Vắt sữa bằng tay có làm mất sữa không? Hướng dẫn mẹ vắt sữa đúng cách ⋆ Hồng Ngọc Hospital

Vắt sữa bằng tay có làm mất sữa không là câu hỏi mà rất nhiều mẹ băn khoăn bởi vì vắt sữa bằng tay là một kỹ thuật hữu ích để giảm căng tức ngực. Hãy cùng tìm hiểu.

Cơ chế tiết sữa sau sinh mẹ cần biết

Tiết sữa là quá trình sữa được tổng hợp và tiết ra từ tuyến vú của phụ nữ sau sinh để đáp ứng với việc trẻ sơ sinh mút đầu vú. Sữa mẹ cung cấp dinh dưỡng lý tưởng và khả năng miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh, khuyến khích các cơn co thắt tử cung nhẹ để đưa tử cung trở lại kích thước trước khi mang thai (tức là quá trình tiến hóa), đồng thời gây ra sự gia tăng trao đổi chất đáng kể ở người mẹ, tiêu thụ chất béo dự trữ trong thời kỳ mang thai.

Cấu trúc của vú

Tuyến vú là tuyến mồ hôi đã được sửa đổi. Vú phụ nữ không mang thai và không cho con bú được cấu tạo chủ yếu bởi mô mỡ và mô liên kết, với các tuyến vú chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong thể tích vú.

Tuyến vú được cấu tạo bởi các ống tuyến lệ vận chuyển sữa, chúng mở rộng và phân nhánh rộng rãi trong thời kỳ mang thai để đáp ứng với estrogen, hormone tăng trưởng, cortisol và prolactin. Hơn nữa, để đáp ứng với progesterone, các cụm phế nang vú sẽ nảy chồi từ các ống dẫn và mở rộng ra ngoài về phía thành ngực.

Các phế nang vú là những cấu trúc giống như quả bóng được lót bằng các tế bào hình khối tiết sữa, hay còn gọi là tế bào lactocyte, được bao quanh bởi một mạng lưới các tế bào biểu mô co bóp.

Sữa được tiết ra từ các tế bào lactocytes, lấp đầy các phế nang và được ép vào các ống dẫn. Các cụm phế nang thoát ra ống dẫn chung được gọi là tiểu thùy; nếu một người mẹ đang cho con bú thì có 12-20 tiểu thùy được tổ chức hướng tâm xung quanh núm vú. Sữa chảy từ các ống dẫn sữa vào các xoang có lỗ thông với 4 đến 18 lỗ ở núm vú, được gọi là lỗ chân lông ở núm vú. Các nốt phồng nhỏ của quầng vú (vùng da sẫm màu xung quanh núm vú) được gọi là tuyến Montgomery. Chúng tiết ra dầu để làm sạch lỗ mở núm vú và ngăn ngừa tình trạng nứt, nẻ núm vú khi cho con bú.

Quá trình cho con bú và cơ chế tiết sữa

Hormone tuyến yên prolactin là công cụ thiết lập và duy trì nguồn cung cấp sữa mẹ. Việc huy động vi chất dinh dưỡng của bà mẹ vào sữa mẹ cũng rất quan trọng.

Gần tuần thứ 5 của thai kỳ, mức prolactin tuần hoàn bắt đầu tăng lên, cuối cùng tăng lên xấp xỉ 10-20 lần nồng độ trước khi mang thai.

Trong thời kỳ mang thai, prolactin và các hormone khác chuẩn bị để tiết sữa. Mức độ cao nguyên prolactin vào cuối thai kỳ, ở mức đủ cao để bắt đầu sản xuất sữa. Tuy nhiên, estrogen, progesterone và các hormone nhau thai khác ức chế sự tổng hợp sữa qua trung gian prolactin trong thai kỳ. Phải đến khi nhau thai được tống ra ngoài thì sự ức chế này mới được loại bỏ và quá trình sản xuất sữa bắt đầu.

Sau khi sinh con, mức prolactin ban đầu giảm mạnh, nhưng nó được phục hồi trong 1 giờ tăng đột biến trong mỗi lần cho con bú để kích thích sản xuất sữa cho lần bú tiếp theo. Với mỗi lần tăng đột biến prolactin, estrogen và progesterone cũng tăng nhẹ.

Khi trẻ bú, các sợi thần kinh cảm giác trong quầng vú sẽ kích hoạt phản xạ nội tiết thần kinh dẫn đến tiết sữa từ các tế bào sữa vào phế nang. Thùy sau tuyến yên tiết ra oxytocin, chất này kích thích tế bào biểu mô ép sữa từ phế nang để sữa có thể chảy vào các ống dẫn sữa, tập trung trong các xoang tuyến lệ và thải ra ngoài qua các lỗ chân lông ở núm vú. Chỉ mất chưa đầy 1 phút kể từ khi trẻ bắt đầu bú (giai đoạn tiềm ẩn) cho đến khi sữa được tiết ra (giai đoạn bú).

Hình này cho thấy quá trình phản xạ thả lỏng, quá trình não nhận các xung động cảm giác để giải phóng các hormone cần thiết cho việc sản xuất và tiết sữa cho trẻ sơ sinh đang bú.

Quá trình tổng hợp sữa qua trung gian prolactin thay đổi theo thời gian. Loại bỏ sữa thường xuyên bằng cách cho con bú (hoặc hút) sẽ duy trì mức prolactin lưu thông cao trong vài tháng.

Tuy nhiên, ngay cả khi tiếp tục cho con bú, prolactin cơ bản sẽ giảm theo thời gian xuống mức trước khi mang thai. Ngoài prolactin và oxytocin, hormone tăng trưởng, cortisol, hormone tuyến cận giáp và insulin góp phần vào quá trình tiết sữa, một phần bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển các axit amin, axit béo, glucose và canxi của mẹ đến sữa mẹ.

Ưu nhược điểm của vắt sữa bằng tay

Vắt sữa mẹ bằng tay có nhiều lợi ích và hạn chế:

Ưu điểm

• Tự nhiên và không mất chi phí;
• Không cần thiết bị;
• Gọn nhẹ và sẵn sàng mọi lúc, mọi nơi;
• Cơ thể thoải mái hơn máy hút sữa;

Có nhiều lý do để phụ nữ chọn vắt sữa bằng tay khi thấy nó hữu ích.

Một số phụ nữ không thích cảm giác hoặc âm thanh của việc sử dụng máy để hút sữa khỏi ngực. Ngoài ra, vắt sữa bằng tay thì luôn sẵn sàng mọi lúc mọi nơi do không bị hạn chế về khâu chuẩn bị và dụng cụ. Nó miễn phí và không cần thiết bị nào khác ngoài bình đựng sữa. Ngoài ra, đôi khi vắt sữa mẹ bằng tay kết hợp máy hút sữa có thể nhận được nhiều sữa mẹ hơn so với việc chỉ hút sữa bằng máy.

Học cách vắt sữa bằng tay có thể giúp mẹ cảm thấy thoải mái hơn với bộ ngực của mình và nhận thức rõ hơn bất kỳ thay đổi nào ở ngực mà mẹ có thể cần chú ý.

Nhược điểm

• Cần học để biết phương pháp đúng;
• Mất thời gian;
• Không phù hợp với tất cả mọi người;

Mặc dù vắt sữa bằng tay là một kỹ năng hữu ích, nhưng nó cũng có một số nhược điểm. Có một vấn đề là cần phải luyện tập để có thể vắt sữa mẹ bằng tay thành thạo, vì vậy me sẽ phải đầu tư một chút thời gian để học cách sử dụng kỹ thuật này và cảm thấy thoải mái với nó. Sử dụng máy hút sữa có thể nhanh hơn và hiệu quả hơn cho mẹ nhất là sau sinh mẹ thường lúc nào cũng thấy thiếu thời gian. Ngoài ra, một số người gặp khó khăn với việc vắt sữa bằng và không thể vắt được nhiều hoặc không có sữa cho con bú.

Vắt sữa bằng tay có làm mất sữa không?

Có nhiều mẹ thắc mắc, vắt sữa bằng tay có làm mất sữa không? Câu trả lời là hoàn toàn không.

Khi sữa được vắt ra thường xuyên hơn, bầu ngực của mẹ sẽ cảm thấy mềm mại, thoải mái và tiết sữa nhanh hơn. Khi loại bỏ sữa không thường xuyên, vú của mẹ có thể cảm thấy đầy nhưng sản xuất sữa chậm hơn. Loại bỏ sữa thường xuyên là chìa khóa để duy trì sản xuất sữa cho dù mẹ đang cho con bú hay vắt sữa. Việc vắt sữa sẽ kích thích vú của mẹ để tạo và tiết sữa.

Khi nào nên vắt sữa mẹ bằng tay?

Trong khi nhiều người cho con bú sử dụng máy hút sữa, đặc biệt là nếu họ phải hút rất thường xuyên thì vắt sữa bằng tay vẫn có ích khi:

• Không có nguồn điện: máy hút sữa của mẹ ngừng hoạt động hoặc nó cần pin mới hoặc nguồn điện. Một lựa chọn khác trong những trường hợp này là sử dụng máy hút sữa bằng tay.
• Vú của mẹ căng và cứng ngay trước khi cho con bú, vì vậy mẹ có thể vắt một ít sữa mẹ ra để làm mềm vú và giúp bé dễ ngậm vú hơn .
• Ngực của mẹ trở nên đầy căng và khó chịu khi mẹ không có con bên cạnh, và không có máy hút sữa bên mình.
• Mẹ đang muốn lấy sữa non cho trẻ sơ sinh và vì chỉ có một lượng nhỏ nên mẹ muốn lấy càng nhiều càng tốt mà không bị mất bất kỳ phần nào trong bộ phận máy hút.

Hướng dẫn mẹ cách vắt sữa bằng tay đúng cách

Vắt sữa mẹ bằng tay là một kỹ năng. Cũng giống như bất kỳ kỹ năng nào khác, có thể mất thời gian để học cách thực hiện đúng. Mẹ có thể làm theo các bước sau để vắt sữa mẹ bằng tay. Hãy nhớ chuẩn bị sẵn chai, cốc, hoặc túi bảo quản.

• Bước 1: Rửa tay bằng xà phòng và nước
• Bước 2: Vào tư thế thoải mái và cố gắng thư giãn

Mẹ có thể đặt một chiếc khăn ấm lên bầu ngực hoặc nhẹ nhàng xoa bóp bầu ngực trong vài phút trước khi bắt đầu để giúp sữa mẹ chảy ra.

• Bước 3: Kích thích phản xạ tiết sữa

Sử dụng một bức ảnh của em bé hoặc ngắm nhìn em bé ở gần đó hoặc nghe âm thanh của em bé, ngửi mùi hương của em bé hoặc nghe nhạc thư giãn để giúp kích thích phản xạ tiết sữa;

• Bước 4: Đặt bàn tay trên ngực theo tư thế chữ C

Tức là đặt ngón tay cái lên trên bầu vú và các ngón tay bên dưới bầu vú sao cho bàn tay có hình chữ C. Ngón cái và các ngón tay phải cách núm vú từ 2 đến 5cm.

• Bước 5: Sử dụng cốc đựng

Dùng tay kia cầm cốc lấy sữa sạch hoặc bình trữ sữa mẹ sao cho núm vú nằm ngay trên miệng bình hoặc cốc.

• Bước 6: Bắt đầu đẩy nhẹ vú về phía cơ thể bằng ngón cái và các ngón tay
• Bước 7: Đưa ngón tay cái và các ngón tay lại gần nhau

Sau đó, sử dụng chuyển động lăn khi bạn đưa tay về phía trước về vị trí ban đầu. Chuyển động lăn nhẹ nhàng sẽ di chuyển sữa mẹ ra khỏi ống dẫn sữa . Dùng lực ấn mạnh nhưng nhẹ nhàng vì mô vú nhạy cảm và có thể bị bầm tím hoặc tổn thương nếu hành động quá thô bạo.

• Bước 8: Thu sữa

Rướn người về phía trước một chút để thu sữa mẹ đang nhỏ giọt hoặc phun ra khỏi núm vú. Hãy cẩn thận lấy sữa mẹ vào cốc mà không để sữa chạm vào tay của mẹ trước.

Lặp lại các bước 6, 7, 8 với tốc độ đều đặn, nhịp nhàng cho đến khi không còn sữa mẹ tiết ra hoặc cho đến khi mẹ giảm bớt tình trạng căng sữa. Nếu mẹ có ý định hút sữa hoàn toàn, hãy xoay tay sang vị trí khác xung quanh núm vú (C, U, C ngược, U ngược) để vắt từ tất cả các vùng của vú và bắt đầu lại quy trình.

• Bước 9: Chuyển vú khi dòng sữa mẹ ngừng chảy.
• Bước 10: Cho trẻ uống sữa mẹ đã vắt ra ngay lập tức hoặc gói kín trong túi hoặc hộp đựng sữa mẹ và cất giữ để sử dụng sau.

Lưu ý khi vắt sữa bằng tay

Massage trước khi vắt sữa bằng tay

Kích thích phản xạ tống sữa bằng cách xoa bóp là chìa khóa để vắt sữa. Điều này có thể mất vài phút.

Xoa bóp vú của mẹ bắt đầu từ trên cùng, sử dụng một áp lực tròn chắc chắn lên một điểm. Sau vài giây, nhấc ngón tay lên để di chuyển đến vùng tiếp theo trên bầu ngực. Xoắn ốc xung quanh vú về phía quầng vú và núm vú.

Vuốt vú của mẹ từ đỉnh vú đến quầng vú và núm vú. Vuốt nhẹ bằng ngón tay hoặc sử dụng một vật dụng mềm có nét giống như cù nhẹ. Tiếp tục chuyển động vuốt ve này từ thành ngực đến núm vú xung quanh toàn bộ bầu vú.

Lắc vú nhẹ nhàng trong khi nghiêng người về phía trước để trọng lực có thể giúp sữa chảy ra.

Giảm đau khi vắt sữa bằng tay

Bóp, kéo và trượt các ngón tay dọc theo da có thể gây khó chịu, bầm tím và bỏng da. Đau hoặc khó chịu là những dấu hiệu cho thấy có điều gì đó cần được điều chỉnh. Nếu vú của mẹ cảm thấy căng hoặc mềm, hãy chườm ấm ngay lập tức trước khi vắt sữa để mẹ cảm thấy thoải mái nhất.

Xoa bóp để làm tan các cục sữa bị tắc trong ống dẫn sữa trước khi vắt có thể làm giảm cảm giác khó chịu, giúp việc vắt sữa ra khỏi ngực mềm và dễ dàng hơn./.

**Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc là một trong những địa chỉ uy tín về sản – phụ khoa. Quy trình chăm sóc thiết yếu bà mẹ và trẻ sơ sinh ngay sau sinh đã và đang được bệnh viện áp dụng theo đúng khuyến cáo của WHO và Bộ Y tế. 100% mẹ bầu sinh con (kể cả sinh thường và sinh mổ) tại đây đều được da kề da với con sau sinh, trẻ được bú mẹ ngay trong vòng vài giờ đầu sau sinh.

**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.

Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/