Bơ là loại cây ăn quả không chỉ có hương vị thơm ngon mà còn giàu chất dinh dưỡng. Chúng cũng đem lại giá trị kinh tế cao cho người trồng bơ. Nhưng trồng bơ như thế nào, có những cách nào để nhân giống bơ thì không phải ai cũng biết.
Hiện nay, có một số cách nhân giống bơ như gieo hạt, ghép, chiết cành,… Nhưng cách nhân giống bơ phổ biến được nhiều người sử dụng nhất đó là chiết cành. Hãy cũng Niên Giám tìm hiểu cách chiết cành bơ nhé.
Tổng quan
Nguồn gốc
Bơ có danh pháp khoa học là Persea americana trong Tiếng Anh thường gọi là avocado. Chúng có nguồn gốc các nước nhiệt đới từ Tây bán cầu như Mexico, Trung Mỹ. Ở Việt Nam, bơ được trồng từ những năm 1940 do người Pháp mang giống tới.
Hiện nay, nước ta trồng bơ chủ yếu ở khu vực miền Nam, các tỉnh Tây Nguyên, Đắk Lắk, Đồng Nai, Vũng Tàu… So với các loại cây trồng như chanh, xoài thì bơ tương đối khó trồng hơn. Nhưng khả năng sống sót cũng như sức chịu đựng của chúng tương đối tốt.
Thực vật
Cây bơ tương đối cao và có tán khá rộng. Lá của chúng tương đối to có hình elip đến hình trứng, dài từ 10-30 cm. Hoa của chúng nhỏ và có màu xanh lục mọc thành chùm. Chúng ra rất nhiều hoa nhưng tỉ lệ đậu quả của chúng thì tương đối thấp so với tỷ lệ hoa.
Hoa thường ra vào cuối đông, đầu xuân. Hoa thưởng nở hai ngày, một đầu tiên chúng nở thành hoa cái, tới cuối ngày thì đóng lại và nở lại thành hoa đực vào ngày thứ hai. Do đó người ta chia bơ thành hai loại A và B.
Mặc dù một mình cây vẫn có thể đậu quả nhờ quá trình tự thụ phấn và nhờ côn trùng, gió. Nhưng các chuyên gia nông nghiệp khuyên rằng bạn nên trồng cả hai loại bơ A và B để tăng tỉ lệ đậu quả.
Quả bơ thông thường có hình dạng khá đa dạng từ tròn, rồi hình dài hoặc hồ lô như bầu hồ lô. Kích thước của chúng cũng rất thay đổi từ 300g cho tới 1kg tùy loại bơ. Thịt quả màu xanh lục hoặc hơi vàng. Bơ có một hạt tương đối lớn ở giữa.
Thịt quả bơ có độ sệt và hương vị béo ngậy. Chúng thường được ăn như một loại hoa quả. Ngoài ra bơ còn có mặt trong món salad, sinh tố và nhiều loại bánh. Chúng được ăn như một loại tráng miệng tuyệt vời.
Xác định thời điểm chiết cành bơ
Tương tự như nhiều loài cây ăn quả như xoài, khế,.. nên chiết vào thời điểm cây đang phát triển tươi tốt. Thông thường, người trồng bơ sẽ chiết cây vào khoảng giữa mùa xuân tới đầu mùa hè.
Thời điểm này khí hậu rất thuận lợi cho sự phát triển của bơ. Lượng mưa tương đối cũng như khí hậu ấm áp sẽ kích thích cành chiết ra rễ nhanh hơn. Thời điểm này cây cũng đã kết thúc mùa hoa, chúng ta có thể xác định được cây cành nào nên chiết cành nào nên để.
Không nên chiết bơ vào mùa đông thì mùa này khí hậu tương đối lạnh đặc biệt là khu vực miền bắc sẽ kìm hãm sự phát triển của bơ. Mặc dù ở miền Nam khí hậu tương đối mát mẻ nhưng giai đoạn này cây cũng tương đối kém phát triển.
Cách chiết cành bơ
Chiết cành bơ cũng khá đơn giản. Tuy nhiên bạn vẫn cần chuẩn bị một số dụng cụ cơ bản trước khi chiết cành bơ như là dao sắc, kéo, cưa,… Một số nguyên liệu khác để chiết bơ cần thiết như là đất dinh dưỡng, ni lông, dây buộc,..
Nếu có điều kiện thì bạn có thể khử trùng các dụng cụ chiết như dao, kéo, cưa bằng cồn trước khi chiết. Điều này để tránh lây lan dịch bệnh đặc biệt là các loại nấm. Tuy nhiên nếu không có thì bạn chỉ cần rửa các dụng cụ này bằng nước và để chúng khô trước khi chiết.
Bước 1: Chọn cây và cành chiết
Chọn cây
Cây bơ tốt nhất để chiết là cây xanh tốt, sum xuê. Những cây tương đối to và có sức sống khỏe mạnh sẽ đủ điều kiện để chiết. Không nên chiết những cây có dấu hiệu vàng, lá rụng hay bị sâu bệnh hại.
Thông thường những cây bơ trồng từ cành chiết hay giâm cành thì sau khoảng hơn 1 năm là có thể chiết cành bơ. Với những cây bơ trồng từ gieo hạt thì phải mất hơn 4 năm mới có thể tiến hành chiết.
Chọn cành
Bơ có hai loại cành là cành vượt và cành quả. Nên chiết cành vượt vì nó giúp hạ bớt chiều cao cây, tỉa cây luôn. Nhận biết hai loại cành này khá đơn giản. Cành vượt thường thẳng đứng và vươn cao.
Trong khi đó, cành quả có xu hướng mọc ngang và ra hoa nhiều ở đầu cành. Tuy nhiên cành vượt cũng là tiền đề để mọc ra các cành ngang mang hoa và quả. Việc chiết cành vượt cũng kích thích cây sẽ mọc ra nhiều cành ngang, cành quả hơn.
Nên chọn các cành vượt có một vài nhánh nhỏ. Nó sẽ giúp cây con sau này phát triển tốt hơn. Các cành có đường kính từ 2cm tới 3 cm sẽ thích hợp để chiết.
Do bơ phát triển tương đối chậm. Và thân gỗ của chúng yêu cầu tương đối to trước khi ra quả. Do đó bạn nên chọn những cành chiết đủ tầm và yêu cầu như trên để đảm bảo cây con có thể phát triển tốt và cho quả sớm.
Một cây bơ có độ tuổi từ 2-3 năm, chỉ nên tiến hành chiết khoảng 3-4 cành. Không nên chiết nhiều hơn sẽ khiến cây mẹ kém phát triển. Thậm chí chột và không phát triển hoa và quả vào mùa tới.
Đây cũng có lẽ là một trong những nhược điểm của phương pháp chiết cành so với những phương pháp nhân giống khác. Phương pháp này nhân giống được với số lượng ít và tốn công cũng như tốn thời gian.
Bước 2: Lột vỏ
Bước tiếp theo trong quá trình chiết bơ là lột vỏ. Dùng kéo tỉa bớt lá tại vị trí định chiết. Sau đó dùng dao sắc khoang hai đường tròn quanh cành chiết cách nhau khoảng 3 cm tới 5 cm.
Tiếp tục rạch một đường giữa hai vết cắt là bóc toàn bộ vỏ. Sau đó bạn tiếp tục dùng dao cạo nhẹ nhàng quanh vết vừa lột vỏ. Lưu ý rằng cần cạo sạch và xung quanh vết lột vỏ vừa rồi.
Bởi vì nguyên lý của chiết cành là tạo sự gián đoạn của dòng vật chất từ lá và ngọn xuống cây tại đúng vết lột vỏ. Và tạo một môi trường thuận lợi kích thích cây ra rễ tại vị chiết do đó khi cạo bạn có thể dùng ty kiểm tra. Nếu chỗ lột vỏ cảm thấy khô và không còn nhớt, trơn nữa là đạt yêu cầu.
Chỗ lột vỏ nên được để hai ba ngày cho tới khi chúng khô lại trước khi bó bầu. Các chuyên gia nông nghiệp cũng khuyên rằng nên tiến hành lột vỏ cây lúc đầu giờ trưa để cây có thời gian buổi chiều nhiều ánh nắng khô vết cắt lại.
Trước khi tiến hành bó bầu bạn có thể bôi thêm một ít thuốc kích rễ vào vết cắt sẽ giúp cành ra rễ nhanh hơn. Các chế phẩm thuốc kích rễ có bán rất nhiều trên thị trường. Có thể dùng bông gòn thấm thuốc sau đó bôi xung quanh chỗ vừa lột vỏ.
Bước 3: Tạo bầu đất
Một công đoạn quan trọng nữa trong chiết cành bơ đó là tạo bầu đất và bó bầu. Đất dùng để bó cành chiết nên là đất thịt giàu dinh dưỡng, có khả năng giữ nước tốt. Thông thường khi tạo hỗn hợp đất người ta sẽ thêm ít rơm băm nhỏ, mùn hay một chút phân hữu cơ.
Trộn hỗn hợp tạo bầu với nước và tạo thành những quả cầu tương đối to so với bầu chiết chanh. Đường kính của bầu vào khoảng 25cm tới 35 cm. Có thể trộn thêm một ít thuốc kích rễ để cây ra rễ tốt hơn.
Không nên trộn qua nhiều nước sẽ khiến đất bị nhão không thể bó cành được. Một mẹo nhỏ để kiểm tra xem đất có bị quá nhiều nước hay không là khi cầm một nắm đất trên tay chúng giữ nguyên hình thái và không bị chảy xuống là đạt yêu cầu.
Bước 4: Bó bầu và bọc ni lông
Việc tiếp theo đó là mang các quả cầu đất này bó quanh vết lột vỏ. Bạn có thể tách đôi bầu và để cây bơ ở giữa và nặn tròn bầu đất xung quanh.
Ni lông để bọc bầu đất nên là loại ni lông trong để có thể quan sát các giai đoạn phát triển của rễ cây. Cũng như xác định thời điểm thích hợp nhất để trồng cây con. Không nên chọn loại ni lông màu hay ni lông đen sẽ cản trở sự quan sát.
Ni lông để bọc thông thường hình vuông hoặc hình chữ nhật. Kích thước phụ thuộc vào kích thước bầu đất nhưng thông thường vào khoảng 50 cm x 50 cm hoặc to hơn một chút. Bọc nilong kín bầu đất và cố định hai đầu bằng dây lạt và hoặc dây dù.
Bạn nên chú ý, bầu đất phải bao bọc toàn bộ vết lột vỏ và buộc hai đầu dây phải thật chắc chắn tránh vỡ tuột ảnh hưởng tới quá trình ra rễ của cành. Có thể thêm một dây buộc ở giữa bầu để chúng chắt chắn hơn.
Lưu ý khi chiết cành bơ
Cành chiết bơ cần tương đối nhiều thời gian để phát triển cho tới khi có thể cắt ra trồng cây con. Do đó nó yêu cầu bạn cần chú ý tới cành chiết. Vào những ngày mưa nhiều hãy đảm bảo rằng bầu cây không bị úng nước.
Nếu chúng bị úng nước hãy hay chóng dùng tăm hoặc que nhọn tạo các lỗ nhỏ tại bầu đất giúp chúng thoát nước. Nếu bầu cây quá khô hãy nới lỏng một đầu dây buộc bầu đất và bổ sung thêm nước và buộc chúng lại ngay sau đó.
Bạn cũng nên chú ý, nếu bầu cây bị vỡ hay nhanh chóng bó chúng lại chắc chắn. Thông thường sau những ngày mưa nhiều, đất nhão, chúng sẽ dễ bị vỡ hơn do đó bạn cần chú ý hơn vào những ngày này.
Trồng cây bơ con
Khi quan sát các rễ từ cành chiết chuyển từ màu trắng trong sang màu hơi vàng thì có thể tiến hành trồng chúng. Bạn có thể dùng kéo hoặc cưa cắt ngay dưới bầu. Cắt dứt khoát tránh ảnh hưởng tới bầu.
Sau đó nhẹ nhàng tháo lạt cũng như ni lông ra. Có thể gỡ bớt đất trước khi trồng. Cây bơ con rễ còn tương đối yếu do đó nên trồng nó trong vườn ươm trước khi trồng chúng ra ruộng vườn.
Cách chiết cành bơ có thể sẽ là vấn đề với nhiều người nếu không có những hiểu biết cũng như kĩ thuật nhất định. Với những thông tin Niên giám chia sẻ phía trên, hy vọng sẽ khiến bạn không còn lúng túng trong chiết cành nhân giống bơ. Chúc bạn may mắn và thành công!
Theo: Biển Lặng
Tôi là Nguyễn Văn Sỹ có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công đồ nội thất; với niềm đam mê và yêu nghề tôi đã tạo ra những thiết kếtuyệt vời trong phòng khách, phòng bếp, phòng ngủ, sân vườn… Ngoài ra với khả năng nghiên cứu, tìm tòi học hỏi các kiến thức đời sống xã hội và sự kiện, tôi đã đưa ra những kiến thức bổ ích tại website nhaxinhplaza.vn. Hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn!