Máy phay vạn năng: là loại máy dùng để gia công nhiều bề mặt khác nhau, như phay mặt phẳng, phay mặt nghiêng, phay rãnh, phay mặt định hình,… gồm có máy nằm ngang và máy phay đứng. Ngoài chức năng là phay thì các máy này có thể gia công được lỗ như khoan, khoét, …

Cấu tạo máy phay vạn năng

Thân máy: đây là bộ phận cơ bản của máy, ở dạng máy này thân máy có kết cấu liền với bệ máy. Nó được đúc bằng gang dạng hộp, dưới bệ máy rỗng dùng để chứa dung dịch trơn nguội. Trong thân đứng chứa động cơ và hệ thống truyền động cho trục chính(hộp tốc độ), phía trên có rãnh trượt ghép với nắp trên để cho nắp trên trượt tới lui khi gá trục dao dài. Phía trước thân máy có sống trượt để ghép với dầm công-xôn và cho phép dầm công-xôntrượt lên xuống nhẹ nhàng, trong thân máy cũng chứa hệ thống điện điều khiển của máy.

Nắp trên: được đúc bằng gang dạng hộp, có mộng trượt để trượt nhẹ nhàng trên thân máy. Đối với máy phay đứng công-xôn thì không có nắp trên.

Dầm công-xôn: là chi tiết có dạng hộp được đúc bằng gang, có rãnh trượt thẳng đứng để ghép với sống trượt của thân máy phía trên có sống trượt dọc trượt nhẹ nhàng trên đó. Bên trong dầm công-xôn chứa hộp chạy dao, hệ thống vít đai ốc để tạo chuyển động dọc và đứng cùng với các tay quay, cần gạt.

Bàn chạy dao dọc: có dạng hộp mỏng đúc bằng gang, phía dưới có rãnh trượt để ghép với mộng trượt dọc của dầm công-xôn, phía trên có mộng trượt để cho bàn máy có thể chuyển động nhẹ nhàng trên đó. Bên trong có chứa hệ thống ly hộp đảo chiều chạy dao ngang.

Bàn máy: là chi tiết dùng để gá chi tiết khi gia công, nó có dạng chữ nhật đúc bằng gang, bên dưới có rãnh trượt để ghép với mộng trượt của bàn dao dọc và hệ thống vít đai ốc để tạo chuyển động chạy dao ngang, phía trên có các rãnh chữ T dùng để giữ đầu vít hoặc đai ốc T khi kẹp chi tiết hay đồ gá.

Đầu dao phụ: là dụng cụ dùng để chuyển đổi hướng của trục dao nhằm mở rộng khả năng công nghệ của máy phay (thường dùng cho máy phay nằm ngang). Nó cho phép ta có thể quay trục dao với một góc bất kỳ so với bàn máy.

Các trục máy phay vạn năng

Máy phay vạn năng CNC, các trung tâm gia công, …Ở loại máy này điều khiển tự động bằng kỷ thuật số, người ta thường nói đến số hướng chuyển động chạy dao được gọi là số trục.

Phương ngang là trục X.

Phương dọc là trục Y.

Phương đứng là trục Z.

Ngoài 3 trục X,Y,Z các máy trung tâm gia công còn có trục thứ 4 được kí hiệu là B.

Nguyên tắc sử dụng máy phay vạn năng

Khi sử dụng máy và tắt máy đều phải theo quy trình

Khi mở máy:

Kiểm tra vô dầu bôi trơn các vị trí cần thiết, ví dụ như các sóng trượt, đầu dao …

Kiểm tra các cơ cấu ly hợp phải ở vị trí số không, có nghĩa là không ăn khớp.

Mở cho máy phay vạn năng chạy không (chỉ mở động cơ điện) nếu động cơ chính có âm thanh thất thường phải tắt máy báo cho thợ bảo trì đến kiểm tra.

Kiểm tra chiều quay của dao, mở cho máy phay vạn năng chạy ở số vòng quay thấp nhất, nếu bình thường sẽ chỉnh lại đúng tốc độ cần thiết.

Gạt cần ly hợp cho bàn máy phay vạn năng chạy tự động theo phương dọc, phương ngang và phương đứng. Nếu bình thường thì gạt trở về vị trí số không.

Không thay đổi tốc độ trục chính, lượng tiến dao khi máy đang hoạt động.

Khi tắt máy:

Gạt cần ly hợp về vị trí không để ngừng chạy dao tự động.

Lùi dao ra khỏi chi tiết một khoảng nhỏ.

Tắt trục chính.

Nếu ngừng máy lâu phải tắt luôn công tắc chính.