Giải mã bí mật Đàn tranh bao nhiêu dây? – Nhạc Cụ Tiến Mạnh

Đàn Tranh là một loại nhạc cụ có nguồn gốc xuất sứ từ Trung Quốc, đã du nhập vào nước ta từ thời nhà Trần và dần dần trở thành một loại nhạc cụ dân tộc quan trọng trong âm nhạc dân gian Việt Nam. Theo thời gian, đàn tranh cổ đã được người việt cải tiến về chất liệu – thiết kế – kĩ thuật chơi, để phù hợp với văn hóa dân gian của dân tộc Việt, từ đó cái tên đàn tranh Việt Nam bắt đầu ra đời. Có hai loại phổ biến là đàn tranh Trung Quốc và đàn tranh Việt Nam, mỗi dòng đàn đều có nhiều loại với số lượng dây khác nhau. Vậy để tìm hiểu xem đàn tranh bao nhiêu dây và có bao nhiêu loại khác nhau.

Các loại đàn tranh phổ biến nhất.

• Các loại Đàn tranh Việt Nam: + Loại 16 dây: có chiều dài 110 tới 120cm + Loại đàn tranh 17 dây + Loại đàn tranh 19 dây + Loại đàn tranh 21 dây + Loại 22 dây
• Các loại đàn tranh Trung Quốc: + Loại 21 dây: có chiều dài khoảng 1m63 + Loại 23 dây, + Loại 25 dây.
• (Bài viết này sẽ được cập nhật thêm các loại đàn tranh có bao nhiêu dây. Nếu có gì sai xót mong khách hàng góp ý)

Thiết kế của đàn tranh Việt Nam?

Nhưng đã nói ở trên, đàn tranh Việt Nam bao gồm có 16 dây. Nhưng theo sự phát triển thì dây đàn tranh được cải tiến thành 16, 17 hay 19 dây. Khung đàn hình chữ nhật, dài 110 đến 120 cm. Đầu lớn rộng từ 25 đến 30 cm, đầu nhỏ rộng từ 15 đến 20 cm, được gắn từ 16 đến 25 khóa lên dây chéo qua mặt đàn.

Mặt đàn được uống hình vòm và được làm bằng gỗ ngô đồng dài khoảng 0,05 cm. Ngựa đàn hay còn gọi là con nhạn nằm ở khoảng giữa thân đàn, dùng để gác dây. Con nhạn/ Ngựa đàn có thể di chuyển để điều chỉnh âm thanh. Dây đàn được sử dụng bằng dây tơ, kim loại,…với nhiều kích cỡ dây khác nhau.

Khi chơi đàn, thì người chơi thường đeo 3 móng gẩy vào 3 ngón theo thứ tự cái, trỏ, giữa của tay phải để gẩy. Thông thường, móng gẩy được làm bằng chất liệu bằng kim loại, đồi mồi hoặc sừng.

Âm sắc của dây đàn Tranh

Âm thanh của đàn tranh thường rất trong trẻo, sáng sủa nên sẽ thể hiện tốt những điệu nhạc vui tươi, nhưng đôi lúc cũng có u buồn và nét hùng tráng. Chính vì dây đàn được cấu tạo từ kim loại mỏng, tơ tằm, nylon hoặc polyeste….thì tiếng của đàn tranh không thích hợp với tính khỏe mạnh, trầm hùng.

Tầm âm của đàn tranh rộng 3 quãng 8 tức từ Sol 1 lên Sol 3 hoặc từ Đô 1 lên Đô 3, và điều này còn phụ thuộc vào cách lên dây đàn.

Đàn tranh được sử dụng và dùng nhiều để độc tốc, hòa tấu, đệm cho người hát. Đây là loại đàn được chơi trong nhiều loại âm nhạc như dàn nhạc dân ca.

Hệ thống dây đàn Tranh các loại.

Tuỳ vào từng số lượng dây đàn mà chúng ta sẽ lên hệ thống dây, tuy nhiên hiện nay nhiều người theo xu hướng chơi đàn tranh 17 dây nên hệ thống dây đàn được gọi như sau:

• 5 dây mang số lần lượt 2, 3, 4, 5, 6 tạo thành bát độ thấp nhất.
• 5 dây mang số lần lượt 7, 8, 9, 10, 11 tạo thành bát độ trung bình.
• 5 dây mang số lần lượt 12, 13, 14, 15, 16 tạo thành bát độ cao.
• Cuối cùng là dây số 17 là cung đầu tiên của bát độ kế tiếp .

Tên gọi của 5 dây:

• Bát độ thấp nhất có tên gọi lần lượt là: 2 – Hò, 3 – Xự, 4 – Xang, 5 – Xê, 6 – Cống (có nhạc sĩ viết các cung này với dấu huyền).
• Bát độ trung bình: 7 – Liêu, 8 – Xự, 9 – Xang, 10 – Xê, 11 – Cống (có nhạc sĩ viết các cung này không dấu).
• Bát độ cao: 12 – Liu, 13 – Ú, 14 – Xang, 15 – Xê, 16 – Cống (có nhạc sĩ viết các cung này với dấu sắc).
• Bát độ kế tiếp dây 17 – Liu

Cung Hò, Liêu, Liu cách nhau một cung, nhưng ở các bát độ khác nhau. Cung Xư hay U cũng tương tự như vậy. Ngày nay, các cung trên được các nhạc sĩ đặt tên theo hệ thống như trong Tân nhạc.

Theo hệ thống tên gọi của Việt Nam thì các nhạc sĩ Miền Nam Việt Nam gọi tên các cung trên lần lượt là Sol, La, Do, Re, Mi. Các nhạc sĩ Miền Bắc Việt Nam gọi các cung trên lần lượt là Do, Re, Fa, Sol, La. Tuy nhiên, gọi tên như thế nào cũng được, miễn là khoảng cách giữa các cung phải theo quy tắc:

• Cung Hò và cung Xư cách nhau 1 cung.
• Cung Xư và cung Xang cách nhau 1 cung rưỡi
• Cung Xang và cung Xê cách nhau 1 cung
• Cung Xê và cung Công cách nhau 1 cung .

Cách bảo quản dây đàn Tranh

Đàn tranh Trung Quốc đã vượt qua thời gian lịch sử và tạo nên một biểu tượng vàng về đạo cụ dân tộc, thể hiện nét văn hoá đặc trưng của người Trung Hoa. Tuy nhiên, bất kì một đạo cụ nào cũng đều kết cấu bằng dây thép, nilon gì thì sau một thời gian sử dụng đều phải mai một, rỉ sét, hư hoặc dính vết dơ… Bạn cần làm sạch dây đàn bằng cách lấy một tấm giấy mềm hoặc vải lau kính cận gấp đôi hoặc gấp 4 tùy bề ngang tiếp xúc với dây đàn để vừa khít khoảng cách của các dây đàn. Chà nhẹ nhàng dọc theo dây đàn.