Gợi ý các món ăn bồi bổ sau phẫu thuật nhanh hồi phục!

Bài viết được viết bởi Dược sĩ Nguyễn Văn Mạnh: Chuyên gia tư vấn dinh dưỡng Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Đức Minh.

Việc lựa chọn các món ăn bồi bổ sau phẫu thuật sao cho phù hợp với từng giai đoạn hồi phục là thắc mắc chung của không ít người nhà và bệnh nhân. Để xây dựng được thực đơn chăm sóc hợp lý giúp thúc đẩy quá trình hồi phục sau phẫu thuật, hãy cùng theo dõi ngay bài viết sau đây của Nutricare!

Bạn nên căn cứ vào nguyên tắc dinh dưỡng sau phẫu thuật để lựa chọn thực phẩm và chế biến một cách phù hợp, giúp mang lại hiệu quả tối ưu cho người bệnh.

Tham khảo một số loại thực phẩm tốt cho quá trình hồi phục sau mổ:

Nhóm chất Thực phẩm Đồ uống lỏng Nước lọc, nước luộc rau củ, nước hoa quả, sữa,… Vitamin C Dâu tây, đu đủ, bông cải xanh, ớt chuông,… Chất xơ Rau xanh, khoai lang, ngô, bánh mì nâu,… Chất đạm Thịt lợn, đậu phụ, đậu nành,… Chất béo Cá hồi, hạt vừng, hạt bí, dầu thực vật,… Vitamin D và Canxi Sữa, phô mai, cải bó xôi, cá hồi,…

Tuy nhiên, thể trạng và nhu cầu dinh dưỡng của người bệnh ở từng giai đoạn phục hồi là khác nhau, vì thế chế độ ăn trong mỗi giai đoạn sẽ có các nguyên tắc riêng tương ứng. Cùng tìm hiểu sau phẫu thuật nên ăn uống gì nhé!

1. Ngay sau phẫu thuật 1 – 2 ngày nên ăn món gì?

Ở giai đoạn đầu sau phẫu thuật, người bệnh chưa thể ăn uống ngay như bình thường và chủ yếu được chỉ định bổ sung dinh dưỡng qua đường truyền tĩnh mạch.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh trong giai đoạn này:

• Với người không bị tác động lên ống tiêu hóa: Ngoài truyền tĩnh mạch, người bệnh có thể uống các loại nước đường, nước luộc rau củ hay nước hoa quả với lượng ít một (50ml/lần) để duy trì chức năng tiêu hoá. Tuy nhiên, người bệnh không nên uống nước nếu bị trướng bụng.
• Với người có ống tiêu hóa bị ảnh hưởng: Để tránh ảnh hưởng đến vết mổ, bác sĩ có thể chỉ định chỉ truyền tĩnh mạch bù nước – điện giải và cung cấp Glucid cho người bệnh.

2. Các món ăn phù hợp cho người sau 3 – 5 ngày phẫu thuật

Sau phẫu thuật 3 – 5 ngày, tác dụng của thuốc mê đã hết nên người bệnh tỉnh táo hơn, xuất hiện cảm giác đói nhưng vẫn chán ăn. Nhu động ruột đã trở lại nên người bệnh đã có thể trung tiện và bắt đầu ăn uống, giảm dần dịch truyền.

Một số nguyên tắc dinh dưỡng cần chú ý trong giai đoạn này trả lời câu hỏi “ăn gì sau phẫu thuật”:

• Bổ sung tăng dần năng lượng và Protein
• Ăn nhiều bữa (4 – 6 bữa)
• Ăn thức ăn mềm, hạn chế ăn thức ăn giàu chất xơ
• Thêm sữa vào chế độ ăn để bổ sung dinh dưỡng
• Bổ sung các vi chất quan trọng như Vitamin C, PP, Vitamin nhóm B

Có nhiều món ăn đáp ứng được các nguyên tắc trên như cháo bí đỏ hầm thịt heo bằm, cháo cá hồi, súp nấm, giúp bồi bổ rất tốt cho người bệnh trong giai đoạn 3 – 5 ngày sau mổ. Dưới đây là một vài gợi ý chế biến các món ăn bồi bổ sau phẫu thuật này.

2.1. Cháo bí đỏ hầm thịt heo bằm

Lợi ích với người sau phẫu thuật

Sau phẫu thuật ăn gì nhanh phục hồi thì cháo bí đỏ hầm thịt heo bằm chính là đáp án. Món ăn này giúp nhanh lành vết thương, có thể ăn sau phẫu thuật, là món ngon dễ tiêu, giúp bồi bổ tốt sau phẫu thuật rất tốt.

• Bí đỏ rất giàu Vitamin A, C và các Axit béo lành mạnh Omega-3, Omega-6 giúp thúc đẩy lành vết thương, ngăn ngừa viêm nhiễm và tăng cường hệ miễn dịch cho người bệnh.
• Thịt heo chứa hàm lượng lớn Sắt và các Vitamin nhóm B giúp tăng tạo máu, giàu Protein và chất béo giúp bù đắp năng lượng, hỗ trợ người bệnh phục hồi tốt hơn sau phẫu thuật.

Nguyên liệu:

• 200g bí đỏ
• 100g thịt heo bằm
• 50g gạo tẻ
• Hành củ, hành lá và các gia vị (muối, tiêu, bột ngọt,…)

Cách thực hiện:

• Bí đỏ gọt vỏ và cắt miếng vừa ăn. Hành lá xắt nhỏ, hành củ đập dập và băm nhuyễn. Gạo tẻ vo sạch.
• Cho gạo đã vo vào nồi, thêm nước vừa đủ và nấu cháo. Khi nước sôi, cho thêm bí đỏ vào hầm cùng cháo và để lửa nhỏ. Nấu đến khi gạo và cháo chín nhừ.
• Phi thơm hành với dầu ăn rồi cho thịt heo vào xào săn. Khi gạo và bí đỏ chín, cho thêm thịt vào và nêm nếm gia vị vừa ăn. Sau đó thêm hành lá và đảo đều, tắt bếp là hoàn thành món ăn.

2.2. Cháo cá hồi

Lợi ích với người sau phẫu thuật

• Nếu không gặp dị ứng với cá hồi, Protein dồi dào trong cá sẽ bổ sung năng lượng, cùng với nhiều Vitamin A, D, nhóm B, các khoáng chất như Sắt, Kẽm, Selen,… giúp tăng cường trao đổi chất, củng cố hệ miễn dịch và đẩy nhanh quá trình liền vết mổ.
• Ngoài ra, hàm lượng lớn Omega-3 trong cá hồi có tác dụng rất lớn trong việc ngừa viêm và chống nhiễm trùng sau phẫu thuật.

Nguyên liệu:

• 300g cá hồi
• 50g gạo tẻ
• 1 củ cà rốt
• Hành tây, hành lá và các gia vị (muối, tiêu, bột ngọt,…)

Cách thực hiện:

• Gạo tẻ vo sạch. Hành tây và cà rốt cắt hạt lựu. Hành lá xắt nhỏ.
• Luộc cá hồi tới khi chín thì vớt ra. Cho gạo đã vo vào nước luộc cá để nấu cháo.
• Khi cháo sôi, cho thêm hành tây và cà rốt vào và đun đến khi chín mềm.
• Gỡ cá đã băm nhỏ ra. Khi cháo chín mềm, thêm cá và hành lá vào nồi và nêm nếm gia vị vừa ăn. Đun tiếp đến khi cháo sôi lại rồi tắt bếp là hoàn thành.

2.3. Súp nấm

Lợi ích với người sau phẫu thuật

Tuy là món ăn thanh đạm nhưng súp nấm lại đem đến rất nhiều lợi ích sức khỏe khi ăn sau phẫu thuật.

• Nguồn Protein chất lượng cao cùng nhiều Vitamin và khoáng chất như Vitamin C, B1, B2, B12, Phospho, Natri, Kali,… giúp hỗ trợ người bệnh nhanh lành vết thương, cải thiện sức đề kháng và cải thiện chức năng não bộ.
• Glucid có hàm lượng lớn nhất trong nấm không chỉ giúp bổ sung năng lượng mà còn giúp tăng cường miễn dịch, tránh viêm nhiễm sau phẫu thuật.

Nguyên liệu:

• 50g mỗi loại nấm rơm, nấm kim châm, nấm bông tuyết
• 20g nấm hương
• 50g mỗi loại: cà rốt, bắp mỹ, hạt sen
• Hành lá, rau ngò, bột năng và các gia vị (muối, tiêu, bột ngọt,…).

Cách thực hiện:

• Cắt nhỏ các loại thực phẩm: nấm bông tuyết, nấm rơm, nấm hương, nấm kim châm, cà rốt, bắp mỹ tách hạt.
• Hầm hạt sen với nước trong 20 phút, sau đó cho tiếp hạt bắp, cà rốt và các loại nấm vào nồi hầm cùng. Nêm nếm gia vị vừa ăn và đun tiếp với lửa nhỏ đến khi các nguyên liệu chín mềm.
• Pha 3 muỗng bột năng với nước nguội rồi đổ từ từ vào nồi súp, vừa đổ vừa khuấy đều. Khi nồi súp sôi lại lần nữa, tắt bếp và cho hành lá, rau ngò vào đảo đều là hoàn thành món ăn.

3. Thức ăn bồi bổ sức khỏe sau 5 ngày phẫu thuật

Khoảng 5 ngày sau phẫu thuật, thông thường vết mổ đã gần như liền lại, người bệnh ít đau đớn hơn và có thể đại, tiểu tiện bình thường. Hệ tiêu hoá của người bệnh cũng hồi phục chứng năng, tăng cảm giác đói, vì vậy có thể tăng cường dinh dưỡng trong chế độ ăn uống để đẩy nhanh tốc độ phục hồi.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh trong giai đoạn này:

• Ăn nhiều Protein và Calo
• Ăn nhiều bữa trong ngày
• Đa dạng nguồn bổ sung Protein
• Ăn nhiều hoa quả

Ngoài các món cháo, để giúp người bệnh tăng ngon miệng, bạn có thể tham khảo thêm một số món ăn khác như canh xương hầm rau củ, canh đậu hũ nấm hương, cá chép hấp cách thuỷ, yến chưng hạt sen,… Dưới đây là các món ăn bồi bổ sau phẫu thuật dễ làm và rất tốt cho người sau phẫu thuật bạn có thể tham khảo.

3.1. Canh đậu hũ nấm hương

Lợi ích với người sau phẫu thuật

Canh đậu hũ nấm hương là món chay thanh mát với giá trị dinh dưỡng cao rất tốt cho người sau phẫu thuật.

• Nấm hương cung cấp rất đa dạng các Vitamin và khoáng chất cần thiết, cùng nhiều Polysaccharide, Terpenoid và Sterol giúp tăng đề kháng và cải thiện sức khỏe toàn diện cho người bệnh.
• Đậu hũ chứa lượng Protein, Sắt và Canxi cao, giúp bổ xương khớp, bổ máu và thúc đẩy lành vết mổ.

Nguyên liệu:

• 400g đậu hũ non
• 20g nấm hương
• 2 quả cà chua
• Hành lá, hành củ và các gia vị (muối, tiêu, hạt nêm,…)

Cách thực hiện:

• Đậu hũ cắt miếng vừa ăn. Ngâm nấm hương trong nước muối ấm và rửa sạch, cắt nhỏ. Cà chua bổ múi. Hành củ băm nhuyễn, hành lá xắt nhỏ.

• Phi thơm hành, cho cà chua vào xào sơ rồi thêm nước vừa đủ và đun sôi.
• Khi nước sôi, cho tiếp đậu hũ, nấm hương vào. Đun đến khi nước sôi lại, nêm nếm gia vị vừa ăn rồi tắt bếp, cho thêm hành lá là hoàn thành.

3.2. Cá chép hấp cách thủy

Lợi ích với người sau phẫu thuật

• Protein và chất béo trong cá chép dễ hấp thu nên rất phù hợp với hệ tiêu hóa đang yếu của người bệnh.
• Theo y học cổ truyền, ăn cá chép giúp bổ tỳ vị, lợi tiểu, bổ máu, cải thiện trao đổi chất và giúp người bệnh tiêu hoá tốt hơn. Cá chép còn có tác dụng bài tiết, trừ khử tà độc và sưng tấy, giúp ngăn ngừa viêm nhiễm vết mổ. Như vậy thì món ăn này chính là câu trả lời cho việc sau phẫu thuật nên ăn gì.

Nguyên liệu:

• 1 con cá chép
• 2 củ sả
• 1 củ gừng tươi
• 1 củ hành tây
• lá mùi tàu, hành tím và các gia vị (muối, tiêu, hạt nêm,…)

Cách thực hiện:

• Làm sạch, khử mùi tanh của cá chép. Gừng, sả đập dập. Mùi tàu, hành tím và hành tây thái nhỏ.
• Khía đều thân cá và ướp cá với gừng, sả, hành tím và gia vị trong khoảng 15 phút cho ngấm.
• Lót gừng và sả đã đập dập dưới nồi hấp rồi cho cá lên trên. Hấp cá trong khoảng 15 – 20 phút là hoàn thành.

3.3. Yến chưng hạt sen

Lợi ích với người sau phẫu thuật

Yến chưng hạt sen giúp phục hồi toàn diện cho cơ thể người sau phẫu thuật.

• Tổ yến cung cấp tới 18 Axit Amin quý hiếm cùng nhiều khoáng chất như Kẽm, Sắt, Canxi, Magie,… giúp phục hồi vết mổ và tăng cường thể trạng toàn diện.
• Hạt sen có tác dụng an thần, bổ khí huyết, hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện chức năng não bộ cho người bệnh.

Nguyên liệu:

• 10g tổ yến
• 50g hạt sen
• Đường phèn, gừng tươi.

Cách thực hiện:

• Làm sạch tổ yến. Loại bỏ tâm sen và ngâm hạt sen trong nước cho mềm. Gừng tươi xắt sợi.
• Cho tổ yến, hạt sen, gừng sợi và đường phèn theo khẩu vị vào 1 chén nước. Hấp cách thuỷ trong khoảng 50 phút là hoàn thành món ăn.

3.4. Canh xương hầm rau củ

Lợi ích với người sau phẫu thuật

Canh xương hầm rau củ kích thích vị giác rất tốt cho người bệnh, một trong những món ăn đầu tiên khi nghĩ tới việc sau phẫu thuật nên ăn gì:

• Xương heo rất giàu Protein, chất béo, Sắt và các Vitamin nhóm B giúp bù đắp năng lượng, tăng tạo máu, cải thiện trao đổi chất giúp người bệnh phục hồi nhanh hơn.
• Ngoài lượng Vitamin phong phú giúp củng cố miễn dịch và lành vết mổ, các loại rau củ còn chứa nhiều chất xơ hỗ trợ tiêu hoá, giảm táo bón sau phẫu thuật.

Nguyên liệu:

• 500g xương heo
• 2 củ dền
• 1 củ cà rốt
• 1 củ su su
• 2 củ khoai tây
• Hành lá, rau mùi và các gia vị (muối, tiêu, bột nêm,…)

Cách chế biến:

• Xương heo rửa sạch, luộc sơ để bớt mùi hôi. Các loại rau củ gọt vỏ, cắt miếng vừa ăn. Hành lá xắt nhỏ.
• Xương heo cho vào nồi nước hầm với một ít muối ăn và hầm trong khoảng 45 – 60 phút ở lửa nhỏ. Khi nước sôi, hớt bỏ bọt trên mặt nước cho canh trong.
• Khi xương đã mềm nhừ, cho tiếp rau củ vào nồi và đun đến khi rau củ chín mềm. Nêm nếm cho vừa ăn, thêm hành lá và rau mùi vào rồi tắt bếp là hoàn thành.

4. Chế độ ăn 2 tháng sau phẫu thuật giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng

Trong giai đoạn này, dường như việc ăn gì sau phẫu thuật không được người bệnh chú ý bởi người bệnh đã có thể quay lại chế độ ăn bình thường. Mặc dù vậy nhưng vẫn cần duy trì ăn uống cân bằng dinh dưỡng để cải thiện sức khỏe toàn diện và phòng tránh các biến chứng muộn có thể xảy ra do thiếu chất làm suy giảm chức năng các cơ quan. Còn nếu vết mổ chưa lành hẳn, cần kiêng các món liên quan đến thịt gà, thịt bò, rau muống, hải sản,… để ngăn sẹo lồi.

5. Các thực phẩm cần kiêng sau phẫu thuật

Ngoài các món ăn bồi bổ sau phẫu thuật thì để đảm bảo phục hồi sức khỏe một cách tốt nhất sau phẫu thuật, người bệnh cũng cần tránh một vài loại thực phẩm gây các ảnh hưởng không tốt như:

• Thức ăn bị ôi thiu, mốc hỏng
• Thực phẩm dễ gây dị ứng: hải sản, da gà, đậu phộng,…
• Thực phẩm có tính axit cao: chanh, bưởi, cam, đồ uống có ga,…
• Đồ cay mặn, nhiều dầu mỡ: ớt, hạt tiêu, sa tế, các loại đồ ăn nhanh, đồ chiên rán,…
• Thực phẩm nhiều chất xơ không hòa tan: dừa, ngô, khoai lang, bánh mì, rau cần,…
• Đồ cứng, khó tiêu hóa: thịt đỏ, bánh kẹo ngọt, trái cây khô, thịt khô, xúc xích, phô mai,…
• Đồ sống, tái: rau sống, sushi, gỏi cá, nộm,…
• Thực phẩm lên men, muối chua: dưa chua, cà muối, kim chi, thịt chua, tôm chua, đậu phụ thối,…
• Thức ăn có thể tương tác thuốc: rượu, bia, cà phê, trà xanh, tỏi, chuối….
• Đồ ăn có thể gây sẹo lồi, kích ứng, ngứa vết mổ: thịt bò, rau muống, đồ nếp, lòng trắng trứng,…

Trên đây là những gợi ý của Nutricare về nguyên tắc dinh dưỡng ở từng giai đoạn sau phẫu thuật, và chi tiết về việc sau phẫu thuật nên ăn uống gì. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn lựa chọn được các món ăn bồi bổ sau phẫu thuật tốt nhất để giúp người bệnh nhanh hồi phục.

Nếu bạn có thắc mắc gì về các món ăn tốt cho người sau phẫu thuật, gọi ngay tới số hotline 18006011 hoặc truy cập fanpage Nutricare Gold – Bí quyết sống khỏe để được tư vấn nhanh chóng và chi tiết nhé!

**Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.