu máu não. Cách dùng thuốc thảo dược trong điều trị thường sử dụng phối hợp nhiều vị thuốc trong 1 bài thuốc. Sự kết hợp của nhiều loại thuốc được cho là để tối đa hóa hiệu quả điều trị bằng cách tạo điều kiện cho tác dụng hiệp đồng và cải thiện hoặc ngăn ngừa các tác dụng phụ tiềm ẩn đồng thời nhắm vào nhiều mục tiêu điều trị nhất là nâng cao thể trạng và sức khỏe nền của người bệnh.

• Gần đây, đã có nhiều báo cáo về lợi ích của thuốc thảo dược với các tác dụng liên quan đến khả năng bảo vệ thần kinh trong điều trị đột quỵ, thiếu máu não.
• Các loại thuốc thảo dược khác nhau có đặc tính chống viêm hoặc chống oxy hóa, gây giãn mạch, tăng vận tốc dòng máu não, ức chế kết tập tiểu cầu, bảo vệ chống tổn thương tái tưới máu và tăng khả năng chịu đựng của mô đối với tình trạng thiếu oxy.

Đây đều là những tác động khá tương đồng với các cơ chế hoạt động của các thuốc tây y trong điều trị thiếu máu não và đột quỵ não.

2. Các cây thuốc nam chữa bệnh thiếu máu não

2.1. Đương quy – Angelica sinensis

Đương quy là một trong những loại thuốc thảo dược cổ truyền Trung Quốc phổ biến nhất để điều trị đột quỵ. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng chiết xuất đương quy có tác dụng bảo vệ thần kinh đối với tổn thương thiếu máu não thoáng qua, thiếu máu não. Bên cạnh đó đương quy chống tăng huyết áp, chống oxy hóa, chống xơ vữa động mạch, giúp hạn chế kết tập tiểu cầu, có hiệu quả trong việc giảm kích thước của ổ nhồi máu não và cải thiện điểm số thiếu hụt thần kinh.

2.2. Thục địa – Rehmannia glutinosa

Thục địa là củ sinh địa hoàng đã qua bào chế cửu chưng cửu sái (9 lần hấp cách thủy, 9 lần phơi). Sinh địa hoàng có thể dùng ở dạng sinh địa (can địa – dạng phơi khô) hoặc thục địa. Với mỗi cách bào chế khác nhau sẽ có công dụng khác nhau.

Catalpol một chất được tìm thấy trong thục địa có khả năng bảo vệ chống lại tổn thương do thiếu máu cục bộ/tái tưới máu ở não, tim và thận. Nó thúc đẩy hình thành và tái tạo mạch máu Do đó, catalpol đã cải thiện sự hình thành mạch máu não và cải thiện mức độ tổn thương do thiếu máu cục bộ não.

2.3. Bạch quả – Ginkgo biloba L ( G. biloba )

Bạch quả là một cây gỗ lớn, đạt chiều cao từ 20-35 m, thậm chí có cây cao tới 50m và có thể sống 1000 năm. Cây có sức sống mãnh liệt và thường tượng trưng cho sự trường thọ.

G. biloba đã được sử dụng trong y học hàng ngàn năm. Ngày nay, nó là một trong những loại thảo mộc được tiêu thụ rất nhiều không chỉ trong các bài thuốc đông y mà còn được ứng dụng nhiều trong các sản phẩm thực phẩm chức năng. Các bằng chứng hiện cho thấy ginkgo có khả năng kiểm soát chứng mất trí nhớ, lo lắng, tâm thần phân liệt và thiểu năng tuần hoàn não (lưu lượng máu không đủ đến não). Nó cũng có tác dụng chống kết tập tiểu cầu vì thế phù hợp với nhồi máu não hơn là xuất huyết não.

Chiết xuất G. biloba có các flavonoid có thể góp phần vào tác dụng chống oxy hóa và loại bỏ gốc tự do, bảo vệ tế bào thần kinh, tế bào não chống lại stress oxy hóa gây ra bởi quá trình peroxy hóa, giảm tổn thương tế bào thần kinh sau thiếu máu cục bộ.

2.4. Thiên ma – Gastrodia elata (G. elata )

G. elata là một loài thảo mộc thuộc họ Orchidaceae. Loại thảo mộc này đã được sử dụng trong y học cổ truyền nhiều đời nay. Về mặt y học, nó được sử dụng để ‘làm dịu gan’ và điều trị đau đầu, chóng mặt, uốn ván và động kinh.

Chiết xuất G. elata ức chế quá trình chết rụng tế bào thần kinh, bảo vệ đối với tổn thương tế bào thần kinh sau cơn thiếu máu cục bộ toàn cầu thoáng qua. Một số chất chống oxy hóa được biết là có khả năng ức chế tổn thương tế bào thần kinh do thiếu máu cục bộ toàn cầu thoáng qua và độc tố kích thích. Chiết xuất G. elata đã được báo cáo là có hoạt tính chống oxy hóa và loại bỏ gốc tự do.

Trong một nghiên cứu khác, việc xử lý trước chiết xuất G. elata làm giảm đáng kể kích thước vùng nhồi máu mô não và vỏ não và thể vân. Chiết xuất G. elata cung cấp khả năng bảo vệ thần kinh bằng cách ngăn ngừa tổn thương não thông qua sự gia tăng biểu hiện của các gen mã hóa các protein chống oxy hóa sau khi thiếu máu não cục bộ thoáng qua và tái tưới máu. Điều này có thể có hiệu quả như các chất bảo vệ thần kinh ở cấp độ tế bào và phân tử trong não.

2.5. Hoàng cầm – Scutellaria baicalensis và Chi tử – Gardenia jasminoides Ellis

Baicalin và jasminoidin là hai hợp chất chính được chiết xuất từ ​​các loại thảo mộc. Baicalin được chiết xuất từ ​​rễ khô của cây Hoàng cầm, còn jasminoidin được chiết xuất từ ​​quả khô của cây dành dành (chiết xuất chi tử).

Baicalin có thể làm giảm quá trình peroxy hóa lipid và giải phóng glutamate và aspartate trong mô não. Jasminoidin có thể làm giảm sự biểu hiện của protein-1 monocyte chemoattractant trong chứng thiếu máu cục bộ não. Baicalin và jasminoidin có thể làm giảm rõ rệt kích thước vùng nhồi máu não. Việc điều trị kết hợp baicalin và jasminoidin làm giảm thể tích nhồi máu đáng kể so với điều trị riêng lẻ bằng baicalin hoặc jasminoidin.

3. Những điều cần biết khi sử dụng thuốc nam chữa thiếu máu não

Thuốc nam nói riêng và thuốc y học cổ truyền nói chung thực sự được chứng minh có tác dụng điều trị hoặc hỗ trợ điều trị thiếu máu não. Tuy nhiên chúng thường được kết hợp với nhau theo liều lượng thích hợp và phù hợp với từng người bệnh khác nhau. Vì thế người bệnh khi lựa chọn thuốc nam chữa thiếu máu não cần được sự tư vấn từ các bác sĩ chuyên khoa. Không nên tự ý sử dụng.

Thiếu máu não là tình trạng bệnh lý hoàn toàn có thể tiến triển nặng thành nhồi máu não. Đây là bệnh lý đặc biệt nguy hiểm và cần được cấp cứu kịp thời. Vì vậy khi có cá biểu hiện như yếu liệt 1 bộ phận, vùng cơ thể; liệt một bên mặt; nói khó người bệnh cần ngay lập tức tới cơ sở y tế gần nhất. Không nên tiếp tục ở nhà điều trị bằng thuốc nam.

Xem thêm

Cơn thiếu máu não thoáng qua và những biến chứng nguy hiểm

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc nam, người bệnh thiếu máu não vẫn cần tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ điều trị về việc dùng thuốc, chế độ ăn uống tập luyện. Thuốc nam chỉ là một trong các thành tố của phương pháp điều trị toàn diện. Không nên chủ quan.

Nguồn dược liệu thuốc nam, thuốc y học cổ truyền trên thị trường rất phức tạp, nhiều dược liệu không còn dược chất. Người bệnh cần lựa chọn những cơ sở cung cấp dược liệu có uy tín.

BS. Uông Mai