Cầu Chì Có Tác Dụng Gì ? Cấu tạo và Phân Loại

Không hẵn ai cũng hiểu được khái nhiệm cầu chì là gì ? Nó có cấu tạo như thế nào và phân loại ra sao ? Liệu có thể thay thế cầu chì bằng aptopmat được không … Tất cả sẻ được chuyên gia điện nước Khánh Trung giải đáp ngay bài biết sau đây

Cầu chì điện là gì ?

Cầu chì trong tiếng anh gọi là Fuse còn có tên gọi khác là khí cụ điện dùng để giúp bảo vệ nguồn điện bằng cách làm ngắt quảng mạch điện. Phụ kiện này thường được sử dụng trong việc phòng tránh các tình trạng quá tải, sự cố chập cháy nổ

Cầu chì thuộc loại thiết bị đồ dùng trong ngành điện

Đặc điểm cấu tạo

Cầu chì có cấu tạo rất đơn giản gồm một sợi dây móc với 2 đầu của dây dẫn bên trong mạch điện, thiết bị này khác với aptopmat nhưng chức năng tương tự nhau

Vị trí lắp đặt cầu thì được đặt phía sau nguồn điện tổng và phía trước những thiết bị sử dụng điện. Cấu tạo cầu chì bao gồm các bộ phận như sau:

• Nắp cầu chì
• Hộp giữ cầu chì
• Các trấu mắc
• Sợi dây chì dẫn điện hay còn gọi là bộ phận ngắt cầu chì

Trong đó bộ phận quan trọng nhất của cầu chì là dây chì kim loại, bộ phận này giúp ngắt điện khi gặp các sự cố quá tải, đoản mạch…

Những bộ phận này được thay đổi tùy thuộc vào từng loại cầu chì cũng như những mục đích khác mang tính thẩm mỹ

Thiết bị này cũng khá đa dạng về mẫu mã và chủng loại như cầu chì ống, loại hạ thế, cầu chì bằng sứ, cầu dao… tùy thuộc vào điều kiện sử dụng mà ta có sự lựa chọn thích hợp

Trong mạch điện, cầu chì là thiết bị điện được mắc nối tiếp với dây pha, trước công tắc và trên ổ lấy điện bởi vì khi dòng điện tăng vượt quá giá trị định mức, dây chảy cầu chì nóng lên và bị đứt làm mạch điện bị hở, từ đó giúp bảo vệ mạch điện và các độ dùng trong gia đình

Nguyên lý hoạt động cầu chì

Cầu chì hoạt động dựa vào nguyên lí tự chảy hoặc uốn cong để tác rời mạch điện khi có cường độ dòng điện trong mạch tăng đột ngột.

Để thực hiện được công việc này thì điện trở của chất liệu làm dây cầu chì cần có nhiệt độ nóng chảy nhất định, kích thước và thành phần cấu tạo bên trong phù hợp

Trường hợp quá dòng càng lớn thì khả năng cắt mạch càng nhanh, mối quan hệ giữa thời gian cắt mạch của cầu chì và dòng điện qua nó gọi là đặc tính bảo vệ của cầu chì.

Nếu chỉ xét thời gian chảy của cầu chì thì sự chênh lệch thời gian giữa đặc tính chảy và đặc tính bảo vệ của cầu chì chính là thời gian dập tắt hồ quang

Thông số cơ bản cầu chì

• N: Giới hạn mà cầu chì không tự ngắt mạch điện
• Tốc độ: Khả năng ngắt nhanh hay chậm khi quá tải trong một khoảng thời gian nhất định
• I2 t: Thước đo khả năng bảo vệ hiệu quả các hư hỏng mạch điện của cầu chì
• Năng lực bẻ gãy
• Xếp hạng điện áp:
• Điện thả: khả năng thích nghi với các môi trường hoạt động khác nhau,thông số này không quan trọng với cầu chì truyền thống nhưng khá quan trọng với cầu chì bằng chất dẻo có khả năng tự động nối lại mạch sau khi đứt
• Chênh lệch nhiệt độ môi trường: giảm ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường tới hoạt động của cầu chì

Phân loại cầu chì theo từng chức năng

Cầu chì là thiết bị điện rất đa dạng về chủng loại. Mỗi loại nó sẻ được phân ra nhiều chức năng khác nhau cụ thể như sau:

Phân loại theo môi trường hoạt động

• Cầu chì cao áp
• Cầu chì hạ áp
• Cầu chì nhiệt

Phân loại theo cấu tạo

• Cầu chì loại hở
• Cầu chì loại vặn
• Cầu chì loại hộp
• Cầu chì ống

Phân loại theo đặc điêm trực quan

• Cầu chì sứ
• Cầu chì ống
• Cầu chì hộp
• Cầu chì nổ
• Cầu chì tự rơi

Ngoài ra cầu chì còn được phân loại theo pham vi sử dụng: Trên các thiết bị điện từ, điện dân dụng, động cơ…, theo khối lượng và điện áp định mức

Công dụng của cầu chì đối với đời sống ?

Dây cầu chì được tạo từ kim loại rất dễ bị nóng chảy thế nên khi đường truyền tải điện có hiện tượng nóng lên do quá tải dòng điện hoặc chập điện tại vị trí nào đó thì đường dây trở nên nóng lên và dây chì sẻ bị nóng chảy rồi dẫn đến ngắt nguồn điện giúp phòng tránh sự cố chập cháy, hư hỏng cách thiết bị gia đình

Vậy nên cầu chì lun được ứng dụng rộng rãi trong hệ thống lưới điện gia đình, nhà trọ và trên các thiết bị gia dụng tuy nhiên một trong những phiền toái ta hay gặp là khi nguồn điện quá tải nó sẻ bị ngắt liên tục, gây dán đoạn nhu cầu sử dụng và sinh hoạt

Khi cầu chì bị đứt ta nên thay mới, nên lựa chọn những thiết bị cầu chì chất lượng tránh đấu nối trực tiếp bằng sợi dây đồng, kẽm, nhôm để tiếp tục sử dụng, hành động này có nguy cơ gây ra nhưng hư hỏng và nguy hiểm cho người dùng

>> Tham khảo dịch vụ sửa điện tại Đà Nẵng

5 loại loại cầu chì phổ biến hiện nay

Cầu chì là thiết bị điện khá đa dạng về chủng loại và mẫu mã điển hình như: Cầu chì xứ, cầu chì hộp, cầu chì 1 chiều, cầu chì 3 pha, loại cao áp, hạ áp…Và để tìm hiểu chi tiết từng loại thì bạn tham khảo ngay bên dưới

Cầu chì điện 1 chiều

Loại cầu chì này có kích thước nhỏ, có đặc tính làm việc rất ổn định. Do dòng một chiều có trị số không đổi lớn hơn 0 nên rất khó ngắt mạch và có hồ quang điện giữa các dây dẫn nóng chảy. Chính vì thế các điện cực của cầu chì phải có khoảng khách lớn

Cầu chì một chiều DC cung cấp khả năng bảo vệ tối đa cho các mô đun Pin và bộ Pin, cung cấp khả năng xóa các dòng lỗi DC một cách hiệu quả. Chúng đã được thiết kế và thử nghiệm trên cách thiết bị sử dụng dòng điện một chiều DC

Cầu chì điện 3 pha (Cầu chì xoay chiều)

Loại cầu chì này có kích thước nhỏ, dao động từ 50-60 lần mỗi giây từ giá trị nhỏ nhất đến giá trị lớn nhất. Cho nên khi không có hồ qua điện hình thành giữa các dây dẫn nóng chảy. Loại cầu chì xoay chiều DC chỉ chuyên dùng cho điện 3 pha như hạ thế

Cầu chì cao áp

Loại cầu chì cao áp được sử dụng cho các hệ thống điện lên đến 115.000 volt AC, thiết bị này giúp bảo vệ máy biến áp điện nhỏ, nơi chi phí của bộ ngắt mạch không được bảo hành

Đối với loại cầu chì cao áp sẻ được phân làm 2 loại:

Cầu chì ống HRC: Tương tự với điện áp thấp nhưng chỉ khác nhau về cấu tạo

+ Cầu chì HRC loại chất lỏng: Sử dụng cho mạch có dòng điện 100A và hệ thống 132kW, cầu chì này được làm từ ống thủy tinh chữa cacbon tetraclorua. Một đầu ống được bịt kín và một đầu được cố định bởi một sợi dây đồng phốt pho. Quá trình hoạt động, chất lỏng sử dụng cho cầu chì dập tắt hồ quang điện đồng thời làm tăng khả năng ngắn mạch

+ Cầu chì HRC loại trục xuất: Có thể thải ra các khi sinh ra từ hồ qua điện bên trong, buồng liên kết cầu chì chứa đầy axit boric để loại bỏ khí.

+ Cầu chì reset: Đây là loại cầu chì được làm từ điện trở nhiệt dẻo dẫn điện. Khi tăng dòng điện thì nhiệt độ cũng tăng theo đồng thời kéo theo điện trở, loại này được sử dụng trong quân sự và hàng không vũ trụ

Khi tăng dòng điện, nhiệt độ cũng tăng lên. Khi nhiệt độ tăng thì điện trở tăng theo. Loại này được ứng dụng trong quân sự và hàng không vũ trụ.

Cầu chì hạ áp

Phân loại:

+ Cầu chì loại kit-kat: Có ưu điểm phần thân được làm từ sứ để giữ dây chì, rất dễ tháo mà không sợ bị điện giật, chất liệu được làm từ thiếc, đồng, nhôm, chì…

+ Cầu chì loại striker : Sử dụng để đóng nhả mạch điện.

+ Cầu chì loại công tắc : Gồm bỏ bọc kim loại và một cầu chì sử dụng điện áp thấp hoặc trung bình

+ Cầu chì sụt áp : Loại này sẻ chảy ra và rơi xuống dưới tác dụng của trọng lực, được sử dụng để bảo vệ các loại máy biến thế ngoài trời

Cầu chì cách ly

Cầu chì cách ly loại cầu chì bảo vệ quá tải và ngắn mạch được sử dụng nhiều trong các lĩnh vực công nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn IEC 947.3.

• Cách ly bảo vệ quá tải và ngắn mạch
• Đáp ứng tiêu chuẩn IEC 947-3
• Có bộ đóng ngắt hẹn giờ cơ và kỹ thuật số
• Tích hợp cảm biến ánh sáng
• Dùng với các ống chì loại aM, gG (gl-GL)

Có thể thay thế cầu trì bằng Aptomat được không?

Trước đây người ta thường sử dụng cầu chì để làm bộ phận ngắt điện khi gặp sự cố nhưng hiện nay, aptomat là thiết bị hiện đại hữu dụng cho mọi gia đình, nó được thiết kế một cách hiện đại, vận hành nhanh chóng chỉ cần gặp rủi ro về hệ thống hệ aptomat sẻ tự động ngắt điện chỉ sau 1s

Và câu trả lời cho câu hỏi trên đó là bạn nên sử dụng aptopmat thay thế cầu chì, thiết bị này an toàn hơn rất nhiều, có thể chủ động trong mọi trường hợp và có thể phù hợp cho mọi công suất. Bạn nên tìm hiểu thêm các loại aptomat phổ biến hiện nay

Hướng dẫn tự thay cầu chì điện dân dụng

Quá trình thay thế cầu chì không đòi hỏi kĩ thuật quá cao, tuy nhiên bạn cần phải đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn điện để tránh những sự cố ngoài ý muốn

Bước 1: Tắt nguồn điện

Đối với những trước hợp thay mới hay sửa chữa thì bạn cũng cần ngắt nguồn điện để đảm bảo độ an toàn trong quá trình lắp đặt

Bước 2: Kiểm tra ổ cắm điện

Kiểm tra lại các hệ thống điện trong gia đình nguyên nhân nào gây chập cháy nổ cầu chì điện và tìm cách khắc phục để tránh trường hợp nổ thêm một lần nữa

Bước 3: Tìm vị trí dây cầu chì bị cháy

Cầu chì thường nằm ở công tơ điện hoặc các hộp đấu bảng điện trong gia đình, nếu có quá nhiều dây cầu chì thì bạn nên tách từng dây một để kiểm tra xem có bị đứt không

Bước 4: Lựa chọn cầu chì phù hợp

Bạn cần thay thế dây cầu chì bằng một loại dây có cường độ dòng điện là 5A, mạch thiết bị đun nóng có cường độ 15 – 20 A. Ổ căm điện và mạch dùng cho nấu ăn thì nên sử dụng dây có cường độ là 30 A

Tuyệt đối không nên thay thế dây có cường độ cao hơn vì khả năng ngắt điện khi gặp sự cố là rất thấp

Bước 5: Thay thế dây của cầu chì

Tiếp đến bạn cần tháo các ốc vít ở 2 đầu của cầu chì ra, rồi thay thế cầu chì bị hỏng và cản thận cho sợi dây đi qua phần xứ ở giữa cầu chì. Cuộn dây xung quanh chổ ốc vít đầu tiên, sau đó đến chổ ốc vít thứ hai và dùng tua vít xiếc chặc lại

Bước 6: Lắp cầu chì trong hộp

Sau đó bạn thực hiện lắp đặt cầu chì vào ổ điện chổ cầu giao tổng, rồi bật nguồn điện để kiểm tra lại hoạt động. Nếu hệ thống điện trong gia đình vẫn hoạt động bình thường thì bạn đã hoàn thành công việc

Các bạn lưu ý, không phải trường hợp nào cũng lắp cầu chì hay aptomat bảo vệ, tùy thuộc vào mạng lưới điện gia đình mà nhu cầu lắp đặt sẻ khác nhau, liên hệ 0905 826 661 để gặp kĩ thuật tư vấn nhé