Thức ăn cho người già nằm một chỗ

Dược sỹ Nguyễn Thị Thu Hiền 2019-09-05 11:49:25

Người già chán ăn là một trong nhiều chứng bệnh lão khoa thường gặp. Chứng chán ăn của người già nếu kéo dài và không được điều trị sẽ gây ra nhiều bất lợi đối với cơ thể.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng và chăm sóc như thế nào để cải thiện chứng biếng ăn ở người cao tuổi? Hãy cùng lắng nghe những chia sẻ của các chuyên gia lão khoa về vấn đề này nhé!

1. Nguyên nhân khiến người già chán ăn – Người lớn tuổi ăn uống kém

Chán ăn, rối loạn ăn uống là một trong nhiều chứng bệnh thường gặp phải ở người già. Chứng bệnh chán ăn ở người cao tuổi có thể được giải thích là do tuổi tác.

Khi bạn già đi, tất cả những cơ quan bộ phận bắt đầu lão hóa. Các quá trình trao đổi chất và chuyển hóa trong cơ thể diễn ra chậm hơn dẫn đến ăn ít hơn. Với những người già kém ăn, quá trình này được đẩy nhanh hơn người bình thường.

Người già chán ăn còn có thể do rất nhiều yếu tố khác như:

1.1. Do các vấn đề về thể chất và một số bệnh lý

Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến khiến người già chán ăn là do vấn đề về thể chất và bệnh lý.

Người cao tuổi thường mắc phải rất nhiều căn bệnh khác nhau. Chúng thường gây ra những triệu chứng đau nhức làm cho việc ăn uống trở lên khó khăn.

Từ đó làm xuất hiện tâm lý “ngại” ăn, chán ăn. Một vài bệnh thường gặp như:

• Các vấn đề về răng miệng: mất răng, đau răng, viêm lợi hay sử dụng răng giả sẽ gây khó khăn trong việc nhai nuốt, gây đau đớn và làm mất đi hứng thú ăn uống, ngại ăn, chán ăn.
• Các vấn đề trong hệ tiêu hóa, rối loạn tiêu hóa, táo bón, đau dạ dày.
• Chứng bệnh run tay chân khiến ông bà bạn khó có thể cầm nắm đồ vật hay có thể tự ăn uống.
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ, khó ngủ cũng làm cho chứng chán ăn mạnh lên do chúng ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa, gây đầy bụng, khó tiêu, ăn không ngon miệng.
• Chức năng thị giác, khứu giác, vị giác giảm hoặc bị tê liệt, từ đó làm giảm sự kích thích ăn uống.
• Một số căn bệnh mãn tính kéo dài gây mệt mỏi và thể chất và tinh thần.

1.2. Các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh

Nguyên nhân thứ 2 khiến người già chán ăn phải kể đến là do các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh.

Một số căn bệnh liên quan đến thần kinh như: Mất trí nhớ, Alzheimer có thể gây ảnh hưởng đến trí nhớ. ảnh hưởng đến chức năng của các dây thần kinh. Từ đó người già có thể quên ăn hoặc mất khả năng ăn uống.

1.3. Các vấn đề về tâm lý

Các vấn đề về tâm lý cũng là một trong những nguyên nhân khiến người già chán ăn.

Một số vấn đề về tâm lý như: Lo lắng về bệnh tật, kinh tế, gia đình, các mối quan hệ xã hội … thường gây ra một loạt những bất lợi cho sức khỏe trong đó có chứng biếng ăn.

Đặc biệt nguy hiểm nhất chính là bệnh trầm cảm. Người lớn kém ăn là một tác dụng phụ của chứng trầm cảm.

1.4. Do sử dụng thuốc

Bên cạnh những nguyên nhân kể trên thì việc sử dụng thuốc cũng là nguyên nhân khiến người già chán ăn.

Một số loại thuốc điều trị bệnh tim mạch, thuốc an thần, thuốc ngủ … thường có tác dụng phụ làm giảm hấp thu chất dinh dưỡng, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, giảm sự thèm ăn, bệnh nhân ăn rất ít, thường xuyên bỏ bữa thậm chí không có cảm giác đói.

2. Hậu quả khi chứng chán ăn ở người già kéo dài

Nếu chứng bệnh chán ăn ở người cao tuổi kéo dài sẽ gây ra rất nhiều bất lợi cho sức khỏe người già.

• Cơ thể suy nhược, gầy yếu: Chán ăn đồng nghĩa với việc lượng thức ăn đưa vào cơ thể ít, không đủ năng lượng để duy trì hoạt động của cơ thể, buộc cơ thể phải sử dụng năng lượng dự trữ. Nếu tình trạng này kéo dài dẫn đến suy nhược cơ thể, giảm cân, gầy yếu, thiếu hụt chất dinh dưỡng.
• Trí nhớ giảm sút: Không chỉ suy nhược cơ thể, người già chán ăn thường có dấu hiệu giảm sút trí nhớ.
• Gây ra các bệnh về tim mạch, bệnh phổi: Theo những số liệu thống kê, có đến 30% người già kém ăn phải đối mặt với các căn bệnh về tim mạch, bệnh phổi
• Làm cho các bệnh mãn tính có thể tiến triển nặng thêm
• Dẫn đến tử vong: Nguy hiểm hơn cả, chứng chán ăn người già có thể dẫn tử vong. Số người tử vong do chán ăn lên đến 10%.

3. Cách chọn thực phẩm cho người già chán ăn

Theo bác sỹ Nguyễn Văn Tiến thuộc Viện dinh dưỡng Quốc gia: Nhu cầu năng lượng ở người cao tuổi vào khoảng 1.700 – 1.900kcal/ ngày, giảm từ 20 – 30% so với thanh niên.

Cộng thêm với những bất lợi do tuổi tác. Do đó chế độ ăn uống hàng ngày cũng như việc lựa chọn thực phẩm của người cao tuổi cũng sẽ có những điểm khác biệt nhất định.

3.1. Nhóm thực phẩm được khuyên dùng cho người già chán ăn

Người già chán ăn nên bổ sung những thực phẩm sau.

• Cần cung cấp đủ nhu cầu năng lượng và cân đối giữa các nhóm thực phẩm: 68% ngũ cốc : 18% chất béo: 14% chất đạm
• Tăng cường ăn rau và trái cây.
• Bổ sung chất xơ từ: Các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, bánh mỳ nguyên cám, trái cây, các loại rau xanh nên được dùng hàng ngày.
• Tăng cường ăn tôm, cá, thịt trắng và đạm từ thực vật
• Bổ sung nhóm thực phẩm giàu axit béo Omega 3: Các loại cá nhiều dầu như cá thu, cá mòi, cá hồi, cá ngừ hay trong hạt lanh, quả óc chó, dầu hạt cải, đậu nành…. Nên sử dụng các loại thực phẩm này ít nhất 2 lần/ tuần
• Thực phẩm giàu Canxi : sữa và các sản phẩm từ sữa, phô mai, rau xanh, ngũ cốc, các loại hạt dinh dưỡng…với nhu cầu tối thiểu là 1200mg canxi/ ngày
• Các loại thực phẩm bổ sung nhiều vitamin A, C, E, Kali, Magie.
• Thực phẩm chứa nhiều chất sắt như: thịt gia cầm, lòng đỏ trứng, các loại đậu, khoai lang, khoai tây, các loại hải sản, gạo lứt, nếp cẩm…
• Tăng cường sử dụng những loại thức ăn thanh đạm, dễ tiêu hóa.
• Các món ăn nên hấp, luộc hoặc hầm nhừ, hạn chế sử dụng đồ chiên nướng nhiều dầu mỡ.
• Sử dụng chất béo thực vật.
• Tăng cường bổ sung đạm từ thực vật và các loại hải sản. Ăn nhiều thịt trắng , hạn chế sử dụng thịt đặc biệt là thịt đỏ.

3.2. Nhóm thực phẩm được khuyên cần hạn chế với người già chán ăn

Một số nhóm thực phẩm được khuyên cần hạn chế sử dụng với người lớn tuổi ăn uống kém như:

• Chất béo bão hòa, mỡ động vật hay chất béo chuyển hóa từ các loại thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, xúc xích, bơ thực vật, bánh quy…sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tăng cholesterol bất lợi cho sức khỏe….
• Muối: Nên sử dụng ít muối nhất có thể để bảo vệ tim mạch, huyết áp, hạn chế sử dụng những loại dưa muối
• Giảm lượng protein từ thịt.
• Hạn chế sử dụng mỡ động vật, da của các loại gia cầm.
• Giảm lượng đường.
• Cà phê và các chất kích thích không nên sử dụng.
• Rượu bia nếu sử dụng ít sẽ có tác dụng kích thích ăn ngon, phòng chống một số bệnh. Tuy nhiên, nếu sử dụng quá nhiều sẽ phản tác dụng và gây hại cho cơ thể.

3.3. Một số lưu ý dành cho người già chán ăn

Bên cạnh bổ sung những nhóm thực phẩm tốt và tránh những nhóm thực phẩm bất lợi cho sức khỏe. Người già chán ăn cũng có một số điều cần lưu ý sau

• Uống đủ nước: 2 lít nước/ ngày.
• Nên sử dụng các loại hạt dinh dưỡng như: Hạnh nhân, óc chó, hạt lanh … cho các bữa ăn nhẹ.
• Nên chia bữa ăn thành nhiều bữa, nhai chậm, nhai kỹ, không ăn quá no.
• Đi lại nhẹ nhàng sau khi ăn xong, không nằm hay ngồi một chỗ sẽ khiến thức ăn khó tiêu hóa.
• Khi chế biến thức ăn cần được thái nhỏ, băm nhuyễn, nấu hoặc hầm nhừ.
• Thực đơn nên sử dụng các món có nhiều nước như: súp, các loại sốt, bún phở… sẽ giúp ăn ngon và dễ ăn hơn.

Xem thêm:

• Top 10 thực phẩm dành cho người già biếng ăn
• 3 loại thuốc bổ cho người già biếng ăn ĐÁNG MUA NHẤT

4. Thực đơn cho người già biếng ăn

Một thực đơn phù hợp với người già chán ăn cần có đầy đủ các yếu tố:

• Đủ dinh dưỡng.
• Cân đối dưỡng chất.
• Dễ tiêu hóa.

Bạn có thể tham khảo hai thực đơn dưới đây

4.1. Gợi ý thực đơn trong 1 tuần cho người già chán ăn

Thứ Bữa sáng Bữa phụ Bữa trưa Bữa phụ Bữa tối Bữa phụ Thứ hai Bún riêu cua

Chuối

Sữa tươi Cơm trắng

Gà rang

Rau muống xào

Dưa hấu

Chèn hạt sen long nhãn Cơm gạo lứt

Canh cá nấu chua

Salat rau củ

Trứng tráng

Nho

Sữa tươi Thứ ba Cháo sườn

Cam

Sữa chua Cơm trắng

Đỗ giá xào thịt nạc

Cá thu kho

Canh hến

Đu đủ

Thạch găng Cơm gạo lứt

Canh gà thịt nhồi đậu sốt cà chua

Bí luộc chấm muối vừng

Xoài

Sữa tươi Thứ tư Xôi ngô

Sữa tươi

Đu đủ Cơm

Canh riêu cua

Bí đỏ xào

Tôm rang chua ngọt

Táo

Bánh su kem Cơm gạo lứt

Rau cải xào nấm hương

Chả cá thu

Quýt

Sữa tươi Thứ năm Phở gà

Sữa chua

Nho Cơm

Rau muống luộc

Cá rán

Canh đậu nấu trứng

Dưa lê

Khoai lang luộc Cơm gạo lứt

Súp lơ xanh, cà rốt luộc

Canh sườn chua

Mực xào dứa

Mận

Sữa tươi Thứ sáu Cháo lươn

Sữa ngô

Phô mai Cơm

Chả nem

Salat Nga

Tôm rang

Rau câu

Sữa bí đỏ Cơm gạo lứt

Sườn xào chua ngọt

Đỗ đũa xào

Canh ghẹ nấu bí

Sữa tươi Thứ bảy Bánh cuốn

Sữa tươi

Cam Cơm

Cá ngừ rán sốt cà chua

Rau củ luộc chấm kho quẹt

Canh ngao nấu chua

Chuối

Bánh Flan mềm tốt cho người già chán ăn Cơm gạo lứt

Súp cua

Salat cá ngừ

Na

Sữa tươi Chủ nhật Bánh bao

Sữa tươi

Chè nếp cẩm Bún bò Huế

SInh tố bơ

Sữa chua trộn hoa quả Cơm gạo lứt

Canh khoai sọ

Cá bống kho tiêu

Bí xanh xào

Bưởi

Sữa tươi

4.2. Thực đơn trong tuần 2 cho người già chán ăn

Từ những thực đơn gợi ý trên đây, bạn có thể tùy biến, kết hợp các món ăn được nên trên để thực hiển trong các tuần tiếp theo cho người già chán ăn, người lớn tuổi ăn uống kém.

Thứ Bữa sáng Bữa phụ Bữa trưa Bữa phụ Bữa tối Bữa phụ Thứ hai Miến lươn

Táo

Sữa đậu nành Cơm

Cá hấp xì dầu

Canh rau đay, mùng tơi

Ngọn su su xào tỏi

Chuối

Chè đỗ đen Cơm gạo lứt

Rau củ luộc chấm kho quẹt

Đậu hũ Tứ Xuyên

Canh cá nấu chua

Mãng cầu

Sữa tươi Thứ ba Bánh mỳ

Trứng ốp la

Sữa tươi

Sữa chua Cơm

Tôm hấp

Súp bí đỏ

Bưởi

Rau câu dừa Mỳ Ý

Salat Nga

Mousse phô mai

Sữa tươi Thứ tư Bún mọc

Dứa

Sữa tươi Cơm

Mực nhồi thịt

Đậu đũa xào thịt bò

Canh riêu cua

Nước ép cà rốt

Sữa chua nếp cẩm Gà hầm thuốc bắc

Bánh mỳ

Nho

Sữa tươi Thứ năm Cháo gà

Sữa chua

Tào phớ Cơm

Canh rong biển

Rau muống luộc

Tôm rang thịt

Dưa gang

Ngô luộc Cơm gạo lứt tốt cho sức khỏe người già

Trứng đúc thịt

Giá đỗ xào thịt bò

Canh gà nấm

Sữa tươi Thứ sáu Bún cá

Sữa đậu nành mè đen

Xoài Cơm

Các nục sốt cà

Canh ngán nấu bí

Thanh long

Chè yến Cơm gạo lứt

Cua rang me

Rau củ luộc chấm muối vừng

Dứa

Sữa tươi Thứ bảy Mỳ Ý

Sữa ngô

Phô mai Bún chả

Sinh tố mãng cầu

Bánh giò Cơm gạo lứt Sữa tươi Chủ nhật Súp cua

Hồng xiêm

Sữa chua giúp kích thích ăn uống cho người già chán ăn Cơm

Mực hấp

Rau muống xào tỏi

Cánh cá nấu chua

Chè hạt sen long nhãn Cơm gạo lứt

Khoai tây nghiền

Cá hồi áp chảo

Canh sườn nấu sấu

Sữa tươi

5. Cách chăm sóc cho người già kém ăn

Tình trạng chán ăn ở người cao tuổi nếu không tìm cách khắc phục sẽ để lại nhiều hệ lụy nguy hiểm. Không chỉ đơn giản là thiếu dinh dưỡng, gầy yếu suy nhược cơ thể mà chúng là nguyên nhân kéo theo rất nhiều căn bệnh nguy hiểm khác, thậm chí có thể gây tử vong.

Để có thể chăm sóc tốt cho người già chán ăn, bạn có thể thực hiện theo từng bước sau:

5.1. Khám bệnh tìm nguyên nhân

Khi phát hiện ra tình trạng chán ăn ở người cao tuổi, việc đầu tiên cần phải làm ngay đó chính là đi khám để tìm nguyên nhân gây chứng chán ăn.

Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra chứng chán ăn, tìm đúng nguyên nhân sẽ giúp bạn có thể nhanh chóng giải quyết được vấn đề, không để tình trạng nghiêm trọng hơn.

5.2. Có những tác động tâm lý từ người thân

Ngoài những lý do sức khỏe hay lão hóa do tuổi tác, tâm lý cũng là một nguyên nhân phổ biến làm người lớn kém ăn, người già chán ăn.

Có thể chỉ là những mâu thuẫn nhỏ trong gia đình, suy nghĩ về con cái, bệnh tật … . Nhưng cũng có những trường hợp nặng hơn như chứng trầm cảm ở người cao tuổi.

Vì thế, việc xây dựng một môi trường sống vui vẻ, thường xuyên quan tâm trò chuyện, cùng nói chuyện để hóa giải những mâu thuẫn trong gia đình sẽ giúp người già có tinh thần thoải mái, vui vẻ từ đó đẩy lùi tình trạng chán ăn ở người già.

5.3. Thay đổi thực đơn thường xuyên

Một thực đơn nghèo nàn, thiếu dinh dưỡng, các món ăn lặp đi lặp lại càng làm cho người già chán ăn, thậm chí mệt mỏi trong quá trình ăn uống.

Thay đổi thực đơn thường xuyên, đa dạng các món ăn trong thực đơn hàng ngày. Sử dụng nhiều loại thực phẩm tốt cho sức khỏe để kích thích cảm giác thèm ăn là điều tiếp theo bạn cần thực hiện.

5.4. Chia nhỏ bữa ăn, ăn vừa đủ, không ăn quá no

Người cao tuổi thường xuyên gặp phải các vấn đề về đường tiêu hóa. Hiện tượng ăn không tiêu, đầy hơi diễn ra thường xuyên hơn, việc hấp thu chất dinh dưỡng bị cản trở.

Khi chia nhỏ bữa ăn, ăn làm nhiều bữa, ăn vừa đủ, không ăn quá no sẽ làm giảm cường độ làm việc của hệ tiêu hóa, giúp tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng được thuận lợi hơn.

Ngoài ra, sử dụng thêm những loại thực phẩm tốt cho tiêu hóa như: Tăng cường bổ sung chất xơ, ăn đồ ăn thanh đạm, giảm đồ ăn có nhiều dầu mỡ, nhiều đạm … sẽ giúp việc người già chán ăn nhanh chóng lấy lại chế độ ăn bình thường.

5.5. Bổ sung các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe

Để cải thiện tình trạng chán ăn của người cao tuổi là một hành trình dài. Vì thế, việc bổ sung thêm các loại thực phẩm chức năng giúp tăng cường sức khỏe là điều vô cùng cần thiết.

Có rất nhiều lựa chọn dành cho bạn như: Các vitamin tổng hợp, omega 3-6-9, bổ não, bổ máu, nhung hươu, viên nhung hươu ….

Hiện nay, viên uống nhung hươu – một sản phẩm cao cấp do công ty dược TW3 sản xuất đang được sử dụng rất nhiều cho người già kém ăn sử dụng.

Viên nhung huơu được bào chế dưới dạng viên nang nên tiện lợi dễ sử dụng, dễ bảo quản, giá thành phù hợp. Nếu nhà bạn có người lớn tuổi ăn uống kém, người già chán ăn hãy suy nghĩ đến việc sử dụng thêm sản phẩm này.

6. Cách ngăn ngừa chứng chán ăn ở người già

Có rất nhiều cách để ngăn ngừa việc người già chán ăn, chứng chán ăn của người cao tuổi:

• Tìm đúng nguyên nhân gây bệnh và điều trị tận gốc nguyên nhân gây bệnh.
• Tạo một môi trường sống thoải mái, vui vẻ, tràn đầy yêu thương giúp tinh thần sảng khoái, lạc quan.
• Xây dựng chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý.
• Có một chế độ ăn cân đối, lành mạnh và khoa học.
• Tăng cường sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch.
• Khuyến khích tập thể dục thể thao: Tập luyện thể dục thường xuyên sẽ giúp tinh thần thoải mái, cơ thể khỏe mạnh, tăng cường lưu thông máu, tăng sức chịu đựng và sự dẻo dai, chống lão hóa ….

Việc kết hợp sử dụng nhiều biện pháp sẽ giúp cải thiện nhanh chóng tình trạng người già chán ăn. Duy trì sự dẻo dai, tăng cường sức khỏe sẽ giúp người cao tuổi sống vui, sống khỏe mỗi ngày.