Bệnh phù chân voi có nguy hiểm không, phòng ngừa thế nào?

Bệnh phù chân voi (phù voi) không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ thể chất mà còn dày vò nặng nề tinh thần người bệnh. Hãy cùng Docosan tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, điều trị cũng như cách phòng ngừa căn bệnh phù chân voi như thế nào nhé.

Tổng quan về bệnh phù chân voi

Phù chân voi là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi một loài ký sinh trùng gọi là giun chỉ bạch huyết. Bệnh lưu hành chủ yếu ở các nước nóng ẩm và xảy ra do muỗi truyền ấu trùng giun chỉ từ người bệnh sang người lành.

Trên thế giới phát hiện 3 loài giun chỉ gây bệnh cho người là Wuchereria bancrofti (W. bancrofti), Brugia malayi (B. malayi) và Brugia timori (B.timori). Ở nước ta, chỉ phát hiện được 2 loài là W. bancrofti và B. malayi (B.malayi). Trong đó, Wuchereria bancrofti gây ra 90% các ca bệnh phù chân voi.

Cơ chế lây bệnh

Muỗi là nguyên nhân lây lan bệnh. Đầu tiên, muỗi hút máu người nhiễm giun chỉ và mang ấu trùng giun chỉ trong máu. Sau đó, muỗi đốt người khác truyền ấu trùng vào máu của họ. khi vào cơ thể, ấu trùng di chuyển đến hạch bạch huyết và phát triển thành giun ở đây. Giun đực và giun cái thường cuộn tròn vào nhau làm bạch huyết bị tắc nghẽn.

Bệnh phù chân voi xảy ra khi hệ thống bạch huyết bị tắc nghẽn, dẫn đến tích tụ dịch bạch huyết làm toàn bộ tay, chân hoặc bộ phận sinh dục người bệnh sưng to nhiều lần. Da ở vùng bị tổn thương dễ bị viêm nhiễm và trở nên cứng, dày.

Đối tượng nguy cơ mắc bệnh phù voi

• Những nơi có khí hậu nóng ẩm, vệ sinh môi trường kém, nơi ở ẩm thấp, nơi ao tù nước đọng: là môi trường thuận lợi cho sự phát triển của muỗi.
• Ngủ không mắc màn: tạo điều kiện cho muỗi truyền ấu trùng giun chỉ vào cơ thể.

Triệu chứng của bệnh phù chân voi

Giun chỉ sống trong cơ thể người khoảng 10 năm. Trong thời gian này chúng sản sinh ra hàng triệu ấu trùng giun chỉ lưu hành trong ở trong máu. Độc tố do giun trưởng thành gây ra các biểu hiện cấp tính ở mạch bạch huyết. Lâu ngày, các biến chứng do ngừng trệ lưu thông bạch huyết tạo nên những tổn thương nặng hay nhẹ tuỳ vào số lượng giun.

Triệu chứng cấp tính: Phát triển sau khi nhiễm giun 2-3 tháng, bệnh nhân bị viêm hạch bạch huyết tái đi tái lại dẫn đến

• Những đợt sốt cao, nhức đầu, nôn ói
• Những rối loạn dị ứng rất đi dạng
• Đôi khi đau ngực hay đau bụng rất dữ dội, dễ nhầm với bệnh khác
• Phù da trên vùng hạch tổn thương
• Những đợt viêm hạch tái đi tái lại tiến triển ly tâm, dần lan xa ra. Vùng hạch viêm thường là viêm tinh hoàn, mào tinh, hạch bẹn không nhạy cảm với điều trị kháng sinh. Những đợt viêm hạch tự nhiên khỏi, sau 4-5 ngày tái lại.

Triệu chứng mãn tính: Sau nhiều năm tái diễn, bệnh càng ngày càng nặng, xơ hoá dần hạch và mạch bạch huyết lớn làm mạch bạch huyết ngày càng dị hình, da nhăn nheo, cứng như da voi, lúc này gọi là phù voi. Hai vị trí thường gặp của phù voi là chân và bìu. Đôi khi gặp ở cánh tay, môi lớn, vú.

Biến chứng: Mạch bạch huyết bị tắc nghẽn, xơ hoá có thể vỡ vào các nội tạng nhất là thận, niệu quản, bàng quang dẫn đến:

• Tiểu dưỡng trấp: nước tiểu trắng đục như nước vo gạo, trong nước tiểu chứa phôi giun chỉ.
• Viêm tinh hoàn, ống mào tinh, thừng tinh dẫn đến vô sinh.
• Tiểu ra máu, bội nhiễm vi khuẩn dẫn đến nhiễm trùng huyết, tử vong.

Chẩn đoán bệnh phù chân voi

Giun chỉ có thể tồn tại trong người bệnh nhiều năm mà không có triệu chứng, do đó rất khó chẩn đoán trong giai đoạn ủ bệnh, trong giai đoạn cấp dễ nhầm sang nhiều bệnh lý cấp tính khác. Chẩn đoán dễ dàng khi người bệnh đã có phù voi hoặc tiểu dưỡng trấp.

• Xét nghiệm máu: Lấy máu ngoại biên từ 8 giờ tối đến 3 giờ sáng (thời điểm ấu trùng giun chỉ lưu hành nhiều nhất trong máu) để tìm phôi giun chỉ,
• Xét nghiệm nước tiểu dưỡng trấp: Có thể phát hiện ấu trùng giun chỉ.
• Sinh thiết hạch bạch huyết làm giải phẫu bệnh tìm giun chỉ trưởng thành.
• Xét nghiệm miễn dịch hấp phụ có gắn men ELISA.
• Siêu âm, chụp mạch bạch huyết: Phát hiện các tổn thương của hệ bạch huyết.

Điều trị và phòng ngừa bệnh phù chân voi

Điều trị

• Hiện chưa có thuốc trị giun trưởng thành, thuốc đặc trị Diethylcarbamazine có thể diệt ấu trùng giun chỉ.
• Ở giai đoạn cấp chủ yếu điều trị triệu chứng: nằm nghỉ, băng ẩm, giảm đau, kháng viêm, kháng sinh nếu bội nhiễm vi khuẩn.
• Rửa sạch vùng bị tổn thương bằng xà phòng và giữ vệ sinh hằng ngày để giảm các triệu chứng nhiễm trùng.
• Thực hiện các bài tập cho vùng tay, chân bị tổn thương để giúp bạch huyết lưu thông.
• Điều trị ngoại khoa bằng phẫu thuật tái tạo lưu thông hạch bạch huyết để giải quyết hiện tượng phù voi, nhất là khi các biện pháp nội khoa không thể làm giảm triệu chứng. Phẫu thuật cắt bỏ hoặc gỡ rối và hút mỡ để giúp giảm các mô dư thừa, giảm bớt gánh nặng khi vận động cho bệnh nhân bị hạn chế đi lại. Tuy nhiên phương pháp này vẫn còn cho kết quả khá hạn chế.

Phòng ngừa bệnh phù chân voi

Cần chú ý công tác phòng chống muỗi, nhất là ở vùng dịch, nơi có khí hậu nóng ẩm, môi trường nhiều ao hồ bằng cách:

• Không tạo điều kiện cho muỗi trú ngụ, đẻ trứng bằng cách đậy kín dụng cụ chứa nước, vứt bỏ lu vại vỡ quanh nhà.
• Phát quang bụi rậm.
• Phòng tránh muỗi đốt bằng cách ngủ mùng, kể cả ban ngày, mặc quần dài, áo kín tay, chọn quần áo sáng màu khi đi ngủ.
• Tham gia các chiến dịch vận động, tuyên truyền phòng chống muỗi, dịch bệnh của phường, xã.

Cảm ơn bạn đã tìm đọc bài viết “Bệnh phù chân voi có nguy hiểm không, phòng ngừa thế nào?”. Mong rằng bài viết đã cung cấp những thông tin bổ ích, thiết thực cho bạn về sự nguy hiểm của căn bệnh phù chân voi. Phòng bệnh phù voi đơn giản hơn nhiều so với chữa bệnh, vì vậy hãy luôn cẩn thận phòng chống muỗi bạn nhé.

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị. Để được tư vấn trực tiếp, bạn đọc vui lòng liên hệ hotline 1900 638 082 hoặc CHAT để được hướng dẫn đặt hẹn.

Nguồn tham khảo: NHS