[HƯỚNG DẪN] Cách chỉnh rơle nhiệt 1 pha, 3 pha từ A – Z

Rơ le nhiệt là thiết bị đắc lực giúp bảo vệ các thiết bị điện tránh khỏi tình trạng quá tải. Vậy rơ le nhiệt là gì, nó có cấu tạo và nguyên lý hoạt động ra sao? Cách chỉnh rơle nhiệt và đấu rơle nhiệt như thế nào? Hãy cùng tìm lời câu trả lời cho những thắc mắc trên qua bài viết dưới đây của Sàn thương mại Hoàng Liên.

Hướng dẫn cách chỉnh rơ le nhiệt từ A-Z

Rơle nhiệt là gì?

Rơ le nhiệt (hay còn gọi là relay nhiệt) là thiết bị giúp bảo vệ các động cơ và mạch điện hoạt động ổn định hơn, đặc biệt, khi dòng điện quá tải và lúc lên xuống. Lúc này, rơ le nhiệt sẽ tự động đóng/ ngắt mạch khi dòng điện có dấu hiệu quá tải nhờ cơ chế giãn nở của các thanh kim loại khi bị đốt nóng.

Ngày nay, người ta thường kết hợp rơ le nhiệt với khởi động từ (contactor) để hoạt động hiệu quả hơn. Bởi khi có nhiệt độ thì rơ le mới có thể hoạt động, nên cần tốn thời gian vài giây đến vài phút.

Rơ le nhiệt là gì?

Rơ le nhiệt có các ký hiệu phổ biến là NO, NC, COM; trong đó:

• COM (Common): là chân sử dụng chung và luôn trong trạng thái được kết nối với 1 trong 2 chân còn lại, tùy thuộc vào trạng thái hoạt động của rơ le nhiệt.
• NC(Normally Closed): Chân này sẽ được nối với chân COM khi rơ le đang ở trạng thái off.
• NO (Normally Open): Trạng thái rơ le sẽ ON thì chân COM sẽ được nối với chân này NC này.

Do đó, nếu kết nối COM với NO có dòng điện chạy qua thì rơ le ở trạng thái ON. Và rơ le sẽ ở trạng thái Off nếu chân NC nối với chân COM.

Cấu tạo & nguyên lý hoạt động của rơ le nhiệt

Cấu tạo

Hiện nay có rất nhiều loại rơ le nhiệt khác nhau, nhưng chúng đều có cấu tạo gồm các bộ phận chính sau:

• Đòn bẩy
• Tiếp điểm mở/ tiếp điểm đóng
• Thanh lưỡng kim
• Vít chỉnh dòng điện tác động
• Cần gạt
• Dây đốt nóng
• Nút phục hồi.

Sơ đồ cấu tạo rơ le nhiệt

Nguyên lý hoạt động

Relay nhiệt hoạt động dựa trên sự khác nhau về sự giãn nở độ dài của 2 phiến kim loại khi bị đốt nóng.

• Khi dòng điện bị quá tải hoặc các thiết bị hoạt động liên tục thì sẽ sản sinh ra nhiệt lượng lớn sẽ tác động tưới 2 phiến kim loại của rơ le. Từ đó, xảy ra hiện tượng giãn nở và lúc này đoạn mạch sẽ bị hở, đồng thời ngắt điện.
• Khi dòng điện bị thay đổi 1 cách đột ngột thì thanh kim loại sẽ bị uốn cong do nhiệt độ tác động trực tiếp. Độ cong của kim loại sẽ phụ thuộc vào độ dày mỏng và độ dài.

Nguyên nhân và cách chỉnh rơle nhiệt nhảy

Để biết được cách chỉnh rơle nhiệt nhảy thì các bạn cần xác định được nguyên nhân gây ra hiện tượng relay nhiệt bị nhảy là gì?

Nguyên nhân rơ le nhiệt nhảy

Rơ le nhiệt được sử dụng rất nhiều trong các thiết bị điện tử, trong đó phổ biến có rơ le nhiệt cho máy bơm nước, tủ điện, nóng lạnh, động cơ,…

Khi động cơ quá tải sẽ khiến rơ le nhiệt nhảy

Rơ le nhiệt có tác dụng bảo vệ dòng quá tải, nên khi dòng điện và động cơ quá tải thì sẽ xuất hiện hiện tượng nhảy rơ le nhằm bảo vệ sự an toàn cho người dùng.

Bản chất cấu tạo của rơ le nhiệt là những phiến kim loại kép giãn nở khác nhau theo nhiệt độ. Khi có sự thay đổi đột ngột thì nhiệt độ sẽ tác động lên thanh kim loại giãn nở. Và khi xảy ra hiện tượng quá tải nhảy rơ le thì người dùng chỉ cần nhấn nút reset thì rơ le sẽ trở lại trạng thái bình thường.

Cách chỉnh rơle nhiệt

Rơ le nhiệt khi kết hợp với công tắc giúp bảo vệ động cơ và tránh làm việc quá tải, quá thời gian quy định. Việc chỉnh đúng relay nhiệt sẽ giúp hệ thống tin cậy hơn.

Quy tắc chung khi chỉnh rơ le nhiệt là chỉnh dòng điện trên rơ le nhiệt theo dòng điện làm việc thực tế và có sự tham khảo dòng điện được ghi trên nhãn động cơ.

Dòng điện chỉnh định = 1,1 dòng điện làm việc lớn nhất, tuy nhiên nó sẽ nhỏ hơn dòng điện ghi trên nhãn động cơ (*)

Tuy nhiên, đối với một số trường hợp đặc biệt thì chúng ta phải xác định được dòng điện làm việc thực tế lớn nhất.

Cách chỉnh rơle nhiệt

• Máy nén lạnh: Do đặc điểm của dòng máy này là khi nhiệt độ bốc hơi giảm thì dòng điện của máy nén cũng sẽ giảm dần. Do đó, dòng điện làm việc lớn nhất chính là dòng điện đo được khi đã đạt nhiệt độ phòng lạnh cao nhất. Nếu lấy dòng điện này để thế vào công thức (*) thì bạn sẽ xác định được dòng điện chỉnh định.
• Quạt gió của dàn bốc hơi: Dòng điện của quạt dàn bốc hơi sẽ tăng dần khi nhiệt độ của không khí giảm dần. Bởi không khí sẽ nặng thêm sau khi nhiệt độ giảm. Vì vậy, dòng điện làm việc lớn nhất chính là dòng điện xác định khi phòng lạnh đã đạt nhiệt độ thiết kế.

Bên cạnh đó, còn có những trường hợp đặc biệt khác cần phải lưu ý như động cơ Y/YY hoặc tương đương, rơ le nhiệt gián tiếp, động cơ khởi động sao/ tam giác.

Khi chỉnh rơ le nhiệt theo thực tế vận hành: Trong trường hợp chưa rõ về giá trị chỉnh định của dòng điện thì người dùng có thể áp dụng một số phương pháp sau:

• Đo dòng điện dây: Tại thời điểm động cơ làm việc nặng nhất thì dòng điện này phải nhỏ hơn so với dòng điện định mức của động cơ.
• Hoặc đo dòng điện thực tế thông qua rơ le nhiệt (ltt) và dòng điện chỉnh định lúc này sẽ là = 1,1 x ltt.

Hướng dẫn cách đấu role nhiệt 1 pha và 3 pha

Trước khi đấu rơ le nhiệt thì bạn cần hiểu rõ về sơ đồ chân rơ le nhiệt để có thể biết cách đấu nhanh nhất. Dưới đây là cách đấu rơ le nhiệt đơn giản mà các bạn có thể thực hiện tại nhà:

Cách đấu rơle nhiệt 1 pha

Có nhiều người thường cho rằng động cơ 1 pha thì không cần sử dụng tới rơ le nhiệt. Nhưng để bảo vệ thiết bị điện một cách tốt nhất và chống cháy nổ khi động cơ bị quá tải thì vẫn nên sử dụng rơ le nhiệt.

Rơ le nhiệt 1 pha có tác dụng giám sát quá trình hoạt động và ngăn chặn những rủi ro có thể xảy ra nếu chẳng may gặp phải các sự cố chập cháy nổ ở bên trong động cơ. Thường thì rơ le sẽ được thiết kế 3 cực độc lập cho 3 pha khác nhau. Còn nếu muốn sử dụng cho dòng điện 1 pha mà chỉ dùng 2 cực thì phải biết cách đấu để đảm bảo an toàn.

Để đấu rơ le nhiệt 1 pha rất đơn giản, bạn chỉ cần thực hiện theo 1 trong 2 sơ đồ dưới đây:

Sơ đồ đấu rơ le nhiệt 1 pha

Cách đấu rơ le nhiệt 3 pha

Rơ le nhiệt 3 pha được sử dụng trong thiết bị điện 3 pha với công suất lớn từ 3Kw – 4.5Kw. Nó thường được sử dụng chủ yếu trong các dòng thiết bị công nghiệp. Nhờ có thiết bị nhiệt 3 pha nên có thể tách nguồn điện ra khỏi động cơ tránh gặp phải sự cố và tránh được hỏng hóc ngoài ý muốn.

Khi đấu rơ le nhiệt 3 pha sẽ được chia thành 2 dòng: đấu rơ le để bảo vệ theo nguyên lý điện áp và bảo vệ theo nguyên lý dòng. Tuy nhiên, cách đấu của chúng thì đều giống nhau theo sơ đồ sau:

Sơ đồ đấu rơ le nhiệt 3 pha

Trong đó:

• MC nằm bên tay trái nghĩa là sẽ có 3 tiếp điểm động lực của khởi động từ.
• MC nằm bên tay phải nghĩa là tiếp điểm A1-A2 cuộn hút (cuộn coil) của khởi động từ
• Các vị trí T, S, R là những vị trí sẽ được đấu vào 3 pha
• Load: Là tải thiết bị sử dụng
• Phần điều khiển sẽ là các tiếp điểm 86, 95, 98 được nối theo hình.

Hướng dẫn chọn rơ le nhiệt cho thiết bị

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại rơ le nhiệt khác nhau và tùy thuộc vào nhu cầu mà sẽ có các tiêu chí lựa chọn phù hợp với các thiết bị. Nhưng bạn cũng cần chọn rơ le phù hợp với contactor và các thông số.

Nên lựa chọn rơ le có dải chính lớn hơn so với nhu cầu sử dụng 1 chút

Người dùng nên lựa chọn rơ le nhiệt có dải chính lớn hơn so với nhu cầu dùng 1 chút nhằm đảm bảo có thể điều chỉnh rơ le phù hợp với các hoạt động thực tải. Chẳng hạn như:

• Chọn rơ le nhiệt theo kết cấu sẽ có rơ le dạng kín và dạng hở
• Rơ le dùng trong đốt nóng sẽ có rơ le đốt nóng gián tiếp và trực tiếp.
• Rơ le nhiệt 1 pha, 3 pha hoặc rơ le 1 cực, 2 cực.

Trong đó, rơ le hỗn hợp là loại rơ le được sử dụng nhiều nhất. Bởi nó có tính ổn định cao và giúp đảm bảo an toàn cho thiết bị của người dùng.

||Xem thêm:

• Đặc điểm và chức năng đầu phun tháp giải nhiệt công nghiệp
• Cấu tạo và nguyên lý làm việc của Chiller giải nhiệt gió

Trên đây là cách chỉnh rơle nhiệt đúng cách và an toàn. Hy vọng với những hướng dẫn sử dụng rơ le trên đây của chúng tôi sẽ giúp các bạn phát huy được hết tính năng mà không gặp phải bất kỳ khó khăn gì. Mọi thắc mắc cần hỗ trợ về rơ le nhiệt hoặc thiết bị phụ kiện tháp giải nhiệt khác vui lòng để lại bình luận hoặc liên hệ tới Hotline 0983 113 582 để được hỗ trợ.