Cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn

Cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn được chia sẻ chi tiết tại Blog Bữa ăn học đường. Bạn đã bao giờ đọc bảng thành phần dinh dưỡng trên các thực phẩm mình mua chưa? Nếu có, đã bao giờ bạn tự hỏi về cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn? Hãy đi tìm lời giải đáp với bài viết dưới đây nhé.

Thành phần dinh dưỡng là gì?

Nói một cách đơn giản, thành phần dinh dưỡng của thực phẩm cho bạn biết thực phẩm chứa bao nhiêu năng lượng cũng như chất dinh dưỡng nào có trong thực phẩm và hàm lượng bao nhiêu. Trên thực tế, cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn không gì khác hơn là phân tích hóa học và hóa thực phẩm: xác định loại phân tử nào có mặt và số lượng.

Bằng cách xem xét thành phần dinh dưỡng, người tiêu dùng sẽ có thể xác định có bao nhiêu năng lượng trong thực phẩm của họ cũng như những chất dinh dưỡng nào hiện diện. Các chất dinh dưỡng điển hình được đề cập trong bảng thành phần dinh dưỡng là protein, carbohydrate, chất béo, vitamin và khoáng chất.

Bạn đang xem: Cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn

Tại sao cần biết thành phần dinh dưỡng?

Một chế độ ăn khoa học cần phải cân bằng về dinh dưỡng. Tiêu thụ quá nhiều hoặc quá ít bất kỳ chất dinh dưỡng nào cũng tạo ra tác động xấu tới sức khỏe tổng thể. Ngoài ra, nếu bạn đang theo một chế độ ăn kiêng thì sẽ có những chất bạn cần phải tránh hoặc hạn chế.

Để kiểm soát lượng các chất dinh dưỡng cơ thể bạn nạp hàng ngày thì điều tiên quyết bạn phải biết đó là thành phần dinh dưỡng trong thức ăn. Biết được thành phần dinh dưỡng trong thực phẩm sẽ giúp bạn xây dựng được chế độ ăn lành mạnh và phù hợp với tình trạng của cơ thể.

Cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn

Hàm lượng năng lượng

Hàm lượng năng lượng có thể được xác định bằng một phép tính đơn giản. Trước hết, chúng ta cần biết những nhóm chất nào đóng góp vào hàm lượng năng lượng của thực phẩm và mỗi loại chất này chứa bao nhiêu năng lượng và sẽ cung cấp cho cơ thể bạn bao nhiêu năng lượng.

Vậy những chất nào cung cấp năng lượng cho cơ thể bạn? Đó là: carbohydrate, chất béo và protein. Bên cạnh đó, một số nhóm khác có thể đóng góp vào hàm lượng năng lượng như rượu, polyol, chất xơ và axit hữu cơ. Nhưng trong hầu hết trong các loại thực phẩm, carbohydrate, protein, chất béo và chất xơ chiếm phần lớn năng lượng.

Năng lượng trong thực phẩm được xác định bằng cách phân tích xem một gam của các nhóm chất dinh dưỡng khác nhau sẽ cung cấp cho cơ thể bao nhiêu năng lượng. Cách tính toán năng lượng được thực hiện như sau:

• Xác định lượng từng thành phần trong thực phẩm
• Nhân giá trị này với hàm lượng năng lượng cho từng thành phần cụ thể.
• Cộng tất cả những con số này và bạn sẽ có hàm lượng năng lượng trong thực phẩm

Ví dụ:

Chất dinh dưỡng Khối lượng trong sản phẩm (g) Hàm lượng năng lượng của phân tử (kcal / g) Năng lượng trong sản phẩm (kcal) Protein 8 4 32 Chất béo 5 9 45 Carbohydrate 3 4 12 Tổng: 89 kcal

Xác định hàm lượng chất béo, carbohydrate và protein

Như đã nói ở trên, để biết tổng năng lượng có trong thực phẩm chúng ta cần biết lượng từng thành phần trong thực phẩm. Cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn như chất béo, protein, v.v. như sau:

Phương pháp 1: Dựa trên dữ liệu có sẵn

Cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn này phù hợp khi bạn muốn tính lượng các chất dinh dưỡng trong bữa ăn của mình. Với phương pháp này, bạn sẽ sử dụng cơ sở dữ liệu có sẵn về giá trị dinh dưỡng của tất cả các loại sản phẩm. USDA có một cơ sở dữ liệu rất phong phú. Nó chứa thành phần và giá trị dinh dưỡng của rất nhiều loại thực phẩm khác nhau, kể cả thực phẩm đã qua chế biến và chưa qua chế biến.

Cũng có những thực phẩm đã qua chế biến không có trong dữ liệu của USDA. Để tính thành phần dinh dưỡng của các món ăn, bạn cần phải có công thức nấu món đó để biết được tất cả các loại nguyên liệu, kể cả thực phẩm và gia vị, trong món ăn đó. Và sau đó, bạn phải bắt đầu tính toán, giống như cách tính toán hàm lượng năng lượng đã nêu ở trên.

• Lập danh sách tất cả các thành phần trong món ăn của bạn.
• Viết ra khối lượng của mỗi nguyên liệu đó.
• Tra cứu giá trị dinh dưỡng của từng thành phần trên mỗi gam thành phần.
• Nhân số lượng nguyên liệu với các giá trị dinh dưỡng
• Cộng số liệu của mỗi chất và bạn biết được món ăn của mình có bao nhiêu chất đạm, carbohydrate hay chất béo…

Phương pháp 2: Phân tích

Khi không có dữ liệu tài liệu sẵn có, một cách khác phải được sử dụng, đó là phân tích thực phẩm. Điều này có thể được thực hiện bằng cách sử dụng các kỹ thuật phân tích hóa học khác nhau. Cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn này dành cho các công ty sản xuất thực phẩm, các nhà khoa học hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng thực phẩm rất không đồng nhất, nghĩa là chúng không hoàn toàn giống nhau ngay cả khi là cùng một loại, chúng luôn có một chút khác nhau. Ví dụ, sữa được vắt vào mùa hè thường rất khác với sữa được vắt vào mùa đông. Đối với rất nhiều sản phẩm khác cũng vậy. Vì vậy, không thể xác định hàm lượng carbohydrate, protein và chất béo trong mỗi thực phẩm chính xác hoàn toàn.

Phân tích protein – Xác định hàm lượng nitơ

Thực phẩm có thể chứa rất nhiều loại protein khác nhau. Các loại này hơi khác nhau do đó hầu như không thể phân tích tất cả các loại protein khác nhau trong một loại thực phẩm. Bởi vậy mà trong bảng thành phần được in trên bao bì thực phẩm, chỉ có hàm lượng protein tổng thể được đưa ra.

Để xác định hàm lượng protein tổng, thay vì phân tích hàm lượng protein, người ta phân tích lượng nitơ. Protein chứa khá nhiều nitơ. Hơn nữa, hầu hết các phân tử trong thực phẩm có chứa nitơ đều là protein. Tuy nhiên, các phương pháp này không hoàn hảo 100%. Không phải tất cả các protein đều chứa cùng một phần nitơ, điều này khiến cho việc tính hàm lượng protein từ hàm lượng nitơ đôi khi bị sai lệch.

Phân tích carbohydrate

Phân tích carbohydrate thậm chí còn khó hơn phân tích protein. Trong hầu hết các trường hợp, nồng độ carbohydrate được xác định đơn giản bằng cách lấy tổng khối lượng của một sản phẩm và trừ tất cả các thành phần khác (chất béo, protein, nước… ).

Vì có rất nhiều carbohydrate (mono-, di-, oligo- và polysaccharide) nên không có phương pháp xác định trực tiếp hàm lượng carbohydrate tổng thể. Tuy nhiên, có những phương pháp để xác định các nhóm carbohydrate riêng lẻ. Nhưng phương pháp tính gián tiếp nêu trên được sử dụng phổ biến nhất.

Phân tích hàm lượng chất béo

Hầu hết chất béo trong thực phẩm được gọi là chất béo trung tính. Chúng có thể được phân tích khá chính xác bằng cách sử dụng một kỹ thuật gọi là sắc ký khí. Tuy nhiên, đây là một kỹ thuật phức tạp và đắt đỏ. Có những phương pháp khác cũng đưa ra kết quả có độ chính xác khá tốt, ví dụ như bức xạ hồng ngoại gần.

Ngoài ra, vì chất béo không hòa tan trong nước nên phương pháp thường được sử dụng là chiết xuất. Phương pháp này sử dụng được là bởi carbohydrate, protein, v.v. tan được ở trong nước, trong khi chất béo thì không và chỉ tan được trong một loại dung môi khác. Bằng cách này, chất béo có thể được chiết xuất từ thực phẩm và số lượng của chúng có thể được phân tích.

Biết được thành phần dinh dưỡng của các loại thực phẩm sẽ giúp bạn kiểm soát được lượng chất dinh dưỡng cơ thể tiêu thụ hàng ngày. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn thông tin hữu ích về cách tính thành phần dinh dưỡng trong thức ăn để có thể xây dựng một chế độ ăn lành mạnh và khoa học.

Xem thêm:

Thành phần dinh dưỡng của gạo lứt? So sánh dinh dưỡng của gạo trắng và gạo lứt.